به گزارش خبرگزاری «حوزه» از مشهد، چهارمین مجمع دانشگاه‌های ایران و جهان عرب با موضوع" آینده پژوهی جایگاه دانشگاه های ایران و جهان عرب در توسعه جهان اسلام"، امروز سه شنبه ۳ دی 1398 به میزبانی دانشگاه فردوسی مشهد برگزار شد.
در این همایش، حجت الاسلام والمسلمین محمدحسین مختاری، رئیس دانشگاه مذاهب اسلامی با موضوع "تبیین عوامل مهم و کلیدی موثر بر همکاری دانشگاه های ایران و جهان عرب در راستای توسعه جهان اسلام" به تشریح این عوامل پرداخت.
رئیس دانشگاه مذاهب اسلامی ابتدا به عوامل تسهیل‌کننده همکاری نهادهای علمی اشاره کرد و گفت: لزوم تقویت همکاری بین‌المللی کشورها جهت توسعه؛ لزوم همکاری نهادهای علمی کشورها؛ نقش اشتراکات دینی، فرهنگی، منطقه‌ای و ... به عنوان عوامل تسهیل‌کننده همکاری نهادهای علمی محسوب می شوند.
وی، نقش دیپلماسی علم و فناوری در کاهش تنش‌ها و توسعه جهان اسلام پرداخت و بیان داشت: با توجه به ظرفیت‌های ویژه و نیز جهت توسعه روزافزون کشور، ایران به دنبال تقویت همکاری بین‌المللی در زمینه تبادل علم و فناوری، دانش فنی و فعالیت در زمینه فعالیت‌های نوآورانه در راستای رشد اقتصادی و توسعه پایدار است، لذا همکاریهای بین‌المللی دانشگاه‌ها به‌عنوان بازوی علوم و فناوری کشور توجه ویژه‌ای را می‌طلبد و اشتراک دینی حاضر، می‌تواند تسهیل‌کننده این همکاری‌ها در سطح دانشگاه‌ها نیز باشد و البته نقش عوامل فرهنگی نیز شایان توجه است.
مختاری افزود: دین اسلام عاملی اساسی در شکل‌گیری دیگر مؤلفه‌های محیطی است و همانند بستری است که دیگر مؤلفه‌های موجود را در برمی‌گیرد. لذا، اشتراکات زیادی در فرهنگ‌های غالب بر کشورهای اسلامی منطقه که متأثر از مؤلفه‌های اسلامی است یافت می‌شود که می‌تواند تسهیل‌کننده روابط دانشگاه‌های این کشورها نیز باشد.
رئیس دانشگاه مذاهب اسلامی با بیان اینکه عرصه روابط بین‌الملل، به‌شدت، تحت تأثیر عوامل فرهنگی و هویتی قرار دارد، اظهار داشت: اشتراکات فرهنگی موجود در کشورهای اسلامی منطقه می‌تواند با افزایش انسجام این کشورها موجبات توسعه یکپارچه آن‌ها را فراهم آورد و نتیجه این همکاری‌ها چیزی جز همگرایی و یکپارچگی کشورهای منطقه، پیشرفت و توسعه مستمر و کاهش مسائل و سوء تفاهمات منطقه‌ای در آینده نیست.
وی با طرح این سؤال که باید دید چه اشتراکات و چه پیوندهایی وجود دارند که این اتحاد را در عرصه همکاریهای علمی و فناوری در عرصه دانشگاه‌های کشورهای اسلامی موجب می‌گردند؟، گفت: عوامل درونی و بیرونی متعددی، علاقه‌مندان به وحدت جهان اسلام را متوجه ضرورت همگرایی و همکاری جهت توسعه جهان اسلام کرده است. عواملی نظیر دین و فرهنگ مشترک، تجربه مشترک از حضور استعمار در کشورهای اسلامی، به‌ویژه پدیده صهیونیسم در سرزمین‌های اشغالی فلسطین از زمینه‌های فرهنگی و سیاسی همگرایی میان کشورهای اسلامی است و ضرورت همکاریهای همه‌جانبه من‌جمله همکاریهای علمی و فناوری جهت تقویت بنیه علمی جهان اسلام را بیش‌ازپیش توجیه می‌کند.
مختاری، اسلام و فرهنگ عمیق و پویای آن را مهمترین زمینه اصلی همگرایی کشورهای اسلامی عنوان کرد و بیان داشت: در جهان اسلام، اندیشمندان و مصلحان بزرگی در ادوار مختلف، تلاش‌های زیادی را برای همگرایی در دنیای اسلام انجام دادند که از آن جمله می‌توان به سیدجمال الدین، محمد عبده، اقبال لاهوری، و در قرن بیستم به امام خمینی اشاره کرد.
وی تاکید کرد: آنچه مسلم است دنیای امروز نیاز مبرم به همگرایی و اتحاد در عرصه‌های علمی و فناوری، اقتصادی، سیاسی و فرهنگی، اجتماعی و ... دارد و روند جهانی‌شدن نیز ملت‌های دنیا را به سمت همگرایی منطقه‌ای و جهانی کشانده است.
رئیس دانشگاه مذاهب اسلامی تاکید کرد: ما مسلمانان در جهان امروز، نیازمند تقویت عوامل و عناصر فرهنگ مشترک خود نیز می‌باشیم. ایده نزدیکی همه‌جانبه میان کشورهای اسلامی به معنای تجدید یک عرصه فرهنگی مبتنی بر گفتگو میان حوزه‌های مختلف است. این امر باعث افزایش توانمندی ما در تعامل بیرون از جهان اسلام خواهد شد و توسعه و پیشرفت یکپارچه جهان اسلام را فراهم می‌آورد.
مختاری خاطرنشان کرد: پس از جنگ جهانی اول، کشورهای استعمارگر برای آنکه بتوانند بر منطقه جهان اسلام مسلط باشند، با استفاده از اختلافات قومی و مذهبی، و نقصان علمی و فناوری این کشورها، سرزمین‌های اسلامی را به کشورهای کوچک تجزیه کردند و مسلمانان در این منطقه، درگیر یک سری اختلافات ارضی و قومی شدند.
رئیس دانشگاه مذاهب اسلامی با اشاره به اینکه وحدت و انسجام بین ملت‌ها و دولت‌های مسلمان در تمام زمینه‌ها همواره یک خط‌مشی اصولی و غیرقابل تغییر برای جمهوری اسلامی به‌عنوان کانون امنیت در منطقه خاورمیانه بوده است، گفت: معنای وحدت محدوده و گستردگی به میزان تک‌تک مسلمانان در اقصی نقاط عالم دارد و مرز و زبان و نژاد و قبیله نمی‌شناسد و یک شعار صرف سیاسی برای تجمع حکومت‌های کشورهای اسلامی نیست بلکه یک پیام عمیق و اساسی برای اجتماع همه مسلمین بر اصول مشترک می‌باشد.
وی تاکید کرد: ایران اسلامی نقطه ثقل وحدت جهان اسلام بوده است. ابتکار ایران در برگزاری اجلاس‌های متعدد وحدت اسلامی، تلاش برای تبلیغات رسانه‌ای در خصوص وقایع مختلف جهان اسلام (افغانستان، فلسطین، بوسنی، عراق و...)، نام‌گذاری ایام ۱۲ تا ۱۷ ربیع‌الاول به‌عنوان هفته وحدت، کمک‌های مادی و معنوی به امت اسلامی در اقصی نقاط جهان، نام‌گذاری جمعه آخر ماه رمضان به‌عنوان روز جهانی قدس، تلاش‌های پیگیر برای پویایی و تکاپوی سازمان کنفرانس کشور اسلامی، نام‌گذاری سال ۱۳۸۵ به‌عنوان سال پیامبر «اعظم» همه و همه در زمره تلاش‌های جمهوری اسلامی ایران برای تعمیق پیوندها و انسجام ملل اسلامی بوده‌اند.
مختاری در بخش دیگری از سخنان خود به عمده‌ترین مخاطرات آسیب‌زا برای پیوند و همبستگی و همکاری جهان اسلام اشاره کرد و افزود: تهدیدهایی چون تجزیه کشورهای اسلامی، دامن زدن به اختلافات مذهبی و فرقه‌ای، سوءاستفاده از مقوله آزادی و حقوق بشر، حمایت از بنیادگرایی خطرناک، پشتیبانی و حمایت از تروریست‌های وابسته به غرب که در کشورهای اسلامی فعالیت می‌کنند، طرح خاورمیانه بزرگ، حمایت از رژیم صهیونیستی و برگزاری اجلاس‌های سازشکارانه در حمایت از رژیم نامشروع صهیونیستی و موارد دیگر در زمره عمده‌ترین مخاطرات آسیب‌زا برای پیوند و همبستگی و همکاری جهان اسلام (در تمام زمینه‌ها) بوده‌اند که همواره در مقاطع گوناگون از سوی مقام معظم رهبری مورد تأکید قرارگرفته‌اند.
وی خاطرنشان کرد: امروزه هجوم گسترده دشمنان اسلام به منافع مادی و معنوی مسلمانان از همیشه بیشتر شده و لزوم وحدت و یکپارچگی و دوری از تفرقه و اختلاف‌افکنی در بین امت اسلام از هر زمان دیگری بیشتر احساس می‌شود.
رئیس دانشگاه مذاهب اسلامی همچنین با طرح پیشنهادی مبنی بر تشکیل شبکه بین‌المللی همکاری علمی و فناوری بر نقش علم و فناوری در توسعه کشورها؛ لزوم تعامل با صاحبان علم و فناوری؛ لزوم شناخت ظرفیت‌های اعضای شبکه بین‌المللی همکاری علمی و فناوری و ... تاکید کرد.
وی در بخش دیگری از سخنان خود به تشریح پیشرفت‌ها و ظرفیت علمی و فناوری ایران و نقش اسناد بالادستی در پیشرفت کشور؛ شاخص‌های علمی و فناوری کشور همچون تعداد دانشجویان، برابری جنسیتی علمی، تعداد دانشگاه‌ها، پارک‌های علم و فناوری، مراکز رشد و ... در تحقق همکاریهای دانشگاه های ایران و جهان عرب در راستای توسعه جهان اسلام پرداخت.
مختاری در پایان تاکید کرد: ایران از ظرفیت بالایی درزمینه علم و فناوری برخوردار است که با توجه به ضرورت تشکیل شبکه بین‌المللی دانش، همکاری دانشگاه‌های ایران و کشورهای عربی با توجه به اشتراکات دینی، فرهنگی، جغرافیایی و ... می‌تواند منجر به هم‌افزایی در افزایش تولید علم و فناوری و سرمایه باشد که نهایتاً منجر به توسعه یکپارچه جهان اسلام خواهد شد.
