جمعه ۱۰ فروردین ۱۴۰۳ |۱۸ رمضان ۱۴۴۵ | Mar 29, 2024
درایتی

حوزه/ استاد دروس خارج فقه و اصول حوزه، در نشست علمی رجال پژوهی به تبیین نظریّۀ «اصالۀ الوثاقۀ» پرداخت.

به گزارش خبرنگار خبرگزاری حوزه در مشهد، حجت الاسلام و المسلمین حمید درایتی، استاد دروس خارج فقه و اصول، در نشست علمی که با مشارکت گروه رجال پژوهی معاونت پژوهش حوزه علمیه خراسان و مرکز تحقیقات اسلامی در جمع اساتید، فضلا و طلاب حوزه علمیه خراسان برگزار شد، به تبیین نظریّۀ «اصالۀ الوثاقۀ» پرداخت.

وی ضمن تبیین رابطه اصالة العدالة و اصالة الوثاقة، تصریح کرد: مفاد اصالة العدالة اثبات عدالت ولی مفاد اصالة الوثاقة فقط اثبات راستگویی است، به همین جهت اصالة الوثاقة در احکامی که متوقف بر عدالت است، کارکرد و اثر ندارد.

حجت الاسلام و المسلمین حمید درایتی با بیان این که وثاقت به معنای اعتماد و مورد وثوق بودن نیست بلکه صرفا به معنای راستگویی بوده و معنای راستگویی نیز درست گویی نیست چراکه ممکن است فرد خطا کند، بیان کرد: البته راه از بین بردن احتمال خطا، اصل عدم خطا است که همه - حتی قائلان به اصالة العدالة - به آن اصل نیاز دارند.

وی با بیان این که پس با اصالة الوثاقة نمی خواهیم ضابطیت و عدم خطا را ثابت کنیم، خاطر نشان کرد: البته به نظر برخی ادله ای که بیان می شود، شاید بیش از وثاقت را اثبات کند ولی فعلا این بحث به دنبال اثبات قدرمتیقن ادله یعنی وثاقت می باشد تا اصالة الوثاقة بتواند به مانند یک اماره، کاشف از راستگویی باشد.

استاد درس خارج حوزه علمیه خراسان با اشاره به این که برخی می گویند خبرواحدی حجت است که به مضمون آن وثوق پیدا کنیم، بیان کرد: در این صورت اصالة الوثاقة کاربردی ندارد چون وثوق و اطمینان به صدور حاصل نمی کند و اصالة الوثاقة بر این مبنا است که بگوییم علاوه بر روایتی که وثوق به مضمونش داریم، روایتی که راویان آن ثقه اند هم معتبر است ولو که به مضمون آنها وثوق نداشته باشیم.

وی با بیان این که پذیرش دیگر مبنای جریان اصالة الوثاقة حجیت خبرواحد موثق است، بیان کرد: پس بنابر آنچه از برخی متقدمین نقل شده که حجیت خبر واحد را قبول نداشته اند یا آنچه برخی از فقهاء گفته اند که فقط خبر عادل حجت است، اصل وثاقت کارکرد ندارد چون عدالت را ثابت نمی کند.

حجت الاسلام حمید درایتی با بیان این که اصالة الوثاقة نمی خواهد ملکه راسخه ای به نام راستگویی را ثابت کند، خاطر نشان کرد: بنابرین همانند عدالت نیست که باید ملکه راسخه تقوا ثابت شود، بلکه همین که رفتار او بر همین منوال قرار گرفته که دروغ نمی گوید ولو بخاطر حفظ مصلحت و آبرو باشد، کافی است زیرا آن ملکه راسخه برای این بحث اثری ندارد.

وی با بیان این که در کلمات برخی از فقهاء این تعبیر آمده است که فسق مانع حجیت است نه این که عدالت و وثاقت شرط است، گفت: اگر این مدعی که فسق مانع است ثابت شود کار راحت تر می شود و نیازی به اصالت الوثاقه نیست؛ پس هر خبری حجت است الا این که مانعی به نام فسق اثبات و احراز شود.

حجت الاسلام درایتی  با بیان این که این بحث می خواهد وثاقت را با اصالة الوثاقة احراز کند ولی این نظریه می گوید وثاقت احراز نمی خواهد، عنوان کرد: دلیل این نظریه نیز حجیت خبر، آیه نبا بوده و منطق آن وجوب تبیّن نسبت به خبر فاسق است پس تا هنگامی که فسق احراز نشد نیازی به تبیّن نبوده و عدم وجوب تبیّن به معنای حجیت است؛ مگر این که شخصی قائل به اصالة الفسق باشد که با آن فسق را احراز کند.

وی با بیان این که اگر مبنا بر این باشد که فسق مانع است نه این که عدالت شرط باشد نیازی به اصالة الوثاقة نیست که البته این مبنا خودش دو قرائت دارد، بیان کرد: در این زمینه بحث نخست صرف ندانستن فسق برای حجیت خبر کافی است هر چند ندانستن فسق بخاطر جهالت حال راوی باشد و از سوی دیگر ندانستن فسق در صورت شناخته شده بودن راوی مطرح است که البته در این بحث بنابر هر دو مبنا، اعتبار روایات مهملین ثابت می شود.

عضو کمیسیون آموزش حوزه علمیه خراسان با بیان این که این دو مبنا ذیل بحث حجیت خبر واحد مطرح می شود، تصریح کرد: آیت الله العظمی خویی(ره) در مصباح الاصول می فرمایند عمده دلیل، سیره عقلاء است و عقلاء بر خبر صحیح و موثق و حسن اعتماد می کنند که در این راستا توثیق صریح نیازی نیست بلکه صرف ممدوح بودن هم کافی است.

وی ادامه داد: از سوی دیگر آیت الله خویی(ره) معتقدند که بهترین آیه دال بر حجیت خبرواحد، آیه نفر است. ایشان در آن بحث تاکید می کنند که اگر آیه نفر دلیل حجیت خبر واحد باشد، این آیه اختصاصی به خبر ثقه یا عدل ندارد بر خلاف آیه نبا که بحث عدالت در آن مطرح است. پس آیه نفر می تواند دلالت بر حجیت هر خبرواحدی کند و مخصص آن می تواند منطوق آیه نبا باشد پس همه اخبار حجت اند مگر خبر فاسق و اگر فسق محرز نشد، خبر حجت است.

حجت الاسلام والمسلمین درایتی با بیان این که در بازبینی سیره عقلا دیده می شود که اصل در مردم بر راستگویی بوده و دروغ گویی نیاز به اثبات دارد، به اشکال طرح شده در این زمینه که «سیره عقلاء در امور مهمه اینچنین نیست»، پاسخ داد و گفت: سیره عقلاء در بحث حجیت نیز همین است و عملا سیره عقلاء در حوزه اعتذار با حوزه درک واقع متفاوت است.

وی با بیان این که معتقدیم که روش عقلایی بر این است که اصل را بر وثاقت می‌دانند و تا فسق کسی احراز نشود و یا امارات فراوانی بر فسق وجود نداشته باشد به قول او اعتماد می‌کنند و خبر او را مبنای عمل قرار داده و بدان استناد می‌کنند مگر مواردی که مخبر ذی نفع بوده و یا قانون‌گذار راه‌های خاصی برای اثبات قرار داده باشد که در مورد دوم حتی خبر ثقه حجت نمی‌باشد، عنوان کرد: این سیره، حادث نیست و در زمان معصوم(علیه السلام) نیز بوده است، همانطور که این سیره نه تنها در یک ملت رواج دارد بلکه در نظام‌های حقوقی متعددی به صورت‌های گوناگونی تجلی داشته تا آنجا که در حقوق بین‌الملل هم به عنوان یک قاعده شناسایی شده است و اساس تعامل اجتماعی بر حسن نیت، درست‌کاری و اعتماد است، مانند اصل حسن نیت در قراردادها که اصل شناخته شده‌ای در حقوق می باشد .

انتهای پیام 313/49

ارسال نظر

شما در حال پاسخ به نظر «» هستید.
captcha