به گزارش سرویس بین الملل خبرگزاری «حوزه» به نقل از www.telegraph.co.uk وزیر بهداشت عربستان عدم رعایت قوانین توسط حاجیان را علت وقوع حادثه مرگبار پنجشنبه دانسته در حالیکه شاهدان عینی با نظر او مخالفتند.
در حالی که در سال‌های گذشته طی مراسم حج در عربستان بارها حوادثی مشابه واقعه دلخراش پنجشنبه اتفاق افتاده و هزاران حاجی در این حوادث کشته شدهاند، حادثه پنجشنبه گذشته در منا مرگبارترین حادثه حج طی 25 سال گذشته بوده است.
بستن راه های ورودی و خروجی و بی تجربگی نیروهای پلیس
احمد ابوبکر، حاجی 45 ساله اهل لیبی که با مادرش شاهد وقوع فاجعه پنجشنبه در منا بودند و توانستند جان سالم به در ببرند گفت: «ازدحام جمعیت بسیار زیاد بود. پلیس همه راه‌های ورودی و خروجی به کمپ حاجیان به جز یکی را بسته بود. من جسدهای بی‌جان و پیکرهای مجروح و در حال خفه شدن را در روبرویم می‌دیدم. ما با کمک پلیس، قربانیان را منتقل کردیم.» او اضافه کرد: «پلیس حاضر در صحنه بسیار بی‌تجربه به نظر می‌رسید. آنها حتی راه‌ها و مسیرهای اطراف را نمی‌شناختند.» سایر حاجیان حاضر در محل مصاحبه هم این گفته‌های احمد را تأیید کردند.
حاجیان در منا در مجتمعی از چادرهای ضدحریق اقامت می‌کنند که به اندازه جا دادن دو میلیون حاجی بزرگ و گسترده است و به گفته وزیر کشور عربستان، صد هزار پلیس برای تأمین امنیت حج، ایمنی حاجیان و کنترل ترافیک گمارده شدهاند. به گفته یکی از منتقدین عملکرد مدیریت حج، نیروهای پلیس به خوبی تعلیم داده شده نبودند و فاقد مهارت زبانی لازم برای صحبت کردن با حاجیان خارجی – که اکثریت حاجیان را تشکیل می‌دهند – بودند. عرفان علوی از بنیانگذاران مؤسسه تحقیقات میراث اسلامی واقع در شهر مکه هم گفت: «نیروهای پلیس مستفر در محل اصلا نمی‌دانند چه طور با مردم ارتباط برقرار کنند و صحبت کنند. هیچ گونه کنترل جمعیتی وجود ندارد.»
یکی دیگر از شاهدان عینی، محمد حسن 39 ساله از مصر با ابراز نگرانی از وقوع مجدد چنین حوادثی گفت: «تعداد زیادی نیروی پلیس را می‌بینی که در یک گوشه جمع شدهاند و هیچ کاری نمی‌کنند!» او همچنین گفت یکی از مأموران امنیتی به او به خاطر ملیتش اهانت کرد و به همکارش گفت: «بیا این جنازه مصری را شناسایی کن.» محمد حسن اضافه کرد: «چرا آنها ما را اینگونه تحقیر می‌کنند؟ ما به عنوان حاجی به اینجا آمده‌ایم و چیزی نمی‌خواهیم!» او خواستار نظم دادن به راه‌ها توسط مقامات سعودی شد تا حرکت مردم، روان شود.
در بین کشته‌شدگانی که تا کنون شناسایی شدهاند سه حاجی کنیایی و تعداد نامعلومی از حاجیان نیجر، چاد، سنگال و نیجریه از جمله اولین سردبیر روزنامه زن نیجریه شمالی بیلکیسو یوسف قرار دارند.
خشم مردم آفریقا از شاهزاده سعودی
در این میان شاهزاده خالد فیصل رئیس کمیته مرکزی حج عربستان با مقصر خواندن «تعدادی از حاجیان با ملیت‌های افریقایی» باعث خشم مردم و مسئولین افریقایی شده است. محمد سنوسی، امیر کانو در نیجریه با رد این اتهام گفت حاجیانی که به جمارات وارد می‌شوند نباید از همان جاده‌ای عبور داده شوند که محل عبور کسانی است که انجام فریضه را تمام کرده‌اند. این دو گروه نباید با هم برخورد داشته باشند.» او تأکید کرد: «بنابراین ما به مقامات سعودی توصیه می‌کنیم دست از سرزنش کردن و مقصر دانستن حاجیان برای عدم رعایت قوانین بردارد.»
بار عبداللهی مختار محمد، رئیس کمیسیون ملی حج نیجریه گفت: «با انجام تحقیقات معلوم خواهد شد که حاجیان مقصر نبوده‌اند. در دوره حاضر که عصر الکترونیک است و دوربین‌های مدار بسته در مکه و همه محیط نصب شدهاند می‌توان به راحتی فهمید که اشکال کار کجا بوده است.»
یکی از حاجیان کنیایی که از این حادثه دلخراش جان به در برده در حالی که سه نفر از گروهش کشته شدند گفت: «من دولت سعودی را مقصر می‌دانم چون آنها شرایط را تحت کنترل نداشتند.» اسحاق صالح در حالی که اشک می‌ریخت گفت: «من آنجا بودم و نجات یافتم.»
اظهارات نژادپرستانه شاهزاده عربستان
کاربران شبکه‌های اجتماعی، اظهارات شاهزاده عربستان را نژادپرستانه خواندند. شیجه پتل شاعر و فعال سیاسی کنیایی در پستی در صفحه تویترش سخنان این مقام سعودی را «قبیح» خواند و گفت: «مقصر دانستن حاجیان افریقایی برای حادثه منا نه تنها نژادپرستی است بلکه تحریک مجرمانه به خشونت ضد سیاه‌پوستان است.»
یکی دیگر از کاربران نوشت: «ماهی فروش زن کنیایی کسیفه نانکومبا ده سال پس‌‌انداز کرد تا بتواند به حج برود. حال دولت سعودی او را مقصر حادثه منا می‌داند؟»
حتی قبل از وقوع حادثه پنجشنبه هم حاجیان از عدم سازمان‌یافتگی مراسم حج شاکی بودند. تراژدی پنجشنبه بیرون پل پنج طبقه جمارات اتفاق افتاد که در دهه گذشته با هزینه‌ای بالغ بر 660 میلیون یورو و به منظور افزایش امنیت حج ساخته شده است. احمد حاجی گفت: «عربستان سعودی پول زیادی خرج حج می‌کند ولی برنامه‌ریزی درستی وجود ندارد.» او اظهار داشت جریان حاجیان واردشونده و خارج شونده از کمپ باید بهتر مدیریت شود و گفت: «مثلا باید یک جاده برای خارج شوندگان و یکی برای واردشوندگان وجود داشته باشد. آنگاه اگر یک مأمور پلیس سر هر یکی از این جاده‌ها بایستد و عبور و مرور حاجیان را کنترل کند چنین حوادثی اتفاق نمی‌افتد.»
