به گزارش خبرنگار خبرگزاری «حوزه» حجت الاسلام والمسلمین احمد مبلغی در نشست علمی نقش ادیان و مذاهب در تأمین صلح و امنیت پایدار که در دانشگاه ادیان و مذاهب برگزار شد با بیان اینکه در قبال اتباع ادیان و مذاهب دیگر موضع طرد کننده نباید داشته باشیم گفت: در صحنه اجتماعی باید با ادیان و مذاهب همگرایی داشته و روابط همزیستانه فیما بین خود برقرار کنیم.

استاد حوزه علمیه خاطرنشان کرد: نبود معناگرایی دینی باعث شده است تا بسیاری نتوانند تفسیر درستی نسبت به مناسبات اجتماعی و ادیانی بر اساس دین به دست آورند، به همین دلیل تصویری که از دین در غیاب معناگرایی دینی شکل می گیرد، تصویری  غير شفاف و فاقد انسجام و هماهنگی است.

رئیس مرکز تحقیقات اسلامی مجلس در ادامه گفت: معناگرایی دینی به معنای تمرکز و توجه معرفتی  به معانی دینی است که در ورای قالب ها قرار گرفته اند.

دو تفسیر از معناگرایی دینی

وی سکولاریسم مناسکی را یکی از این دو  تفسیر از معناگرایی دانست و گفت: منظور از آن، مسئول نبودن متدین در قبال مناسک و قالب هاست.

حجت الاسلام والمسلمین  مبلغی بیان داشت:  این دیدگاه مربوط به افرادی است که می گویند "مهم دستیابی به روح عبادت است و عینیت بخشی به معنویت، حال از هر طریق و با هر مناسک که می خواهد باشد، تفاوتی نمی کند".

استاد برجسته حوزه علمیه قم تصریح کرد: ما این نوع از  معناگرایی را قبول نداریم زیرا  برپایه این نوع از معناگرایی، شریعت اعتبار و فلسفه وجودی خود را از دست خواهد داد.

حجت الاسلام والمسلمین مبلغی اصالت معانی  به رغم اعتبار مناسک را دیگر تفسیر  از معناگرایی ذکر کرد  و گفت: براساس این دیدگاه، مناسک و قالب ها اعتبار دارند و متدین به دین، باید برنامه های دینی را در چارچوب مناسک و قالب های تشریع شده انجام دهد.

وی اظهار داشت: در عین حال که مناسک اعتبار دارند در ورای این مناسک،  مجموعه‌ای از معانی قرار گرفته‌اند که این معانی، فلسفه وجودی مناسک بلکه دین را تشکیل می دهند و  روح مناسک، حیات مناسک،  بلکه عمق و گوهر دین ناشی و حاصل از این  معانی  است.

حجت الاسلام والمسلمین  مبلغی خاطرنشان کرد: طبق این دیدگاه اگرچه باید به مناسک وفادار بود اما در عین حال می‌توان بلکه باید در عالَم کوشش برای شناخت دین (نه عالَم عمل به دين که نیازمند به مناسک است) به  سمت معانی رفت، آنها را شناسایی کرد و از آن ها برای شناخت بهتر دین بهره برد و نگاه دینی را  نسبت به مقولات اجتماعی بر اساس این معانی  تعریف کرد.

حجت الاسلام والمسلمین مبلغی اظهار داشت: معناگرایی به تفسیر اول، رفتاری و به تفسیر  دوم، معرفتی است و به نظر می‌آید تفسیر دوم از معناگرایی درست است و به واقع این، یک نظریه مهم است که باید در حوزه دین پژوهی آن را به مثابه یک روش  كارامد فعال کرد.

استاد حوزه علمیه قم یادآورشد: فقدان این معناگرایی به نوعی به وارفتگی در تفسیر و نگاه دین در قبال پدیده‌ها، پدیدارها، مقولات اجتماعی و مناسباتی انجامیده است.  بر این اساس، معتقد هستم که باید فصلی در روش مطالعه دین برای این معنا گرایی شناختی باز کرد.

* اثبات معناگرایی

حجت الاسلام والمسلمین  مبلغی با اشاره به اینکه  برای اثبات ضرورت و اصالت معناگرایی دلایل فراوانی وجود دارد که در جای خود باید به آن پرداخت، به آیه 64 سوره آل عمران اشاره کرد و گفت: عبادت ادیان  از حیث مناسکی همانند هم نیستند  با این وصف آیه دعوت می کند که بیایید و بر عبادت تمرکز بکنید به عنوان کلمه سوا، از آیه به دست می‌آید که در ورای قالب ها و مناسک مختلف اديان، معنایی به عنوان عبادت خداوند قرار دارد،  که از نظر قرآن کلمه سوا تلقی می‌شود و از اهمیت بالايي  برای تنظیم مناسبات بین ادیان برخوردار است و معنويت را در فضای این مناسبات تقويت مي كند.

وی ادامه داد:  اگر معناگرایی نادرست می بود و معنا اصالتی نمی داشت این دعوت قرآنی  بی معنا می شد  پیش فرضی که این آیه بر اساس آن شکل گرفته است عبادت به عنوان یک معناست؛ معنایی که در ادیان  با قالب های مختلف شکل گرفته است.

رئیس مرکز تحقیقات اسلامی مجلس شورای اسلامی گفت: البته این سخن به معنای آن نیست که مسلمانان هنگام عمل به عبادت ها مناسک و قالب ها را که شریعت ارائه کرده است رها کنند. شریعت به دلیل اصالتی که دارد باید به آن عمل شود؛ اما در عین حال در عرصه همگرایی با اتباع ادیان می توان بر مشترکات تمرکز کرد هرچند این مشترکات از سنخ معانی نهفته در وراء قالبها و مناسک باشد.

حجت الاسلام والمسلمین مبلغی اظهار داشت:  آنچه مشترک است همان معنایی است که به مثابه یک روح در مجموعه های مختلف مناسک مربوط به ادیان نهفته است.

* معناگرایی به مثابه نظریه

وی در بخش دیگری از سخنان خود افزود: معنا گرایی به مثابه یک نظریه است و بعد از پذیرش آن باید دید که اگر ما به دین توجه کردیم، چه معناهایی در دین وجود دارد و این معانی چقدر قابلیت مبنا شدن برای تنظیم حرکت و روابط بین ادیانی و بین انسانی یا مناسبات اجتماعی را دارند.

حجت الاسلام والمسلمین مبلغی گفت: می توان مدعی شد که پنج معنای کلان شامل خداگرایی، اخلاق گرایی، تقوا گرایی، عبادت گرایی و فطرت گرایی  در ورای مناسک،  تعالیم  و برنامه های دینی و نگاه‌های آن نهفته است.

*خداگرایی، روح و اساس دین

وی ادامه داد: خدا نقطه ای است که دائما باید به او نزدیک شد و دین را بر اساس آن، مرتب بازسازی بینشی نمود،  خدا اصالت بخش به دین است و دین در خدمت اوست. همه چیز برای او و در راه اوست. نقطه اصالت بخش در دین خداست و اوست که مصادره کننده همه اجزای دین برای خود است.

حجت الاسلام والمسلمین  مبلغی گفت:  ما باید سه نوع فعالیت در ارتباط با خدا داشته باشیم. اگر این سه نوع ارتباط شکل بگیرد، نتیجه اش بسیار متنوع و متعدد خواهد بود و صلح پایدار هم از نتایج آن است.

وی ادامه داد: "شناخت خداوند به مثابه روح و محور دین"، "بهره گیری از خداگرایی به مثابه یک عنصر روشی در تفسیر دین، طبیعت، انسان و ادیان " و "تعریف و تنظیم رفتارها بر اساس نتایج حاصل از تفسیر خدا شناختی از جمله این فعالیت ها می باشد.

وی گفت:. در واقع می توان پس از اخذ خداگرایی به عنوان معنایی حلول یافته در کالبد دین، آن را گرفت و استفاده روشی از آن در انجام تفاسیر  مقولات اجتماعی و انسانی به عمل آورد. این تفاسیر اگر به درستی و در چهارچوب خود و با رعایت همه حدود و ضوابط و قواعد انجام بگیرد "تفاسیری خدا شناختی" از مقولات اجتماعی و مناسباتی است.

حجت الاسلام والمسلمین مبلغی گفت: بخش معرفتی  ناظر به تنظیم رفتار،  جزئی از فقه بحساب میاید. روشن است استفاده از نتائج حاصل از تفسیر خدا شناختی در فقه کار فقیه است که با رعایت همه  حدود و قیود اصولی و منهجی از آن استفاده کند.

عضو مجلس خبرگان رهبری یاآورشد: اگر ما خدا گرایی را به عنوان نقطه مشترک همه ادیان و مذاهب جهت تنظیم روابط فیمابین آنها مبنا قرار بدهیم،  در حوزه مناسبات بین ادیان و بین مذاهبی نتایج بسیار مهمی دست پیدا می‌کنیم که یکی از این نتایج اندیشه ضرورت برقراری صلح و امنیت پایدار، بین انسانها و اتباع ادیان است.

حجت الاسلام والمسلمین مبلغی اظهار داشت: صلح آنقدر  مهم است که یک اصالت فراتر از اصل است  یعنی روحی است که در بسیاری از تعالیم دینی دمیده شده و خود خاستگاه شکل گیری اصول و قواعد شده است.

.