حجتالاسلام ابوالقاسم رحیمی، در گفتگو با خبرنگار خبرگزاری «حوزه» در همدان با بیان اینکه نشاط علمی در زندگی طلبگی دارای لذتی عمیق است، اظهار کرد: اگر طلبه نسبت به هر علمی که میآموزد به خوبی بر نظام مسائل آن اشراف داشته و آن را در منظومهای منسجم و مرتبط با دیگر علومی که آموخته ببیند، از مرزها و عرصههای ناگشوده آن علم مطلع خواهد شد.
وی ادامه داد: از سوی دیگر نگرشی تاریخی به علم پیدا میکند و به فهم عمیقتری از دنیای علم و علومی که میآموزد، دست خواهد یافت و این یعنی رسیدن به لذتی عمیقتراز فهم علم و در نتیجه دست یافتن به نشاط و انگیزهای بیشتر در مسیر علمآموزی.
حجتالاسلام رحیمی با بیان اینکه نشاط بنیادین در طلبه هویت واقعی اوست، عنوان کرد: انگیزه و نشاط علمی از راههای مختلفی قابل اکتساب است و عمق و ماندگاری اثر هر یک نیز متفاوت است حال اگر هویت طلبگی را لایه بنیادین وجود طلبه بدانیم و اگر طلبه به تقریر درست از هویت خود برسد، عمیقترین و ماندگارترین انگیزهها و نشاطها را خواهد یافت.
وی افزود: اکنون باید دید که چه تقریری از هویت طلبگی میتواند چنین اثری بر جان طلبه بگذارد و او را به تلاش شبانهروزی و خستگیناپذیر فرا بخواند؟ اگر طلبه واقعا خود را به عنوان وارث انبیاء و اولیاء الهی بشناسد و علمدار این نهضت تاریخی بشناسد به گونهای دیگر طلبگی خواهد کرد.
این استاد حوزه گفت: اگر طلبه احساس کند که جزء نزدیکترین حلقههای سربازی قطب عالم امکان است، نحوه پیشرفت حرکت او در این مسیر متفاوت خواهد شد و اگر طلبه خود را متولی اقامه دین در ساحت حیات بشر بداند و صرفا به تفقه و ابلاغ دین بسنده نکند، تحصیل، تحقیق و تبیلغ او رنگ و بویی دیگر خواهد یافت.
وی تأکید کرد: قطع به یقین اگر طلبهای سنگینی پرچم نهضت تاریخی جبهه حق را بر دوش خود احساس کند و بازتولید تمدن نوین اسلامی را وظیفه هویتی برای طلبه امروز بداند و حیطه مسئولیت خود را پهنه حیات بشری حتی در اقصی نقاط جهان بداند، با انگیزهای وصفناپذیر و نشاطی روزافزون در وادی طلبگی حرکت میکند.
چشمه جوشان خودباوری برای طلبه نشاطآور است
حجتالاسلام رحیمی بیان کرد: بیشک یکی از کارآمدترین رهیافتها برای ایجاد نشاط علمی که محور عوامل درونزای انگیزه و نشاط است، تقویت خودباوری در شخصیت طلبه است چراکه طلبهای که به خودباوری میرسد در خود داراییهایی مییابد که هم او را به حرکت در مسیر کمال فرا میخواند و هم افقهای متعالی و گستردهای را پیش رویش ترسیم میکند.
وی با اشاره به اینکه باید دانست که خودباوری برای طلبه در سه ساحت خودباوری دینی، خودباوری صنفی و خودباوری شخصی قابل طرح است، تصریح کرد: طلبهای که به خودباوری دینی میرسد، دین اسلام را یگانه راه سعادت دنیوی و اخوروی بشر میداند و باور دارد که اسلام یمتواند در تمام عرصهها پاسخگوی نیاز انسان باشد.
این استاد پیشکسوت حوزه اذعان کرد: خودباوری صنفی به این معنا است که طلبه جایگاه بیبدیل حوزه را در استمرار نهضت انبیا و اولیای الهی بشناسد و به توانمندی حوزه در امتدادبخشی به این نهضت باور داشته باشد و بعد خودباوری شخصی اینگونه تعریف میشود که طلبه خود را برای تحقق آرمانهای دین و رسالتهای روحانیت عنصری توانمند و کارآمد بداند.
وی خاطرنشان کرد: اگر طلبه در این سه ساحت به خودباوری برسد به چشمه جوشانی از انگیزهبخشی و نشاطآفرینی در بین اطرافیان خود تبدیل خواهد شد.
نشاط ناشی از عوامل درونزای طلبه
حجتالاسلام رحیمی ابراز کرد: عوامل متعدد و متنوعی میتواند به صورت مستقیم یا غیر مستقیم در ایجاد انگیزه تحصیلی و نشاط علمی اثرگذار باشند و میتوان این عوامل را بر اساس معیارهای گوناگون دستهبندی کردکه یکی از مهمترین تقسیمبندیها در این زمینه که ثمره علمی مهمی دارد، تقسیم عوامل انگیزهبخش به دو دسته کلی درونزا و برونزا است.
وی اضافه کرد: بر این اساس برخی از عواملی که میتوانند انگیزه کار علمی را در ما افزایش دهند، در وجود خود ما ریشه دارد و برخی دیگر توسط عامل بیرونی بر ما اثرگذاری دارد به عبارت دیگر گاه ممکن است محیط و اتفاقات پیرامون و نیز اطرافیان ما و رفتارهایشان در ما اثر مثبت بگذارند و گاه ممکن است نشاط علمی فرد معلول توجه به بینشها، استعدادها، مهارتها و رفتارهای خود فرد بشد.
استاد حوزه عنوان کرد: آنچه ثمره این تقسیم را مشخص میکند، میزان توجه و تکیه فرد به هر یک از این دو دسته عامل است اینکه در مسیر رشد علمی خود بیشتر بر سرمایههای درونی خود تکیه و تمرکز کنیم یا به امکانات و ظرفیتهای محیط و اطرافیان.
وی گفت: روشن است فردی که خود را به عوامل بیرونی وابسته میکند و همواره بر نشاط و تحرک، معطل انگیزهبخشی این عوامل است و خود را به اموری معلق کرده که از اختیار او خارج است چراکه این امور اصل وجود، کم و کیفشان دست انسان نیست بنابراین برای سامان دادن به یک حرکت مستمر و پرانرژی هرگز نمیتوان حساب جدی روی آنها باز کرد.
حجتالاسلام رحیمی تأکید کرد: از سوی دیگر فردی که همیشه برای حرکت به عوامل محیطی نیاز دارد به تدریج ارادهش ضعیف میشود و آهسته آهسته توان و انگیزه حرکت را از دست خواهد داد بنابراین باید برای کسب اگیزه تحصیلی و تقویت آن ویژگیها و داشتههای درونی خود را اصل قرار دهیم تا به چشمه درونزای نشاط و انگیزه در وجود خود دست یابیم و عوامل بیرونی را به عنوان فروعی که به اصل مدد رسانند، مورد توجه قرار دهیم.
تشنگی در علم لازمه حرکت در مسیر طلبگی است
وی اذعان کرد: علم، آبی است گوارا برای کام تشنه جان و تا زمانی که عطش کشف مجهولات در جان انسان وجود دارد، او را به علمآموزی فرا میخواند و ماندگارترین انگیزهها و شادابترین نشاطها در مسیر تحصیل آن است که برآمده از احساس نیاز واقعی انسان باشد.
استاد حوزه با بیان اینکه این نیاز ریشه در فطرت کمالجوی انسان دارد، گفت: اگر طالب علم میخواهد رهروی ثابتقدم در مسیر علمآموزی باشد، باید این تشنگی را در جان خود حفظ کرده و پرورش دهد از آنجا که تشنگی علمی برخاسته از فطرت انسان است لذا راهکارهای پیشنهادی برای حفظ و تقویت آن نیز باید با جان انسان مرتبط باشد.
وی افزود: با شکوفا کردن فطرت و زدودن غبار از آینه جان، میتوان این گرایش فطری را جلا و تجلی بخشید که باید اذعان کرد که در این زمینه تقوا یکی از مهمترین عوامل تحقق این امر است چراکه گناه غباری است که بر صفحه پاک فطرت مینشیند و فرصت تجلی را از این گوهر الهی میگیرد.
حجتالاسلام رحیمی ادامه داد: این امر اثر مستقیمی در میزان تمایل انسان به کسب علم و خصوص کسب معارف الهی و دینی دارد به جرأت میگویم که برای درک عوامل و راهکارهای جوانحی و باطنی کسب علم، مطالعه حدیث شریف «عنوان بصری» بسیار راهگشا است و توصیههای امام صادق علیهالسلام در افزایش انگیزه و نشاط علمی بسیار اثرگذار است.
وی افزود: حضرت در این بیان نورانی رهروان علم را نخست به جستجو و یافتن حقیقت عبودیت، به کار بستن علم و طلب فهم از خداوند دعوت میکند.
این استاد حوزه با تأکید بر اینکه باید دیالکتیک نشاط را شناخت و سپس به توصیف طلبه بانشاط پرداخت، گفت: اگر از ما بخواهند که یک طلبه پرانگیزه و بانشاط را توصیف کنیم، نخستین ویژگیهایی که برایش میشماریم، جدیت در تحصیل، حضور منظم و آماده در کلاس مباحثه و مواردی از این قیبل خواهد بود
وی اضافه کرد: اما اگر این دو نکته را کنار ه بگذاریم دچار دور خواهیم شد چراکه موارد پیشگفته هم مقدمه کسب نشاط علمی است و هم نتیجه آن؛ طلبه همیشه به دنبال راهکارهایی برای کسب و تقویت نشاط علمی هستیم تا بتوانیم به مدد آن برنامه تحصیلی خود جدی پیگیری کنیم و از سوی دیگر خود نشاط علمی، متوقف بر پیگری مجدانه رشته درس و بحث است.
حجتالاسلام رحیمی تأکید کرد: برای دست یافتن به نشاط باید توجه کرد که نشاط و انگیزه علمی، سرمایهای است که ذره ذره جمع میشود و کسب آن یک مرحله مجزا و مقدماتی در مسیر تحصیل نیست بلکه باید نشاط علمی را در تعهد و عمل به برنامه علمی روزانه یافت و مانند سرمایهای که در تجارت فراهم آمده باز به کار زد و به وسیله آن برنامه را ارتقاء کمی و کیفی داد.
وی افزود: با این تقریر نباید برای حرکت، منتظر اتفاق خاصی بود چراکه اتفاقی که منتظرش هستیم در دل حرکت ما به وقوع خواهد پیوست.