پنجشنبه ۹ فروردین ۱۴۰۳ |۱۷ رمضان ۱۴۴۵ | Mar 28, 2024
آیت الله اعرافی

حوزه/ مدیر حوزه‌های علمیه در سخنان مهمی در جمع معاونان و مدیران حوزه‌های علمیه از ضرورت طرح مهم آموزشی در حوزه‌های علمیه خبرداد، طرحی که در آن فقهایی با اجتهاد مطلق همراه با تخصص در علوم مختلف تربیت خواهند شد.

به گزارش خبرگزاری حوزه ، آیت الله اعرافی بیان کرد: «بحمدالله این برنامه جدید با تلاش همه عزیزان و استقبال خوب اساتید و طلاب محترم به‌صورت آزمایشی اجرایی شد که خاضعانه از همه اعزه تقدیر و تشکر می‌کنیم؛ البته در سال اول اجرا ممکن است برخی مشکلات پیش آید ـ که برای هر کار جدید در چنین سطح وسیعی طبیعی می‌باشد ـ لذا باید مسئولین آموزش و بخش‌های مختلف همکاری خود را ادامه دهند تا مشکلات احتمالی باقیمانده نیز برطرف گردد. وظیفه ما خدمت به حوزویان بزرگوار است، بزرگوارانی که با وجود تمامی کاستی ها همواره همدلی صمیمانه دارند».

وی افزود: «جلسات متعددی با اساتید و بزرگان موافق و مخالف با برنامه جدید آموزشی برگزار شد. همان‌طور که همه از نظرات مختلف حوزویان در مسائل مختلف علمی اطلاع داریم، در این موضوع هم به طور طبیعی نظرات بسیار متنوعی در بین صاحب‌نظران مطرح بود؛ از اساتیدی که به صراحت با تغییر و تحول در برنامه‌های حوزه مخالف بودند تا اساتیدی که بسیار بیش از آنچه اجرا شد، درخواست برنامه‌های جدید داشتند. در جلساتی برخی اساتید نظرشان این بود، برخی از این کتب جدید برای آموزش تالیف نشدند در حالی که اساتید دیگری با شواهد متعدد مصر بر آموزشی بودن آنها داشتند. در جلسه‌ای که جمع زیادی از اساتید سه نسل حوزه در آن حضور داشتند ـ یعنی اساتیدی که حداقل بیست سال مدرس شناخته شده دروس خارج هستند تا اساتیدی که در مدارس تخصصی معروف فقهی سال‌ها مدرس سطوح عالی و مشاوره خارج بودند ـ با تقدیر فراوان از اقدامات صورت گرفته با تندی از شورای عالی و مدیریت می‌خواستند که باید این مسیر جدید علمی بدون کمترین مسامحه و البته با استفاده از نظرات تکمیلی و اصلاحی بزرگان به پیش رود.

مدیر حوزه‌های علمیه ادامه داد: در نهایت هم تلاش جدی شد تا اکثر نظرات اعزه و بزرگان حوزه اجابت شود. لذا با تأکید بر تخییری بودن برنامه، زمینه‌ای کاملا اجرایی فراهم شد تا نظرات علمی اساتید مختلف زمینه بروز علمی پیدا کند و طلاب هم با توجه به استعدادها و اهداف مختلف اجتهادی که دارند بتوانند از اساتید با رویکردهای متنوع بهره‌مند گردند و نوع انتخاب و برگزاری دروس هم نشان داد که طیف مختلف علمی امکان تدریس مناسب خود را مهیا دیده‌اند. و همه این جلسات به شورای عالی گزارش شد و مورد عنایت قرار گرفت و از سوی شورای عالی و مدیریت قرار شد با همکاری مسئولین محترم آموزش حوزه، لجنه‌های علمی با اساتید دارای دیدگاه‌های مختلف تشکیل گردد و تا سال آینده در جهت تکمیل این برنامه اقدامات جامعی صورت پذیرد. ضمن آنکه در جلساتی محضر مراجع معظم ـ مشرف شدیم و روند مسائل را گزارش دادیم و مراجع معظم رهنمودهایی عنایت کردند که مطمئنا شورای عالی رهنمودهای ایشان و اساتید گرانقدر را مورد توجه قرار خواهد داد.

آیت الله اعرافی در ادامه وارد موضوع مهم گام بزرگ بعدی آموزشی شد و گفت: حالا بعد از به اجرا درآمدن برنامه جدید حوزه، بستر لازم برای اقدام تحولی بزرگی در آموزش حوزه‌های علمیه فراهم شده است. ابتدا باید یادآوری کرد که طرح‌های آموزشی تخصصی طلاب در رشته‌ها و درختواره در حوزه و مراکز آموزشی حوزوی همواره معطوف به تربیت متخصصان و کارشناسان رشته‌های مختلف می‌باشد. این یک کار با ارزش و مهم است که ما هم در درختواره تا حدی آن را اجرایی نمودیم و در آینده نیز توسعه خواهیم داد.

اما اقدام مهم دیگری نیز وجود دارد که به آن اشاره می‌کنم. می‌دانید در ارتباط با فقه‌های تخصصی در گذشته نظریاتی در بین اندیشمندان مسلمان مطرح بوده است. برخی از ایشان با اشاره به نیازهای متنوع جامعه و شاخه‌های مختلف و گسترده تخصصی دانش، معتقد بودند که باید اجتهاد تخصصی شود و هر شخص در رشته‌ای خاص مجتهد گردد. این نظریه به علل مختلف در حوزه چندان مورد پذیرش واقع نشد. اما مهم این است که امروز می‌توان نظریه بدیل و برتری را جایگزین آن ساخت. در روش اخیر با برنامه ریزی دقیقی تلاش می‌شود تا طلاب که علاقه دارند مسیر فقاهت و اجتهاد را ادامه دهند، با امکان شرکت در دروس سطح و خارج راقی و با داشتن زمان کافی برای مباحثه و نویسندگی تقریرات و تألیفات علمی، منهج سنتی اجتهادی را طی نمایند تا به اجتهاد مطلق دست یابند. که به طور قطع این منهج اگر به صورت کامل اجرا شود جزء برترین نظام‌های آموزشی محسوب می‌گردد.

اما این طلاب در کنار آن مسیر رایج اجتهادی، از دوران سطح، دو دسته دانش دیگر را بدون استعجال و بدون نیاز به کاستن زمان لازم برای کسب اجتهاد مطلق در کتب رایج فقهی، فرا می‌گیرند. اول: آن مقدار لازم از موضوع شناسی تخصصی که برای اجتهاد در موضوعی خاص ضروری است. دوم: بررسی احکام فقهی یک موضوع تخصصی در یک دوره طولانی مدت اجتهادی. در این‌صورت ما نه یک اجتهاد تخصصی صرف داریم، بلکه یک اجتهاد مطلق در کنار تخصص در موضوع یا موضوعاتی خاص داریم. یعنی فقیه ما همان اجتهاد مطلق سابق را دارد و در کنار آن در موضوعی به‌روز بیش از سایر موضوعات تخصص پیدا می‌کند. خود من در فقه تربیت به این نتیجه رسیدم که کار عمیق فقهی در چنین موضوعاتی در بستری غیر از دروس خارج اصیل حوزوی و منطبق بر سنت‌های تاریخی اجتهادی آن، امکان پذیر نمی‌باشد.

وی در ادامه افزود: « سابقا اجرای این کار بزرگ در سطحی گسترده‌ از حوزه امکان پذیر نبود، ولی در سال‌های گذشته با اقداماتی که انجام شد زمینه این کار در بستر اجتهادی جواهری فراهم گشت. راه‌اندازی و توسعه دروس خارج فقه معاصر توسط اساتید شناخته شده دروس خارج، برگزاری ده‌ها درس تمهیدی فقه معاصر و تربیت اساتید و استقبال طلاب از دروسی همچون الفائق در اصول و دروس مربوط به فقه‌های جدید مانند الشخص الاعتباری، در کنار ادامه دروس رایج فقهی و اصولی، از یک طرف ظرفیت‌های علمی حوزویان را فعال نمود و معلوم شد به سبک اجتهادی و بدون مبتلا شدن به آفاتی همچون روشنفکری و تبعیت از مناهج آموزشی غیر حوزوی، می‌توان در علوم روز تخصص فقاهتی را به‌دست آورد. از طرف دیگر اساتید برجسته حوزوی با برنامه‌ریزی دفتر فقه معاصر همکاری خوبی را با اساتید دانشگاهی آغاز نمودند و روش‌های هم‌زبانی بین این دو نظام آموزشی آزمایش و نهایی شد. روش‌های همکاری در شکلی نوین پدیدار شد و با تجربه‌های عملی که در این سال‌ها در موضوعات مختلف شکل گرفت امکان توسعه این همکاری فراهم گشته است. همچنین در این مدت اساتید جوان‌تر هم که تدریس دروس جدید را بر عهده داشتند، آمادگی بسیار خوبی برای ادامه این تخصص ها پیدا کردند. جو عمومی حوزه‌های علمیه هم امروز به محلی برای مباحثه در موضوعات معاصر تبدیل شده است، به خصوص در چند مدرسه تخصصی فقهی هم دروس تخصصی جدی با حضور اساتید حوزوی و دانشگاهی راه‌اندازی شد که هم‌افزایی ویژه‌ای با حرکت امروز حوزه دارد.

مدیر حوزه‌های علمیه در پایان بیان داشت: امروز وقت این است که با طراحی دفتر فقه معاصر و همکاری معاونت آموزش حوزه، حلقه‌های زنجیره‌ فقه‌های معاصر به هم متصل شود و کاستی‌های آن رفع گردد تا ما بتوانیم به خروجی فقهای متخصص به معنای دقیق و جدید آن همان‌گونه که توضیح داده شد دست یابیم و این تحولی در نظام آموزشی حوزه‌های علمیه و تاثیرگذار در سطح ملی و بین‌المللی خواهد بود. ان شاء الله تا چند ماه آینده معاونت محترم آموزش با همکاری اساتید و کارشناسان و دفتر فقه معاصر برنامه اجرایی آن را نهایی و ارائه خواهند داد. از همه بزرگان و اساتید هم درخواست داریم که ما را از پیشنهادهای خود محروم نساخته و مثل همیشه در ارتقای اقدامات علمی حوزه مساعدت فرمایند.

ارسال نظر

شما در حال پاسخ به نظر «» هستید.
captcha

نظرات

  • مرتضی طالبی IR ۲۳:۴۴ - ۱۴۰۱/۰۹/۱۰
    0 3
    بسمه تعالی محضر مبارک حضرت آیت الله اعرافی(دامت برکاته) به استحضار حضرتعالی می رساند، کسب اجتهاد مطلق، در زمان های گذشته که دامنه موضوعات فقهی از گستره بسیار کمتری برخوردار بود، تجزی در اجتهاد امری عبث و ناقص می نمود؛ از این رو، عالمان فرهیخته بسیاری نسبت به این سبک از اجتهاد رضایت خاطر نداشتند؛ بنابراین، در مقابل عده اندکی که راغب چنین اجتهادی بودند، ایستادگی می کردند که در جای خود، مخالفت درستی بود. امروزه، بر اساس افزایش قابل توجه گستره موضوعات فقهی، همچنین، مسائل و مستحدثات کثیری که در سایه پیشرفت علوم ایجاد شده، تجزی در اجتهاد، اندکی قابل توجیه تر گشته است. حضرتعالی، به واسطه تجارب برون مرزی و آگاهی از این رنج بزرگ فقهی، دو مساله را مطرح کرده اید: یک. ضرورت اجتهاد مطلق. دو. ضرورت گرایش های تخصصی، در میادین موضوعات فقهی که چیزی شبیه به تجزی ست. آنچه به عنوان حلقه مفقوده، در بیانات و پیشنهادات حضرتعالی مشهود است، این است که گویا از دیدگان ریز و تیز بین شما مطلبی در معرض تغافل قرار گرفته است؛ و آن نقیصه این است که اساسا، کسب اجتهاد مطلق بخاطر گستره های جدید فقهی، خود اصل معضل است؛ ما در عصر شتابنده علوم و پیرو آن، عصر افزایش شتابنده گستره موضوعات فقهی هستیم؛ در حالی که شما مساله اجتهاد مطلق را مفروض قلمداد فرموده اید و در کنار آن، به قول حضرتعالی، بدون استعجال، گرایش های فقهی را هم گنجانده اید. این مطلب نشان می دهد که هنوز عالمان بزرگ و فرهیخته حوزه علمیه کشور، در همان رنج پیشین دنیای فقه آسیب زده فرو مانده اند؛ زیرا، کسب اجتهاد مطلق در عصر شتابنده علوم، به ویژه، گستره موضوعات فقه تقریبا، در حال افتادن به جرگه محالیت است؛ یعنی، حوزه های علمیه، علما، عقب تر از این گستره ها هستند؛ کما این که هر روز بر شتاب علوم افزوده میگردد و عالمان دین و فقه افتان و خیزان در پی آن ها می دوند و به نتیجه مطلوب کمتر نائل می شوند. با توجه به این رخوت و عقب ماندن از علوم، مجتهد، آن هم به شکل مطلق کلمه، آیا علما قابل رجوع می شود؟ به عنوان مثال، اگر در مباحثی مثل تجارت های مجازی مثل اتریوم و حتی پیچیده تر از آن که تخص فقهی فقط لازم ندارند، علمای ما به پاسخ و راهکار درست نرسند، و از این دست مسائل، هر روز و هر شب بیشتر شوند، آیا می توان، به مجتهد، به عنوان متخصص رجوع کرد؟
    • مجتهد مطلق IR ۲۰:۳۳ - ۱۴۰۱/۰۹/۱۳
      1 0
      مجتهد مطلق یعنی فقیهی که توان استنباط حکم شرعی در جمیع ابواب فقهی داشته باشد، نه آن که الآن و بالفعل همه احکام را استنباط کرده باشد، قوه استنباط نسبت به همه ابواب هم با اشراف کامل بر اصول و قواعد فقهیه امکان پذیر است و در این عصر هم محال نیست.
  • مرتضی طالبی IR ۰۰:۳۵ - ۱۴۰۱/۰۹/۱۱
    0 2
    مرتضی طالبی: اصلاح متن، با عرض پوزش. بسمه تعالی محضر مبارک حضرت آیت الله اعرافی(دامت برکاته) به استحضار حضرتعالی می رساند، تجزی در اجتهاد، در زمان های گذشته که دامنه موضوعات فقهی از گستره بسیار کمتری برخوردار بود، امری عبث و ناقص می نمود؛ از این رو، عالمان فرهیخته بسیاری نسبت به این سبک از اجتهاد رضایت خاطر نداشتند؛ بنابراین، در مقابل عده اندکی که راغب چنین اجتهادی بودند، ایستادگی می کردند؛ البته، در جای خود، مخالفت درستی بود. امروزه، بر اساس افزایش قابل توجه گستره موضوعات فقهی، همچنین، مسائل و مستحدثات کثیری که در سایه پیشرفت علوم ایجاد شده، تجزی در اجتهاد، اندکی قابل توجیه تر به نظر می رسد. حضرتعالی، به واسطه تجارب سال ها تحصیل و تدریس و آگاهی از این رنج بزرگ فقهی، دو مساله را مطرح کرده اید: یک. ضرورت اجتهاد مطلق. دو. ضرورت گرایش های تخصصی، در میادین موضوعات فقهی که چیزی شبیه به تجزی ست. آنچه به عنوان حلقه مفقوده، در بیانات و پیشنهادات حضرتعالی مشهود است، این است که گویا از دیدگان ریز و تیز بین شما مطلبی در معرض تغافل قرار گرفته است؛ و آن نقیصه این است که اساسا، کسب اجتهاد مطلق بخاطر گستره های موضوعات جدید فقهی، خود، اصل معضل است؛ ما در عصر شتابنده علوم و پیرو آن، عصر افزایش شتابنده گستره موضوعات فقهی هستیم؛ در حالی که شما مساله اجتهاد مطلق را مفروض قلمداد فرموده اید و در کنار آن، به قول حضرتعالی، بدون استعجال، گرایش های فقهی را هم گنجانده اید؛ سوال اصلی این است که آیا اجتهاد مطلق، در عصر شتابنده علوم میسور است؟ این مطلب نشان می دهد که هنوز عالمان بزرگ و فرهیخته حوزه علمیه کشور، در همان رنج پیشین دنیای فقه آسیب زده فرو مانده اند؛ زیرا، دست کم، کسب اجتهاد مطلق در عصر شتابنده علوم، به ویژه، با وجود گستره موضوعات فقه تقریبا، در حال افتادن به جرگه محالیت است؛ یعنی، حوزه های علمیه و علمای فاضل، عقب تر از این گستره ها هستند؛ کما این که هر روز بر شتاب علوم افزوده می گردد و عالمان دین و فقه افتان و خیزان در پی آن ها می دوند و کمتربه نتیجه مطلوب نائل می شوند. با توجه به این رخوت و عقب ماندن از علوم، می توان، به فردی که اجتهاد دارد، به عنوان متخصص رجوع کرد؟ به عنوان مثال، آیا علمای ما، در مباحثی مثل تجارت های مجازی( مثل اتریوم و حتی پیچیده تر از آن که فقط، تخصص فقهی لازم
  • مرتضی طالبی IR ۰۰:۳۹ - ۱۴۰۱/۰۹/۱۱
    0 1
    مرتضی طالبی: ادامه مطلب👇 ندارند، بلکه دانش ماهیت شناسی و موضوع شناسی می طلبند)، توانسته اند، به پاسخ و راهکار درست برسند، و اگر از این دست مسائل، هر روز و هر شب بیشتر شوند، آیا مجتهدان، می توانند، به شناخت این موضوعات گریز پا دست پیدا کنند؟ آیا در آینده، به چنین افرادی، می توان، به عنوان متخصص رجوع کرد؟ آیا به مرور زمان، تخصص این افراد، به شکل تخصیص اکثر تحت الشعاع قرار نمی گیرد؟ فرض مثال، می توان گفت، مجتهدی در فلان و فلان مساله تخصص دارد، اما، در فلان مساله و فلان و... هلم جرا، تخصص ندارد؟ این سبک از تخصص، تخصیص اکثر ایجاد نمی کند؟ که در نظرگاه عقلا صحیح نیست! در حالی که شما از اجتهاد مطلق و گرایش های پیرامونی سخن می گویید!
    • موضوع شناسی IR ۲۰:۳۹ - ۱۴۰۱/۰۹/۱۳
      0 0
      اصلا موضوع شناسی کار فقیه نیست، مگر موضوعات شرعی. الآن مرکزی برای موضوع شناسی مدتی است آغاز بکار کرده این چنین جاهای نتیجه تحقیقاتشان را به مجتهدان می دهند و بدینوسیله زحمت فقیه کم می شود، و تازه اختلاف فتاوای ناشی از تعدد موضوع شناسی هم کاهش می یابد.
  • علیرضاجعفری IR ۱۹:۱۸ - ۱۴۰۱/۰۹/۱۱
    3 0
    مااسلام رانگه داریم علوم مختلف متخصصین خودش رادارد ؛من مخالف این نیستم که طلبه وروحانی درعلوم دیگرمسلط باشد ولی ما درعلوم دینی متخصص باشیم:قرآن وحدیث وکلام وفقه واصول . ریاضی وعلوم دیگررااگرهم بخواهیدیادبدهیدبعدازپایه۶