حجتالاسلام محمدابراهیم افلاکیان، در گفتگو با خبرنگار خبرگزاری «حوزه» در همدان، درباره بایستههای پژوهشگر دینی و پژوهش در متون اسلامی، اظهار کرد: متون دینی در کنار عقل از منابع احکام برای هدایت زندگی بشر به سمت کمال و خوشبختی است.
وی افزود: استخراج احکام الهی از این متون نیازمند مطالعه دقیق، روشمند و همه جانبه است، لذا پژوهشگران از دیرباز به مطالعه متون دینی از زوایای مختلف پرداختهاند تا روشهای زندگی بشر را از آن به دست آورند
حجتالاسلام افلاکیان ادامه داد: از آنجا که توانایی، ابزار و اهداف افراد، مختلف است، پژوهشهایی که صورت میگیرد نیز دارای نقاط قوت و ضعف مختلفی خواهد بود و از آنجا که متون اسلامی و پژوهش در آنها به دلیل ارتباط با زندگی انسان از اهمیت فروانی برخوردار هستند پس باید ضوابط و آسیبهای آنها را شناخت تا پژوهش مناسبی ارائه شود.
پژوهش بدون تخصص، موجودی ناقصالخلقه است
وی ادامه داد: بایستههای پژوهش دینی از زوایای گوناگون در دستهبندیهای مختلف مورد بررسی قرار میگیرد که می توان از زاویه نظامدهی، برنامه ریزی و بهسازی، از حیث محتوا و ساختار و روش شناختی اسلامی و از جهت عرضه و ارائه به مخاطب این دستهبندی را انجام داد.
مسئول دفتر نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه فرهنگیان همدان، تخصص را نخستین امری دانست که باید هر پژوهشگر کسب کند، گفت: بیتردید پژوهش در هر زمینه علمی نیازمند تحصیلات، مطالعه و کسب آگاهیهای کافی و لازم در آن زمینه است. باید توجه کرد که با فقدان این شرط لازم و بایسته، پژوهش انجام شده موجودی ناقص الخلقه خواهد بود که مخاطبان را گاه به ورطه خطاهای علمی نیز درخواهد افکند.
وی اذعان کرد: بعد از تخصص، آشنا بودن به زبان و روح کلی دین، مسئلهمحوری و جامعیت از دیگر ویژگیهایی است که در پژوهش دینی باید مشهود باشد.
آسیبشناسی پژوهش در متون اسلامی مهمترین نیاز جامعه معاصر است
مسئول دفتر نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه فرهنگیان همدان عنوان کرد: آسیبهای پژوهش در متون اسلامی یکی از مهمترین نیازهای دینشناسی جامعه معاصر است که باعث بالندگی و نوآوری در عرصههای دینپژوهی میشود.
حجتالاسلام افلاکیان خاطرنشان کرد: نکته حائز اهمیت این است که تمدن و فرهنگها به لحاظهای مختلف تقسیم میشود، چراکه پارهای از آنها از دین و منابع دینی تغذیه میشوند و هویت اجتماعی را شکل میدهند که جوامعی مانند کشور ما از این سنخ هستند.
وی اضافه کرد: تأثیر دین و معرفت دینی در انواع جریانهای سیاسی، اجتماعی و فرهنگی غیرقابل انکار است که تشکیل هیئتها، موسسهها، تشکلهای سیاسی و نهادهای دولتی به ویژه شکلگیری حکومت دینی نمونههایی از تأثیرپذیری فرهنگ و تمدن اسلامی است
مسئول دفتر نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه فرهنگیان همدان اضافه کرد: مطالعه نقادانه از مطالعات و پژوهشهای دینی به دین پژوهی منطقی کمک فراوانی میکند چراکه محققین با توجه به آگاهی نسبت به این آسیبها میتواند از آنها اجتناب کند.
بیتقوایی، آسیب جدی برای پژوهشگران دینی است
وی، یکی از آسیبهای جدی که متوجه پژوهشگر است را بیتقوایی دانست و تأکید کرد: یکی از آسیبهایی که پژوهش در متون اسلامی را از طرف پژوهشگر تهدید میکند، آفت بیتقوایی است و ممکن است این آفت عوامل گوناگونی داشته باشد اما عنوان کلی آن هوای نفس است.
مسئول دفتر نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه فرهنگیان همدان افزود: بیتقوایی در فهم قرآن تأثیر میگذارد و این امر یک مسئله روانشناختی دقیقی است که هر فردی نیز کم و بیش میتواند آن را تجربه کند به عنوان مثال گاهی افراد مسائلی که مورد خواستشان نیست را از ابتدا مورد تردید قرار میدهند و سپس به تدریج آن را به ظن تبدیل میکنند و گاهی کار به جایی میرسد که افراد به خلاف واقع یقین پیدا میکنند که
حجتالاسلاسلام افلاکیان گفت:ریشه این حالت، تمایلات نفسانی است، لذا هر فردی که قصد دارد قرآن را بفهمد ابتدا باید زمینه معرفتی خود را تصحیح کند و از راه رعایت اصول محاوره عقلایی اقدام به فهم قرآن کند.
وی در ادامه با تأکید بر اهمیت جایگاه پژوهش در حوزه گفت: خروجی و نتیجه مراکز آموزش عالی مانند حوزه علمیه در سه بخش تحقیق و پژوهش، تحصیل و آموزش و تبیلغ آشکار میشود.
مسئول دفتر نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه فرهنگیان همدان با بیان اینکه پژوهش از مهمترین شاخصههای خروجی حوزه علمیه است، تشریح کرد: اگر حوزه علمیه و مراکز آموزش عالی فعالیت پژوهشی نداشته باشند، آرام آرام به سمت از بین رفتن میروند.
وی در ادامه با اشاره به ضرورت پژوهش محوری، افزود: آنچه که سبب ماندگاری آموزش عالی میشود، پژوهش محور بودن مجموعهها است، از این رو نباید این موضوع مغفول واقع شود.
وی با تأکید بر اینکه راز ماندگاری افراد پژوهش است، گفت: با بررسی تاریخ پژوهش در جهان تشیع به این نتیجه می رسیم که بعد از آغاز غیبت کبری محققانی همچون شیخ طوسی، شیخ مفید و عالمان دینی مانند شیخ صدوق آثار علمی، پژوهشی ارایه کردند که به صورت منبع اصلی و پایه دروس حوزه علمیه شده و سبب ماندگاری آن ها از قرن چهارم تا کنون شده است.
ایجاد مطالعات میانرشتهای، نتیجه آموزش پژوهشمحور است
حجت الاسلام افلاکیان اظهار کرد: مهمترین نتیجه آموزش پژوهشمحور، ایجاد مطالعات میانرشتهای است، چرا که در صورت عمیق شدن و به روز شدن مسایل، مباحث میانرشتهای شکل خواهد گرفت.
وی خاطرنشان کرد: اگر علوم به صورت تحقیقی و تفسیری بیان و نقاط ضعف نظریه پردازیها و فرضیه های اشتباه استخراج شود و مورد ارزیابی و بررسی قرار گیرد، کمکی برای علوم دیگر نیز خواهد شد.
حجت الاسلام افلاکیان درباره آسیبهای پژوهش، گفت: عدم تسلط به صوتها و متنهای انگلیسی علمی جهان، مهمترین آسیب پژوهش در حوزههای علمیه است، چرا که زبان علمی حوزه علمیه، عربی است.
وی ادامه داد: موضوع دیگر این است که پژوهش در حوزه دیر شروع می شود بدین معنا که طلاب در سطح یک و دو به دنبال نشر مقالات علمی نیستند البته با رویکرد جدید مدیریت حوزههای علمیه و معاونت پژوهش این مشکل درحال رفع شدن است.
حجت الاسلام افلاکیان، مشکلات مالی در عرصه پژوهش را از دیگر مشکلات دانست و بیان کرد: با کمی بررسی مشاهده خواهیم کرد که برای پژوهشهای علوم تجربی، ریاضی و علوم انسانی در دانشگاه، بودجه بسیار مناسبی در نظر گرفته میشود و این درحالی است که بودجه محققان حوزه های علمیه در زمینه ساختار سازی مباحث علوم انسانی و اسلامی بسیار ناچیز و پایین است، به همین دلیل گاهی مشاهده میکنیم که برخی از اهالی پژوهش در حوزه علمیه رغبتی به ورود در این عرصه ندارند.
متون پژوهشی علما از افتخارات حوزه است
مسئول دفتر نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه فرهنگیان همدان عنوان کرد: مایه خرسندی است که برخی از پژوهشگران بزرگ حوزه علمیه مانند حضرت آیتالله مکارم شیرازی، حجتالاسلام و المسلمین قرائتی و دیگر علما متون پژوهشی خود را به صورت الکترونیکی و رایگان در اختیار معرفتجویان قرار داده و این جزو افتخارات حوزه علمیه است.
انتهای پیام