محمد جواد توکلی در گفتگو با خبرنگار خبرگزاری «حوزه»، با بیان این که امام علی (ع) الگو و اسوه همه ما در اجرای اقتصاد مقاومتی می باشند، ابراز داشت: ما در مقوله اقتصاد مقاومتی با سه ارزش محوری در بخش تولید، مصرف و توزیع روبر هستیم که این ها در سیره رفتاری و نیز حکومت امیرالمومنین (ع) به طور شاخص وجود دارند.

شاخصه اقتصاد مقاومتی در مثلت تولید ، مصرف و توزیع

وی افزود: در اقتصاد مقاومتی هنجار ارزشمند مطرح در بحث تولید، ناظر به پرکاری و پرتلاشی و نیز در عرصه مصرف ، قناعت و صرفه جویی و عدم اسراف است ، ضمن آن که در بخش توزیع مبتنی بر ایثار، از خودگذشتگی و کمک به فقرا و محرومان می باشد.

پرتلاش در تولید و قناعتگر در مصرف

وی خاطرنشان کرد: اساساً افرادی که در عرصه مقاومتی با روحیه جهادی به فعالیت مشغول هستند ، بسیار پرکار و تلاشگر هستند و در عرصه مصرف نیز افراد قانعی می باشند که اهل بریز و بپاش نیستند بلکه به اندازه مصرف می کنند و مراقب هستند که گرفتار اسراف و تبذیر نشوند و همچنین از درآمد خود به مساله انفاق و احسان توجه ویژه ای دارند.

سیره علوی ؛ الگوی اقتصاد مقاومتی

این اقتصاددان حوزوی افزود: این چرخه ارزشی در زندگی امام علی(ع) کاملاً مشهود و بارز است؛ چنانکه امیرالمومنین(ع) به سختی کار کرده، قنات و چاه حفر می کردند و نخلستان ها را آبیاری می نمودند، حتی زمانی که چاه مورد بهره برداری قرار نگرفته بود، وقف نامه آن را برای مردم و محرومان امضا می کردند.

وی اضافه کرد: از سویی حضرت بسیار کم مصرف بودند ، چنان که در تاریخ خوانده ایم ایشان در شب قبل از ضربت خوردن که مهمان دختر بزرگوارشان بودند، وقتی دو نوع طعام بر سر سفره دیدند، خطاب به دخترشان فرمودند: کجا دیده ای پدرت دو نوع خورش در سفره اش باشد( اشاره به وجود شیر و نمک و نان بوده است)، لذا حضرت قبول نکرده و تنها با نان و نمک افطار نمودند.

مسئولان نظام اسلامی به سیره امام علی(ع) تاسی کنند

عضو انجمن اقتصاد اسلامی حوزه علمیه قم همچنین یادآور شد: ایشان در عین حال که پرکار و کم مصرف بودند اما بخش اعظم درآمد خود را به محرومان و فقرا انفاق می کردند؛ لذا از هر سه جنبه تولید، مصرف و توزیع ، الگوی اقتصاد مقاومتی و مدیریت جهادی برای همه کارگزاران و مسئولان نظام اسلامی به شمار می روند.

توکلی خاطرنشان کرد: آنچه مهم و بایسته است این که همه ما به خصوص مسئولان باید در رفتارها و سبک زندگی اقتصادی خود به ایشان تاسی کنیم.

در بحث تولید و مصرف ، وضع خوبی نداریم

وی گفت: متاسفانه فرهنگ کار و تلاش در کشور ما چندان در وضع مناسبی قرار ندارد، ضمن آن که نباید از یاد ببریم که در عرصه مصرف نیز بسیار پرمصرف و اسراف گرا هستیم و همچنین در مقوله انفاق نیز گاهی اوقات احساس می شود آن طور که از یک مسلمان شیعه انتظار می رود، رفتار نمی کنیم.

وی افزود: روایاتی داریم مبنی بر این که اگر همه افراد خمس و زکات خود را پرداخت کنند، دیگر فقیر و مستمندی در جامعه اسلامی باقی نمی ماند.

در اجرای عدالت با کسی رودربایستی نداشتند

عضو هیئت علمی موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) با اشاره به شاخص بودن مساله عدالت در سیره حکومت داری و رفتار فردی حضرت امیر(ع) بیان داشت: حضرت بر اجرای عدالت تاکید بسیار ورزیده و در این باره با کسی نیز رودربایستی و تعارف نداشتند.

وی افزود: در موضوع مواجهه با درخواست نابجای برادرش عقیل متوجه می شویم که امام علی(ع) تا چه حد در حراست از بیت المال حساس و دقیق بودند ، کما این که ایشان در برابر زیاده خواهی افراد متنفذ همچون طلحه و زبیر که حتی سابقه جهاد و صحابه بودن رسول خدا (ص) را داشتند، ایستادند و حاضر به زیرپاگذاشتن حقیقت و عدالت نشدند.

اصرار و پافشاری بر اجرای عدالت تا لحظه شهادت

این اقتصادان حوزوی ادامه داد: البته همان طور که می دانیم این پافشاری امام(ع) در اجرای عدالت، هزینه های بی شماری برای ایشان داشت و مخالفان بسیاری علیه ایشان دست به توطئه بردند؛ اما با همه این مسایل امام(ع) در اجرای عدالت و احقاق حقوق مردم به هیچ وجه کوتاه نیامدند تا این که در محراب عبادت خدا به دست اشقی ترین افراد به فیض عظیم شهادت رسیده و به تعبیر خودشان، رستگار شدند.

وی گفت: بی شک اگر حکومتی بخواهد پابرجا بماند جز با تحقق عدالت امکان پذیر نیست ، هر چند که برخی افراد متنفذ که عادت به زندگی های اشرافی پیدا کرده اند، این روش حکومت و سیره سیاست ورزی را برنتابند.

در زمینه تبیین سیره اقتصادی حضرت کوتاهی کرده ایم

توکلی در بخش دیگری از سخنان خود با تاکید بر این نکته که دوران حکومت امام علی(ع) از جهت بررسی سیره عملی حضرت و الگوی رفتاری ایشان، یک دوران طلایی برای مطالعه در زمینه اقتصاد اسلامی به شمار می رود، تصریح کرد: ما در زمینه تبیین و تشریح سیره اقتصادی امیرالمومنین (ع) کم کاری کرده ایم و باید زوایای گوناگون آن را مورد بحث و بررسی قرار دهیم.

چرا در سیره علوی، سهم فقیر و غنی از بیت المال یکسان بود؟!

وی با اشاره به این که سیره حضرت در توزیع مساوی بیت المال دارای جنبه های ظریف و کاربردی است ، گفت: این که چرا حضرت همان سهمی را به فقرا می داد که به طلحه و زبیر که افراد متولی بودند می داد. جای بررسی دارد و شاید بتوان از همین مساله در بحث توزیع همگانی درآمدها و ثروت های عمومی استفاده کرد، به ویژه با عنایت به این که متاسفانه بسیاری از ثروت های عمومی به طور نامساوی در جامعه ما تقسیم می شود.

بهره گیری از سیره امام علی(ع) در چگونگی پرداخت یارانه

مدیر مسئول مجله معرفت اقتصاد اسلامی اضافه کرد: این موضوع به ویژه در بحث یارانه ها قابل طرح و بررسی که آیا باید آن را به صورت مساوی تقسیم کنیم یا نه، در مقاله ای بحث کرده ام که سیره حضرت توزیع همگانی به صورت مساوی بوده است و البته این موضوع را باید با درنظرگرفتن ابعاد روانشناختی جامعه مورد توجه قرار داد که عموماً میل به تساوی در دادن سهم مردم از بیت المال است.

گفتگو از: سید محمد مهدی موسوی