به گزارش خبرگزاری حوزه، کرسی ترویجی «موانع تفکر در فرآیند پیشرفت براساس آموزه های قرآن» با ارائه دکتر سیدعلی‌نقی ایازی، عضو هیئت علمی گروه قرآن و مطالعات اجتماعی پژوهشکده اسلام تمدنی برگزار گردید.
در ابتدا، اویس استادی دبیر جلسه با ارائه توضیحاتی عنوان کرد: محور کرسی ترویجی امروز مقاله‌ای با عنوان «موانع اجتماعی تفکر در الگوی اسلامی پیشرفت براساس نظریه‌پردازی داده‌محور از قرآن» می‌باشد که خود این مقاله نیز از کتاب دکتر ایازی با عنوان «موانع تفکر در فرآیند پیشرفت براساس آموزه‌های قرآن» مستخرج شده است.
سپس دکتر سیدعلی نقی ایازی عضو هیأت علمی گروه قرآن و مطالعات اجتماعی گفت: مطالعه صورت گرفته با بهره‌گیری از پارادایم تفسیر اجتماعی و استقراء در آموزه‌های قرآن با استفاده از فنون و مراحل
نظریه‌پردزای زمینه‌ای به بررسی موانع تفکر در الگوی اسلامی پیشرفت می‌پردازد. این نوع مطالعه بیشتر در قالب اندیشه‌های اجتماعی مبتنی بر آموزه های جامعه شناختی است.
وی در ادامه توضیحاتی را دربارۀ الگوی اسلامی پیشرفت ارائه داد و افزود: الگوی اسلامی پیشرفت برگرفته از چهار عنصر فکر، علم، معنویت و زندگی در بیانات مقام معظم رهبری است.
دکتر ایازی به توضیح اصطلاحات اصلی بحث مانند پیشرفت، تفکر، موانع پیشرفت و مسئلۀ اصلی و روش‌شناسی تحقیق خود پرداخت و گفت: پرسش اصلی تحقیق مختصات موانع تفکر و اندیشه در الگوی پیشرفت از منظر قرآن است.
وی پس از بیان توضیحات دربارۀ روش انجام تحقیق بر اساس نظریۀ زمینه‌ای افزود: موانع تفکر در فرآیند پیشرفت شامل پنج مانع فردی، اجتماعی، فرآیندی، زمینه‌ای و در سطح کلان است.
عضو هیأت علمی گروه قرآن و مطالعات اجتماعی پژوهشکده اسلام تمدنی گفت: پیامدهای اجتماعی فقدان تفکر براساس آیات قرآن شامل خرافه گرایی، دروغ گویی، تفرقه، تقلید کورکورانه و دنیاگرایی و پیامدهای فردی فقدان تفکر شامل گمراهی و پلیدی است.
وی در پایان افزود: پیامدهای اجتماعی منجر به تولید ضد ارزش ها، باورها و هنجارهای نادرست می شود و پیامدهای فردی موجب زوال اندیشه شده و آدمی را از بعد روحانی و ملکوتی دور ساخته و او را در ردیف حیوانات و یا پست تر از آن ها تبدیل می کند.
در ادامۀ جلسه حجت‌الاسلام سیدعلی طالقانی به‌عنوان ناقد، به ارزیابی ایدۀ ارائه شده پرداخت و گفت: عنوان مقاله بسیار طولانی است، افزون بر این که الگویی که در عنوان از آن صحبت می‌شود، پیش‌فرض گرفته شده و چیزی دربارۀ آن گفته نمی‌شود. اما اصلی‌ترین نکته دربارۀ مقاله‌ای که محور بحث امروز بود این است که مقاله بیشتر به مباحث روشی و روش انجام تحقیق حاضر می‌پردازد اما از ثمرات آن و دیدگاه قرآن دربارۀ موانع تفکر در فرآیند پیشرفت چیزی نمی‌گوید.
وی اذعان داشت: محتوا افزون بر این که از نقل قول‌های مستقیم انباشته شده، پر از ابهام است و خواننده در نهایت نیز چیزی از موانع تفکر در نمی‌یابد.
دکتر محمدمسعود سعیدی عضو هیأت علمی گروه حکمت و کلام جدید پژوهشکده اسلام تمدنی نیز به عنوان یکی دیگر از ناقدان اشکال اصلی بحث دکتر ایازی را در اتکای بیش از حد وی به مقاله دانسته و افزود: بهتر بود ایشان خلاصه‌ای ده یا پانزده صفحه‌ای از ایدۀ اصلی خود ارائه می‌کرد تا با این ابهامات و اشکالات مواجه نمی‌شد.
وی در ادامه، اظهار داشت: به نظر می‌رسد در اینجا دو چیز با یکدیگر خلط شده است تفهم و تبیین، تفسیر اجتماعی با تفهم متفاوت است اما دکتر ایازی این دو را با یکدیگر اشتباه کرده‌اند.
دکتر سعیدی سپس تأکید کرد: بسیاری از مباحث ارائه شده به طور مستقیم در بحث استفاده نمی‌شود، از این‌رو بهتر بود به آنها پرداخته نمی شد چون در صورت فعلی تنها موجب ابهام بیشتر شده است.
عضو هیأت علمی گروه حکمت و کلام جدید پژوهشکده اسلام تمدنی در نهایت اظهار داشت: دکتر ایازی باید مقولۀ مرکزی یعنی تفکر را مشخص کرده و ویژگی‌های آن را از قرآن استخراج می‌کرد. ایشان باید ببینید چه عواملی موجب رشد تفکر شده، چه عواملی به عدم رشد آن می انجامد، تفکر خوب و بد چه پیامدهایی دارد و.... متأسفانه در کار ایشان جهت فرآیند علیت مشخص نیست که به‌عنوان مثال آیا تمسخر، فرآیند تفکر را مختل می‌کند یا اختلال تفکر، منشاء تمسخر است؟ جهت علیت میان پدیده‌ها باید حتماً مشخص شده و به صورت عقلانی توضیح داده شود.
پس از ارائۀ نظریات ناقدان، دکتر سیدعلی‌نقی ایازی توضیحات کوتاهی را دربارۀ نقدهای ارائه شده بیان کرده و پذیرفت که بهتر بود خلاصه‌ای از ایدۀ اصلی خود را ارائه می‌کرد تا بسیاری از این اشکالات و ابهامات برطرف شود.
در پایان جلسه نیز برخی حاضران پرسش‌هایی را مطرح کرده و دکتر ایازی نیز پاسخ‌هایی را بیان کرد.
313/32
