به گزارش خبرگزاری حوزه، پایگاه اطلاع‌رسانی دفتر مقام معظم رهبری به انتشار پاسخ پرسش‌های شرعی مخاطبان مربوط به احکام سینه زنی، زنجیرزنی و قمه زنی پرداخته است که بازنشر می شود:
سینه زنی متعارف
س۱. آیا سینه زنی در مراسم عزاداری سالار شهیدان از مصادیق حزن محسوب می شود؟ و تا چه حدی جایز است؟
ج. اگر به نحو متعارف و به گونه ای باشد که از نظر عرفی از مظاهر حزن و اندوه در عزاداری محسوب شود، اشکال ندارد.
س۲. آیا برگزاری مراسمات عزاداری و سینه زنی برای علماء و شهداء ، جایز است؟
ج. فی نفسه اشکال ندارد.
سینه زنی غیر متعارف
س۳. سینه زنی بر طبق سبک های جدید مثل رقص باله[۱] که امروزه در برخی مناطق رایج شده، چه حکمی دارد؟
ج. هرگونه عزاداری که در زمان حاضر باعث وهن مذهب[۲] شده و بهانه به دست دشمن بدهد، جایز نیست.
س۴. سینه زنی محکم و چنگ زدن به صورت به طوری که منجر به سرخی و کبودی صورت و بدن شود، چه حکمی دارد؟
ج. مادامی که ضرر قابل توجه نداشته باشد، اشکال ندارد. اما نباید به گونهای باشد که موجب وهن مذهب شود.
س۵. در برخی مناطق در مراسم عزاداری افراد به جای سینه زدن و زنجیر زدن دو قلوه سنگ در دست گرفته با صدای نوحه خوان و صدای طبل و سِنج، آنها را به هم می‌زنند، حکم این نوع عزاداری چیست؟
ج: بهتر است مؤمنین مراعات شؤون عزاداری معصومین «علیهم السلام» بویژه سید و سالار شهیدان حضرت اباعبدالله الحسین «علیه السلام» را بنمایند و لازم است عزاداری سالار شهیدان هرچه گرمتر و پرشورتر و به شیوه سنتی و با مضامین روشنگر و معرفت زا انجام گیرد.
برهنه شدن
س۶. آیا برهنه شدن در عزاداری از مصادیق وهن مذهب محسوب می شود؟
ج. مناسب است با لباس عزاداری انجام بگیرد.
شور زنی
س۷. سینه زنی به صورت تند و سریع (شور) که گاهی با حرکات شبیه رقص و حرکت شدید بدن (بالا و پایین پریدن) همراه است، چه حکمی دارد؟
ج. شایسته است مؤمنان از هر کاری که مناسب با مجالس عزاداری حضرت سیدالشهداء (علیه السلام) نمی باشد، خودداری کنند و حرکات مذکور هم اگر موجب وهن مراسم عزاداری نشود، اشکال ندارد.
س۸. آیا گفتن اسم اهل بیت (علیهم السلام) بصورت تند و پشت سر هم در موقع سینه زنی و شور که معمولاً بصورت ناقص گفته می شود، جایز است؟ آیا نوعی بی احترامی به اهل بیت علیهم السلام محسوب می شود؟
ج. فی نفسه اشکال ندارد، اما نباید به گونهای باشد که عرفا بی احترامی محسوب شود و تشخیص موضوع به عهدهی مکلف است.
س۹. اگر شخصی در مراسم عزاداری طوری سینه زنی کند که از خود بی خود شود و بی هوش شود، آیا این نوع عزاداری و سینه زنی، جایز است؟
ج. فی نفسه اشکال ندارد. مگر اینکه در حال اختیار و عمدا کاری انجام دهد که برای بدن ضرر قابل توجه داشته باشد.
زنجیر زنی متعارف
س۱. مراسم زنجیر زنی که امروزه در عزاداری اهل بیت علیهم السلام رایج است، چه حکمی دارد؟
ج. اگر به نحو متعارف و به گونه ای باشد که از نظر عرفی از مظاهر حزن و اندوه در عزاداری محسوب شود، اشکال ندارد.
س۲. اگر زنجیر زدن در عزاداری اهل بیت (علیهم السلام) باعث کبودی و مجروح شدن بدن و حتی جاری شدن خون شود، آیا شرعاً اشکال دارد؟
ج. مانعی ندارد. مگر اینکه موجب ضرر فاحش و قابل توجه بر بدن شود.
زنجیر زنی غیر متعارف
س۳. استفاده از زنجیرهایی که دارای تیغ و چاقوی کوچک هستند در مجالس عزاداری که منجر به زخمی شدن بدن و جاری شدن خون می شود، چه حکمی دارد؟
ج. اگر استفاده از زنجیرهای مزبور موجب وهن مذهب در برابر مردم شود و یا باعث ضرر بدنی قابل توجهی گردد، جایز نیست.
س۴. برخی افراد موقع عزاداری و زنجیر زنی پشت پیراهن خود را می برند و یا سینه خود را باز می کنند و در خیابان و در حضور نامحرم عزاداری می کنند، آیا این نوع عزاداری جایز است؟
ج. إشکال ندارد مگر در صورتی که یقین داشته باشند این کار آنها موجب به گناه افتادن دیگران میشود و یا مفسدهی دیگری داشته باشد، و بر زنها واجب است از نگاه کردن به بدن نامحرم اجتناب نمایند.
قمه زنی به قصد عزاداری
س۱۵. اگر کسی قمه زنی را فقط به قصد عزاداری انجام دهد و قصد وهن مذهب و ضرر قابل توجه و معتنا به هم نداشته باشد، آیا باز اشکال دارد؟
ج. قمه زنی علاوه بر اینکه از نظر عرفی از مظاهر حزن و اندوه محسوب نمی شود و سابقه ای در عصر ائمه «علیهم السلام» و زمانهای بعد از آن ندارد و تأییدی هم به شکل خاص یا عام از معصوم «علیه السلام» در مورد آن نرسیده است، در زمان حاضر موجب وهن و بد نام شدن مذهب می شود بنابراین در هیچ حالتی جایز نیست.
س۱۶. در برخی از مناطق متداول شده به عنوان عزاداری برای اهل بیت (علیهم السلام) گوشت بدن خود را سوراخ می کنند و قفل و سنگ کیلو به آن آویزان می کنند، آیا این نوع عزاداری جایز است؟
ج. این گونه اعمال که موجب وهن مذهب می شوند، جایز نیست.
س۱۷. برخی برای توجیه قمه زنی به قضیّهای که در تاریخ کربلا این طور نوشتهاند که حضرت زینب (سلام الله علیها) در حالت اسیری و به یاد مصیبتهای امام حسین علیه السلام سر مبارک خود را به چوب محمل زدند و از سر مبارک خون جاری شد، متوسل می شوند، آیا با این توجیه و اعتقاد کسی می تواند قمه زنی کند؟
ج. آنچه که از حضرت زینب سلام الله علیها نقل شده از جهات مختلف با مسئله قمه زنی متفاوت میباشد و ارتباطی باهم ندارند.
قمه زنی پنهانی
س۱۸. اگر کسی یا افرادی بصورت مخفی و بدون اینکه مردم آنها را ببینند به عنوان عزاداری برای اهل بیت (علیهم السلام) اقدام به قمه زنی بکنند آیا در این حالت هم قمه زنی حرام است؟
ج. قمه زنی علاوه بر اینکه از نظر عرفی از مظاهر حزن و اندوه محسوب نمی شود و سابقه ای در عصر اهل بیت (علیهم‌السلام) و زمانهای بعد از آن ندارد و تأییدی هم به شکل خاص یا عام از معصوم(علیه‌السلام) در مورد آن نرسیده است، در زمان حاضر موجب وهن و بدنام شدن مذهب می شود بنا بر این در هیچ حالتی جایز نیست.
وهن دین و مذهب
س۱۹. منظور از وهن دین و مذهب که در برخی از احکام مثل قمه زنی بکار می رود، چیست؟
ج. وهن دین و یا مذهب به معنای سبک جلوه دادن دین و مذهب در انظار عمومی دیگر ادیان و مذاهب است. بنابراین، اگر عمل مباح یا مستحبی به گونهای انجام شود که باعث بدبینی جامعه و مردم دیگر ادیان نسبت به دین و یا مذهب شود، حرام است و باید از آن اجتناب شود.[۳]
معیار ضرر داشتن
س۲۰. معیار شرعی ضرر و آسیب رساندن به بدن که در عزاداری ها باید از آن اجتناب کرد، چیست؟
ج. معیار، ضرری است که در نظر عرف، قابل توّجه باشد.
مرگ در اثر قمه زنی
س۲۱. اگر قمه زدن در عزاداری اهل بیت (علیهم‌السلام) موجب مرگ شخص شود، آیا این عمل خودکشی محسوب می شود؟
ج. اگر این عمل عادتاً منجر به فوت نمی شود حکم خودکشی را ندارد ولی اگر از همان ابتدا خوف خطر جانی برای او وجود داشته و در عین حال این کار را انجام داده و منجر به فوت وی شده است، حکم خودکشی را دارد.
نذر قمه زنی
س۲۲. اگر کسی خودش یا پدر و مادرش برای او نذر کنند که در روز عاشورا قمه بزند، آیا عمل به این نذر واجب است؟
ج. در فرض سؤال نذر منعقد نشده و عمل به آن لازم نیست.
تبرک جستن از خون قمه زنی
س۲۳. آیا تبرک جستن از خونی که به سبب قمه زدن و زنجیر زنی از بدن عزاداران اهل بیت عصمت و طهارت علیهم السلام بیرون می آید، جهت شفای مریض و مانند آن جایز است؟
ج. خون انسان در هر صورت نجس است .
ترویج قمه زنی
س۲۴. آیا تولید، کپی، توزیع و خرید و فروش سی دی هایی که در آن برخی افراد به قمه زنی توصیه می کنند یا قمه زدن افراد نمایش داده می شود، جایز است؟
ج. اگر موجب ترویج آنها بشود، جایز نیست.
پی نوشت ها:
[۱]. در این سبک به جای سینه زدن با بلند کردن یک پا و بردن دست‌ها به بالای سر و کوبیدن آنها به یکدیگر بدن خود را به حرکت در می‌آورند و بعد از یک قدم جلو رفتن هر دو نفر از آنها رو به روی هم قرار می‌گیرند و دست‌های خود را درحالی که تا جلوی شکم‌هایشان پائین می‌آورند بار دیگر آنها را به هم می‌کوبند. این حرکت، در طول مدت باصطلاح عزاداری تکرار میشود و کسانی که این حرکت را انجام می‌دهند دایره‌وار در صحنه می‌چرخند.[۲] . وهن دین و یا مذهب به معنای سبک جلوه دادن دین و مذهب در انظار عمومی دیگر ادیان و مذاهب است. بنابراین، اگر عمل مباح یا مستحبی به گونهای انجام شود که باعث بدبینی جامعه و مردم دیگر ادیان نسبت به دین و یا مذهب شود، حرام است و باید از آن اجتناب شود.
[۳] . از باب قاعده‌ی اهم و مهم، خدشهدار نشدن و تضعیف نشدن دین و مذهب مهمتر از انجام یک عمل مباح و یا مستحب است؛ مانند قمه زدن در عزای امام حسین(علیه السلام) - با صرف نظر از اضرار به نفس - حتی اگر آن را عمل مباح و یا مستحبی بدانیم، یکی از آسیب‌های آن در حال حاضر، وهن دین و مذهب است. چون باعث نوعی دلزدگی نسبت به دین اسلام و مذهب شیعه شده و سبب میشود شیعه در میان مذاهب اسلامی متّهم به غلوّ شود. و به جای اینکه موجب علاقه‌ی مردم به امام حسین(علیه السلام) و قیام عاشورا شود، در چشم جهانیان موجب وهن مذهب شیعه میشود. پس، اجتناب از آن مهمتر از انجام آن است.
