به گزارش خبرگزاری «حوزه» از تهران، حجت الاسلام رضا غلامی، در پنجمین کنگره بین المللی علوم انسانی اسلامی، به میزبانی سالن همایشهای بین المللی صدا و سیما، بیان داشت: برخلاف دیدگاهی که فرا رسیدن دوران دین و شکلگیری جامعه دینی به معنای دقیق کلمه را شرط لازم برای تولد علوم انسانی اسلامی بیان میکند، علوم انسانی اسلامی نقش غیرقابل انکاری چه در ظهور عصر دین و چه در عینیت یافتن مراتب عالی جامعه اسلامی بر عهده دارد.
وی افزود: تقرب جوامع انسانی به فضائل و کرامت اجتماعی، جز با خودآگاهی، بسط و تعمیق دانش انسانی و اجتماعی، فهم مسیر صحیح و سپس شناخت مسائل و حل موفق آنها میسر نیست و طبیعی است که این شرایط با علومی که معارض با جهان بینی رایج است حاصل نمیشود.
حجتالاسلام غلامی بیان داشت: واقعیت این است که شکاف میان باورها و واقعیتهای عینی، لزوماً به منزله نبود گرایش به ظهور علم دینی نیست، بلکه خود مؤید نیاز به علم دینی برای کم کردن این شکاف محسوب میشود. از سوی دیگر، جامعه دینی یک پدیده مطلق نیست، بلکه باید آن را واقعیتی پیچیده و ذو مراتب دانست که البته ظاهربینیهای رایج قادر به ارائه ارزیابی درستی از آن نیست.
وی با اشاره به اینکه علوم انسانی اسلامی نه تنها زیستگاه خود را مراتبی از جامعه دینی قلمداد میکند، بلکه مقصد خود را در جهت کاهش فاصله وضع موجود با وضع مطلوب تعریف کرده است، ادامه داد: در سالهای گذشته، فلسفه علم دینی با رشد خوبی روبرو بوده و تاکنون به پرسشهای فراوانی در باب ماهیت و نسبت و مناسبات علوم انسانی اسلامی پاسخ داده است.
رئیس شورای سیاستگذاری مجمع عالی علوم انسانی اسلامی تصریح کرد: میان بنیادهای علوم انسانی اسلامی با نسبیتگرایی هیچ نوع سازگاری به چشم نمیخورد و بر خلاف علوم انسانی سکولار، علوم انسانی اسلامی به مدد فلسفه اسلامی از لایه مرکزی هسته خود در برابر انواع لرزهها صیانت میکند.
وی گفت: در واقع، وقوع انقلاب علمی در علوم انسانی اسلامی منتفی نیست. اما شرط آن، دگرگونی در آن معرفتی است که صیانت از بنیادهای علوم انسانیِ اسلامی را عهدهدار شده است. با این حال، طبیعی است که نه اقتضای لایههای پیرامونی این هسته، قطعیت است و نه امکان قطعیت در آن لایهها که در نقاطی با علم متعارف کاملاً گره میخورند وجود دارد.
حجتالاسلام غلامی ابراز داشت: در چنین شرایطی تئوریزهسازی انعطافپذیری در طبقات رویین علوم انسانی اسلامی و تبیین چگونگی تحجرزدایی از این علوم ضروری است. در علوم انسانی اسلامی نمیتوان از تاریخ و آگاهیهای عمیق تاریخی به راحتی گذشت، اما مهم، اتصال صحیح تاریخ به مبانی و روش شناسی علوم انسانی اسلامی است. به نظر میرسد بسط و گسترش فلسفه تاریخ به مثابه دانش فهم سنتها و قوانین تاریخی مقدمه لازم برای دستیابی به پاسخ است و لذا جا دارد از منظر اندیشمندان علوم انسانی اسلامی دور نماند.
وی افزود: علوم انسانی اسلامی مولود آزاداندیشی است و اقتضای آزاداندیشی استقبال از گفتوگوهای انتقادی نه فقط به نیت محکومسازی رقیب بلکه با هدف ارتقاء درک اجتماعی و یا شناسایی نقاط قوت سایر افکار است. البته در این میان، روشن است که سیاستزدگی و از سوی دیگر، ژورنالیسم شبه علمی و آنارشسیم، یعنی تبدیل علوم انسانی به برداشتهای شخصی و بیقاعده، که امروز به اسم علوم انسانی در میان برخی رواج یافته است، نه تنها میدان گفتوگوهای انتقادی را میبندد، بلکه گفتوگوهای علمی را به کشمکشهای بیحاصل منجر میکند.
رئیس شورای سیاستگذاری مجمع عالی علوم انسانی اسلامی اظهار داشت: امروز مهمترین نیاز علوم انسانی اسلامی گسترش نوآوری به ویژه در عرصههای کاربردی محسوب میشود. هر چند علوم انسانی اسلامی در برخی شاخههای آن به سرعت در حال رشد و تکامل است. اما در نقطه مقابل، در برخی رشتهها کمبود نوآوری، تحرک و پویایی لازم را از بین برده است. البته نباید از نظر دور داشت که کمبود نوآوریهای علمی در عرصه علوم انسانی بیش از هر چیز به ناچیز بودن سرمایهگذاریهای هوشمندانه نظام علمی کشور در علوم انسانی بر میگردد.
وی ادامه داد: اما نباید نقش فراهم نبودن بسترهای فرهنگی نوآوری و مهمتر از همه، کمتوجهی به جوانگرایی و حضور نخبگان جوان و پرانگیزه در گلوگاههای علمی که گاه به اسم صیانت از مراتب دانشگاهی و حوزوی به جامعه علمی تحمیل شده است، را نادیده گرفت. شکلگیری پژوهشهای بزرگ گروهی مرکب از نخبگان جوان و اساتید زبده رشتههای مختلف در دانشگاهها و پژوهشگاههای متعدد، یکی از راههای مؤثرتر برای دستیابی به نوآوری یا مقدمات نوآوری قلمداد میشود.
حجتالاسلام غلامی خاطرنشان کرد: کنگره علوم انسانی اسلامی هیچگاه خود را در سطح یک همایش علمی صرف محدود نکرده و برای خود در تولید علم سهم مهمی قائل بوده است، لکن طبیعی است که یکی از مزایای مهم کنگرههای علمی، ارائه ویترینی از دستاوردهای تحقیقی طی یک بازه زمانی مشخص است. در پنجمین کنگره از ۴۱۲ چکیده مقاله تأیید شده و همچنین ۳۶۳ مقاله واصله، ۱۶۴ مقاله در داوریهای نهایی پذیرفته شده که از فردا تا پایان هفته، نزدیک به ۶۰ مقاله در یازده کمیسیون تخصصی کنگره مورد بررسی قرار خواهد گرفت.
وی گفت: تفاوت پنجمین کنگره با کنگرههای قبلی یکی در اصالت دادن به کمیسیونهای تخصصی و برپایی کمیسیونها در زمانی موسع در دانشگاهها و پژوهشگاههای مختلف و از همه مهمتر، عنایت بیشتر به نیازهای روز کشور است. در این دوره، کمیسیونهای تخصصی علاوه بر ارائه مقالات منتخب، دو بخش جدید را به برنامههای خود اضافه کردهاند. بخش اول، نقد یک نظریه یا اثر علمی مهم و اثرگذار و بخش دوم، بحث آزاد میان اساتید است.
انتهای پیام/