طلبگی

حوزه/ استاد حوزه‌ گفت: قرار گرفتن طلبه در مسیر کسب علم، رسیدن به لذتی عمیق‌تر از فهم علم و در نتیجه دست یافتن به نشاط و انگیزه‌ای بیشتر در مسیر علم‌آموزی است.

حجت‌الاسلام ابوالقاسم رحیمی، در گفتگو با خبرنگار خبرگزاری «حوزه» در همدان با بیان اینکه نشاط علمی در زندگی طلبگی دارای لذتی عمیق است، اظهار کرد: اگر طلبه نسبت به هر علمی که می‌آموزد به خوبی بر نظام مسائل آن اشراف داشته و آن را در منظومه‌ای منسجم و مرتبط با دیگر علومی که آموخته ببیند، از مرزها و عرصه‌های ناگشوده آن علم مطلع خواهد شد.

وی ادامه داد: از سوی دیگر نگرشی تاریخی به علم پیدا می‌کند و به فهم عمیق‌تری از دنیای علم و علومی که می‌آموزد، دست خواهد یافت و این یعنی رسیدن به لذتی عمیق‌تراز فهم علم و در نتیجه دست یافتن به نشاط و انگیزه‌ای بیشتر در مسیر علم‌آموزی.

حجت‌الاسلام رحیمی با بیان اینکه نشاط بنیادین در طلبه هویت واقعی اوست، عنوان کرد: انگیزه و نشاط علمی از راه‌های مختلفی قابل اکتساب است و عمق و ماندگاری اثر هر یک نیز متفاوت است حال اگر هویت طلبگی را لایه بنیادین وجود طلبه بدانیم و اگر طلبه به تقریر درست از هویت خود برسد، عمیق‌ترین و ماندگارترین انگیزه‌ها و نشاط‌ها را خواهد یافت.

وی افزود: اکنون باید دید که چه تقریری از هویت طلبگی می‌تواند چنین اثری بر جان طلبه بگذارد و او را به تلاش شبانه‌روزی و خستگی‌ناپذیر فرا بخواند؟ اگر طلبه واقعا خود را به عنوان وارث انبیاء و اولیاء الهی بشناسد و علمدار این نهضت تاریخی بشناسد به گونه‌ای دیگر طلبگی خواهد کرد.

این استاد حوزه‌ گفت: اگر طلبه  احساس کند که جزء نزدیک‌ترین حلقه‌های سربازی قطب عالم امکان است، نحوه پیشرفت حرکت او در این مسیر متفاوت خواهد شد و اگر طلبه خود را متولی اقامه دین در ساحت حیات بشر بداند و صرفا به تفقه و ابلاغ دین بسنده نکند، تحصیل، تحقیق و تبیلغ او رنگ و بویی دیگر خواهد یافت.

وی تأکید کرد: قطع به یقین اگر طلبه‌ای سنگینی پرچم نهضت تاریخی جبهه حق را بر دوش خود احساس کند و بازتولید تمدن نوین اسلامی را وظیفه هویتی برای طلبه امروز بداند و حیطه مسئولیت خود را پهنه حیات بشری حتی در اقصی نقاط جهان بداند، با انگیزه‌ای وصف‌ناپذیر و نشاطی روزافزون در وادی طلبگی حرکت می‌کند.

چشمه جوشان خودباوری برای طلبه نشاط‌آور است

حجت‌الاسلام رحیمی بیان کرد: بی‌شک یکی از کارآمدترین رهیافت‌ها برای ایجاد نشاط علمی که محور عوامل درون‌زای انگیزه و نشاط است، تقویت خودباوری در شخصیت طلبه است چراکه طلبه‌ای که به خودباوری می‌رسد در خود دارایی‌هایی می‌یابد که هم او را به حرکت در مسیر کمال فرا می‌خواند و هم افق‌های متعالی و گسترده‌ای را پیش رویش ترسیم می‌کند.

وی با اشاره به اینکه باید دانست که خودباوری برای طلبه در سه ساحت خودباوری دینی، خودباوری صنفی و خودباوری شخصی قابل طرح است، تصریح کرد: طلبه‌ای که به خودباوری دینی می‌رسد، دین اسلام را یگانه راه سعادت دنیوی و اخوروی بشر می‌داند و باور دارد که اسلام یم‌تواند در تمام عرصه‌ها پاسخ‌گوی نیاز انسان باشد.

این استاد پیشکسوت حوزه اذعان کرد: خودباوری صنفی به این معنا است که طلبه جایگاه بی‌بدیل حوزه را در استمرار نهضت انبیا و اولیای الهی بشناسد و به توانمندی حوزه در امتدادبخشی به این نهضت باور داشته باشد و بعد خودباوری شخصی اینگونه تعریف می‌شود که طلبه خود را برای تحقق آرمان‌های دین و رسالت‌های روحانیت عنصری توانمند و کارآمد بداند.

وی خاطرنشان کرد: اگر طلبه در این سه ساحت به خودباوری برسد به چشمه جوشانی از انگیزه‌بخشی و نشاط‌آفرینی در بین اطرافیان خود تبدیل خواهد شد.

نشاط ناشی از عوامل درون‌زای طلبه

حجت‌الاسلام رحیمی ابراز کرد: عوامل متعدد و متنوعی می‌تواند به صورت مستقیم یا غیر مستقیم در ایجاد انگیزه تحصیلی و نشاط علمی اثرگذار باشند و می‌توان این عوامل را بر اساس معیارهای گوناگون دسته‌بندی کردکه یکی از مهم‌ترین تقسیم‌بندی‌ها در این زمینه که ثمره علمی مهمی دارد، تقسیم عوامل انگیزه‌بخش به دو دسته کلی درون‌زا و برون‌زا است.

وی اضافه کرد: بر این اساس برخی از عواملی که می‌توانند انگیزه کار علمی را در ما افزایش دهند، در وجود خود ما ریشه دارد و برخی دیگر توسط عامل بیرونی بر ما اثرگذاری دارد به عبارت دیگر گاه ممکن است محیط و اتفاقات پیرامون و نیز اطرافیان ما و رفتارهایشان در ما اثر مثبت بگذارند و گاه ممکن است نشاط علمی فرد معلول توجه به بینش‌ها، استعدادها، مهارت‌ها و رفتارهای خود فرد بشد.

استاد حوزه عنوان کرد: آنچه ثمره این تقسیم را مشخص می‌کند، میزان توجه و تکیه فرد به هر یک از این دو دسته عامل است اینکه در مسیر رشد علمی خود بیشتر بر سرمایه‌های درونی خود تکیه و تمرکز کنیم یا به امکانات و ظرفیت‌های محیط و اطرافیان.

وی گفت: روشن است فردی که خود را به عوامل بیرونی وابسته می‌کند و همواره بر نشاط و تحرک، معطل انگیزه‌بخشی این عوامل است و خود را به اموری معلق کرده که از اختیار او خارج است چراکه این امور اصل وجود، کم و کیفشان دست انسان نیست بنابراین برای سامان دادن به یک حرکت مستمر و پرانرژی هرگز نمی‌توان حساب جدی روی آنها باز کرد.

حجت‌الاسلام رحیمی تأکید کرد: از سوی دیگر فردی که همیشه برای حرکت به عوامل محیطی نیاز دارد به تدریج اراده‌ش ضعیف می‌شود و آهسته آهسته توان و انگیزه حرکت را از دست خواهد داد بنابراین باید برای کسب اگیزه تحصیلی و تقویت آن ویژگی‌ها و داشته‌های درونی خود را اصل قرار دهیم تا به چشمه درون‌زای نشاط و انگیزه در وجود خود دست یابیم و عوامل بیرونی را به عنوان فروعی که به اصل مدد رسانند، مورد توجه قرار دهیم.

تشنگی در علم لازمه حرکت در مسیر طلبگی است

وی اذعان کرد: علم، آبی است گوارا برای کام تشنه جان و تا زمانی که عطش کشف مجهولات در جان انسان وجود دارد، او را به علم‌آموزی فرا می‌خواند و ماندگارترین انگیزه‌ها و شاداب‌ترین نشاط‌ها در مسیر تحصیل آن است که برآمده از احساس نیاز واقعی انسان باشد.

استاد حوزه با بیان اینکه این نیاز ریشه در فطرت کمال‌جوی انسان دارد، گفت: اگر طالب علم می‌خواهد رهروی ثابت‌قدم در مسیر علم‌آموزی باشد، باید این تشنگی را در جان خود حفظ کرده و پرورش دهد از آنجا که تشنگی علمی برخاسته از فطرت انسان است لذا راهکارهای پیشنهادی برای حفظ و تقویت آن نیز باید با جان انسان مرتبط باشد.

وی افزود: با شکوفا کردن فطرت و زدودن غبار از آینه جان، می‌توان این گرایش فطری را جلا و تجلی بخشید که باید اذعان کرد که در این زمینه تقوا یکی از مهم‌ترین عوامل تحقق این امر است چراکه گناه غباری است که بر صفحه پاک فطرت می‌نشیند و فرصت تجلی را از این گوهر الهی می‌گیرد.

حجت‌الاسلام رحیمی ادامه داد: این امر اثر مستقیمی در میزان تمایل انسان به کسب علم و خصوص کسب معارف الهی و دینی دارد به جرأت می‌گویم که برای درک عوامل و راهکارهای جوانحی و باطنی کسب علم، مطالعه حدیث شریف «عنوان بصری» بسیار راهگشا است و توصیه‌های امام صادق علیه‌السلام در افزایش انگیزه و نشاط علمی بسیار اثرگذار است.

وی افزود: حضرت در این بیان نورانی رهروان علم را نخست به جستجو و یافتن حقیقت عبودیت، به کار بستن علم و طلب فهم از خداوند دعوت می‌کند.

این استاد حوزه با تأکید بر اینکه باید دیالکتیک نشاط را شناخت و سپس به توصیف طلبه بانشاط پرداخت، گفت:  اگر از ما بخواهند که یک طلبه پرانگیزه و بانشاط را توصیف کنیم، نخستین ویژگی‌هایی که برایش می‌شماریم، جدیت در تحصیل، حضور منظم و آماده در کلاس مباحثه و مواردی از این قیبل خواهد بود

وی اضافه کرد: اما اگر این دو نکته را کنار ه بگذاریم دچار دور خواهیم شد چراکه موارد پیش‌گفته هم مقدمه کسب نشاط علمی است و هم نتیجه آن؛ طلبه همیشه به دنبال راهکارهایی برای کسب و تقویت نشاط علمی هستیم تا بتوانیم به مدد آن برنامه تحصیلی خود جدی پیگیری کنیم  و از سوی دیگر خود نشاط علمی، متوقف بر پیگری مجدانه رشته درس و بحث است.

حجت‌الاسلام رحیمی تأکید کرد: برای دست یافتن به نشاط باید توجه کرد که نشاط و انگیزه علمی، سرمایه‌ای است که ذره ذره جمع می‌شود و کسب آن یک مرحله مجزا و مقدماتی  در مسیر تحصیل نیست بلکه باید نشاط علمی را در تعهد و عمل به برنامه علمی روزانه یافت و مانند سرمایه‌ای که در تجارت فراهم آمده باز به کار زد و به وسیله آن برنامه را ارتقاء کمی و کیفی داد.

وی افزود: با این تقریر نباید برای حرکت، منتظر اتفاق خاصی بود چراکه اتفاقی که منتظرش هستیم در دل حرکت ما به وقوع خواهد پیوست.