خبرگزاری حوزه | دعوا بر سر چاغی و لاغری اصول فقه، مدتی است فضای نخبگانی حوزه علمیه را به خود مشغول کرده و دروس سطوح عالی را تحت الشعاع قرارداده است.
این بحث باعث شده تا خیل عظیمی از طلاب علوم دینی دچار شبهه و بی انگیزگی شده و در پیدا نمودن قول ثواب دچار مشکل شوند.
دعوایی که موجب شده تا اساتید و نخبگان حوزوی یکی پس از دیگری نسبت به آن موضع بگیرند، یکدیگر را نفی نموده و متاسفانه متهم به بی سوادی کنند؛ اما با یک نگاه دقیق و از بیرون به مسئله و مباحثات رد و بدل شده میان هر دو طیف، به خوبی می توان دریافت که در واقع هیچ تعارضی میان نظرات هیچکدام از طرف های بحث وجود ندارد؛ بلکه با یک جمع عرفی میتوان هر دو نظر را أخذ نموده و به این نزاع پایان داد.
مشکل از جایی شروع می شود که هر طیف معنای کلمه اجتهاد را از نظر خود تفسیر می کند و در این رابطه سخن میراند.
برای فهم بهتر موضوع باید دانست که کلمه اجتهاد و خوانش اصول برای رسیدن به اجتهاد دارای مراتبی است که در ذیل به صورت خلاصه به آن اشاره می شود:
۱- مجتهد کار در علوم انسانی
۲- مجتهد استخراج احکام شرعی (مرجع تقلید)
۳- مجتهد و فیلسوف اصول فقه
اگر ما کلمه اجتهاد را بدون توجه به اقتضائات علمی هر یک از مراتب اجتهاد، به هر سه آنها با یک توقع واحداطلاق نماییم قهرا با یکدیگر اختلاف می کنیم و به انکار یکدیگر می پردازیم. اگر به خوبی به حرف کسانی که معتقد به چاقی اصول هستند دقت کنیم درمی یابیم که منظور آنان اجتهاد در مقام اول است.
از نظر آنان خوانش اصول برای طلابی که قصد دست یافتن به اجتهاد برای کار در علوم انسانی و یا سایر عرصه های طلبگی را دارند دارای زوائد و مطالب اضافی است که وقت طلبه را می گیرد و راه رسیدن به مقصد را طولانی می کند.
از طرفی کسانی که از وضعیت موجود دفاع می کنند و معتقدند برای رسیدن به اجتهاد راهی جز راه فعلی وجود ندارد و هیچیک از مطالب اصول زائد نیست ناظر به مقام دوم یعنی طلابی که قصد مجتهد استخراج احکام شرعی (مرجع تقلید) شدن را دارند سخن میگویند.
از نظر آنان کتب موجود و مباحث مطرح در اصول فقه تنها مسیر ممکن است و فقهای پیشین نیز بر همین شیوه حرکت کرده اند.
و از طرف دیگر کسانی که قائلند مباحث موجود اصول نه تنها زائد نیست؛ بلکه لاغر است و جای خیلی از مباحث در آن خالی است، ناظر به مقام سوم یعنی برای طلابی که قصد رسیدن به تخصص در حوزه علم اصول را دارند، صحبت میکنند.
در واقع اطلاق کلمه مجتهد به تمام مراتب اجتهاد موجب شکل گیری یک مغالطه شده و این باعث شده تا هیچیک از طرف های مباحثه حرف دیگری را فهم نکنند و تکلیف خود را در باطل نشان دادن حرف طرف مقابل تلقی نمایند. لذا با این تفصیل می توان با توجه به هدف هر یک از طلاب علوم دینی یک نسخه متناسب با آن هدف را ارائه داد و هر کس را به مسیر درستی که قصد پیمودن آن را دارد راهنمایی نمود.
به قلم: محمد جواد سلیمانی
انتشار یادداشت در رسانه رسمی حوزه به معنای تأیید یا رد یادداشت نیست.
