به گزارش خبرنگار خبرگزاری حوزه، حجت الاسلام مهدی رهنما، دبیر اولین نشست از «سلسله نشست‌های علمی افق اندیشه» که در مدرسه تخصصی فقه امام کاظم علیه السلام برگزار شد، با بیان اینکه یکی از اتفاقات خوبی که در مرکز نخبگانی حوزه اتفاق افتاد، راه اندازی طرح شهید بیاضی زاده است، اظهار کرد: اساس این طرح تقویت مهارت حل مسئله در حوزه‌های علمیه با نگاه به نیازهای جامعه و حوزه علمیه بوده است.

قائم مقام مؤسسه تخصصی فقه امام کاظم علیه السلام با بیان اینکه اولین دوره از طرح شهید بیاضی زاده به اتمام رسیده است و تجربه‌ها و خروجی‌های خوبی را از خود نشان داده است، افزود: برای مدیریت و برنامه ریزی در پژوهش‌ها به این بحث بسیار احتیاج داریم تا بحث‌های پژوهشی را به سمت نیازهای جامعه ببریم و جلوی مقالات تکراری و سطحی گرفته شود.

در ادامه حجت الاسلام فرهوش، پژوهشگر و محقق حوزه، موضوع طرح خود را «نیاز سنجی در حیطه روانشناسی با رویکرد اسلامی» معرفی کرد و افزود: با بررسی نیازسنجی‌های قبلی و ضمن رجوع به معاونت پژوهش حوزه‌های علمیه، از اقدامات مطلع شدیم و یکی از کارهای مهم، نیاز سنجی مشاوره با رویکرد اسلامی بود.

وی با بیان اینکه برای سنجش مقدار حرکت طلاب به سمت انجام موضوعات پژوهشی تعیین شده در ۱۰ سال گذشته و کارآمدی و مشکلات موضوعات، کل کتاب «نیاز سنجی» را مباحثه کردیم، ادامه داد: در این طرح ضمن مشورت با ۴۰ نفر از اساتید دانشگاهی و مراکز مشاوره با رویکرد مشاوره اسلامی، در جریان پروژه قرار گرفتیم و پی بردیم که بسیاری از موضوعات تعیین شده توسط دانش پژوهان در پایان نامه‌ها و مقالات علمی در فضای حوزوی پیگیری نشده و نمی‌شوند، زیرا گاهی پژوهش ناظر بر یک سازمان خاص بوده است که امکان جمع آوری داده‌های کیفی و پرسش نامه‌ها در آن سازمان فراهم نبوده است و گاهی پیشینه مناسبی نبوده است که فرد بتواند با ادبیات پژوهشی خوبی در سطح سه پایان نامه خود را انجام دهد.

این محقق حوزوی، تصریح کرد: تصمیم بر استخراج موضوعاتی گرفته شد که در توان دانش پژوهان رشته مشاوره، روانشناسی و تربیت باشد و امکانات آنها را داشته باشند تا بتوانند ادبیات پژوهشی متقنی داشته و برای جلوگیری از پژوهش‌های تکراری با رجوع به مراکزی که در زمینه روانشناسی و مشاوره با رویکرد اسلامی فعالیت داشتند از جمله پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، مؤسسه امام خمینی (ره)، دانشگاه قرآن و حدیث، مؤسسه اخلاق و تربیت، مرکز تخصصی امام رضا (ع)، مرکز تخصصی امام خمینی (ره) و دانشگاه معارف، لیست تمامی پایان نامه‌های سطح ۳، کارشناسی ارشد، سطح ۴ و دکتری، چه آن‌هایی که دفاع شده بودند و چه آن‌هایی که تصویب شده و در مرحله انجام هستند را استخراج کردیم.

وی ادامه داد: پس از مشاوره با اساتید درباره نیازها در زمینه روانشناسی با رویکرد اسلامی، نتیجه این شد که علاقه مندان به این رشته در یک زمینه خاص که قرار است مشاوره بدهند و کار بالینی داشته باشند، پایان نامه ارائه دهند و از سوی دیگر در مراکز مشاوره حوزه که در کل کشور در حال توسعه هستند، با نیازهای زیادی را مواجه هستیم که قصد داریم پروتکل‌هایی با رویکرد اسلامی داشته باشند؛ پس پروژه را به سمت تاکید بر نیازهای مراکز مشاوره با رویکرد اسلامی در مراحل تدوین الگو، مقیاس بسته و بررسی اثر بخشی بسته جهت دهی کردیم.

حجت الاسلام فرهوش با بیان اینکه در مراکز مشاوره هفت گروه روانشناختی، خانواده، کودک، نوجوان، ازدواج، استعداد یابی را داریم، اضافه کرد: ما بر اساس همین طبقه بندی تلاش کردیم با توجه به مقالات و پایان نامه‌های موجود، یک گام به جلو حرکت کنیم؛ پس بجای پر کردن پرسش نامه از سازمان‌ها به سراغ پایان نامه‌ها رفتیم و در پایگاهی مثل ایران داک سعی کردیم پیشینه موضوعات را جمع آوری کنیم؛ و به دلیل اینکه تمامی اعضا دانشجوی دکتری و آشنا به فضای مشاوره بودند و می‌دانستند که چه کلید واژه‌هایی در فضای خانواده مد نظر است، پیشینه خوبی جمع آوری شد و بر اساس آن پیشینه، سعی شد با یک گام به جلو مسائل پژوهشی را تعریف کنیم، مثلاً اگر مدل مفهومی هوش معنوی طراحی شده، سعی شد که مدل مفهومی هوش معنوی در فضای خانواده طراحی بشود یا اگر مدل طراحی شده بود به سراغ پرسش نامه رفتیم و اگر پرسش نامه تهیه شده بود به سراغ تدوین بسته آموزشی رفتیم.

وی در ادامه توضیح شیوه کار پژوهشی، بیان کرد: بعد از دیدن پیشینه، موضوعاتی پیشنهاد شد و برای هر موضوع پیشنهادی دوباره به پیشینه ایران داک و منابع موجود مراجعه شد که روشن شود آیا پیشینه متقنی پیدا می‌شود برای این موضوع یا خیر و این کار گاهی باعث تغییر موضوع یا حذف آن به دلیل تکراری بودنش می‌شد و دقت بالایی به پیشینه داشتیم که پیشینه بروز و کار آمدی برای هر موضوع آماده شود و حداقل ۲ یا ۳ عنوان برای هر موضوع پیدا می‌کردیم؛ بعد از آماده سازی فایل اولیه به مباحثه موضوع، روش و اهمیت آن پرداختیم و در فرمت کار با بررسی‌های متعدد تلاشمان بر این بود که برای هر موضوع، بیان مسئله کوتاه و کلید واژه‌هایی اضافه شود.
این پژوهشگر حوزه ۲ هدف طرح بیاضی زاده را تولید علم و تولید اثر متقن و تربیت پژوهشی اعضای طرح بیان کرد و افزود: پس از طراحی پیشینه و موضوعات از طریق سایت سازمان‌ها، سعی شد موضوعات مرتبط با بحث روان شناسی، مشاوره و خانواده احصا شوند و به سراغ سازمان‌هایی رفتیم که از پایان نامه‌ها و طرح‌های پژوهشی حمایت مالی می‌کنند و در پیوستی در کتاب، این سازمانها را ذکر کرده‌ایم و سپس موضوعات مطابق با ردیف پژوهش‌های مورد حمایت و مورد تأکید سازمان باز نگری شد تا موضوعات جا مانده اضافه شود.
وی افزود: در مرحله تعیین اولویت‌های پژوهشی از ۱ تا ۵ در هر بخش جدای از بخش دیگر، به دلیل ایجاد گستردگی دانشی در ارزیابی و افزایش کیفیت کار با لجنه ای از اساتید در گروه‌های دو یا سه نفره موضوعات مباحثه شد و در این بین موضوعاتی پیشنهاد شد که پس از بررسی پیشینه‌ها به کار اضافه شدند.

حجت الاسلام فرهوش در پایان سخنان خود با بیان اینکه در کار گروهی یاد گرفتیم که پژوهش می‌تواند با سرعت بیشتری اتفاق بیافتد، ادامه داد: یکی از دغدغه‌های کار گروهی پژوهشی، سیاست‌های کلانی است که بتوانیم بواسطه آن توانمندی کار پژوهشی را در اعضا تقویت کنیم و طرح بیاضی زاده این قابلیت را دارد که بتوانیم راهبردهایی در آن قرار دهیم که تبادل علمی و کار گروهی پژوهشی در آن حاصل شود و از بسیاری از کارهای موازی جلوگیری شود و باید سامانه‌ای مشابه ایران داک و نور مگر داشته باشیم که پروتکل‌ها و جزئیات آن و پرسش نامه‌ها در آن بارگذاری شود، برای مثال فرض کنید یک پروتکل با جزئیات برای درمان شخصیت مغزی با رویکرد اسلامی ارائه شود و اساتید هم بتوانند نظر بدهند، نتیجه کار این می‌شود که اگر پژوهشی درباره هوش مصنوعی بخواهد انجام شود، چندین پرسش نامه هوش معنوی با رویکرد اسلامی و با نظر اساتید در اختیار محققان قرار می‌گیرد و آنچه که باعث ارائه این پیشنهاد شد کارهای تکراری و موازی است که نسبت به کارهای قبلی خود ضعیف‌تر است.