مدیر گروه کلام دانشنامه قرآنشناسی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی از اتمام مبحث کلامی این دانشنامه در 5 جلد طی 5 سال آینده خبر داد.
حجتالاسلام والمسلمین محمد صفر جبرئیلی، در گفتگو با خبرنگار مرکز خبر حوزه، با اشاره به اینکه گروه کلام یکی از مهمترین گروههای دانشنامه قرآنشناسی است، اظهار داشت: از آن جا که مباحث زیادی از قرآن کریم مربوط به مسایل عقیدتی و کلامی می‌باشد، لذا یکی از مهمترین گروههای دانشنامه قرآنشناسی، گروه کلام آن است.
مدیر گروه کلام دانشنامه قرآنشناسی با اشاره به اهداف تدوین این دانشنامه، افزود: هدف از تدوین این دانشنامه در گام اول، پاسخ به شبهات، ابهامات و احیانا انحرافاتی، که در دانشنامه لایدن هلند مطرح شده می‌باشد، اما بعد از گذشت مدتی، مسئولین به این نتیجه رسیدند که تدوین بزرگترین دانشنامه قرآن شناسی را به عنوان سیاست اصلی‌کاری خود برگزینند.
وی به توضیح مختصری درباره دانشنامه لایدن هلند پرداخت و گفت: این دانشنامه ناظر به مسائل و مباحث اسلامی است، گاهی عمداً یا سهواً مطالبی را در آن میگنجانند که مربوط به اسلام یا بویژه مذهب عالیه تشیع نمیشود، بنابراین محققین پژوهشگاه، فرهنگ و اندیشه اسلامی ابتدا با نگاه بررسی مطالب این دانشنامه وارد شدند تا به رفع نقائص، ابهامات و دفع شبهات بپردازند.
*مراحل کار تدوین دانشنامه
حجتالاسلام والمسلمین جبرئیلی در ادامه به مراحل کار تدوین دانشنامه قرآنشناسی اشاره کرده و خاطرنشان ساخت: فاز اول این دانشنامه توسط گروهی به سرپرستی حجتالاسلام والمسلمین رضایی اصفهانی آغاز شد و مباحث مربوط به قرآن نظیر اعجاز، نسخ و ...... را پیگیری کرده و به سرانجام رساندند.
وی ادامه داد: فاز دوم کار به گروههای علمی نظیر فقه، تاریخ، حقوق، اقتصاد، کلام و .... سپرده شد، تا هر گروهی به مباحث مربوط به موضوع خود بپردازد، شورای علمی گروه کلام نیز در همین راستا مشغول به فعالیت است.
مدیر گروه کلام دانشنامه قرآنشناسی، اشاره‌ای به مراحل تدوین موضوع کلام در این دانشنامه کرده و اذعان داشت: در ابتدای این کار مسائل مربوط به عقیده و مباحثی که در شمار موضوع علم کلام بود، مورد ارزیابی قرار گرفته و سپس در قالب 5 موضوع؛ توحید، نبوت، امامت، ولایت و معاد موضوع‌بندی شد، به طوری‌که حدود 99 مدخل برای این پنج موضوع نوشته شد؛ البته امکان دارد این مداخل کم یا زیاد نیز بشود.
این محقق حوزوی ادامه داد: بعد از مرحله اول که تعیین مداخل است، مدیر گروه برای هر یک از مداخل فرمی را تهیه و در آنها مطالب مربوط به آن مدخل را می‌آورد، بعد از اینکه فرم تهیه شد، مدخل به دست نویسنده برای کارهای تحقیقاتی داده میشود تا نویسنده در رابطه با آن تمام مطالبی که مربوط به قبل از اسلام تا عصر حاضر میشود را جمعآوری و به صورت طرحنامه به شورای علمی گروه ارائه کند.
وی با بیان اینکه برای نویسنده مدخل قبل از شروع کار تحقیقی و پروندهسازی علمی انجام میشود، خاطرنشان ساخت: با این کار برای محققین شرایطی ایجاد میشود تا آنها بتوانند با در دست داشتن منابع و کتب، به امر پژوهش بپردازند و بهتر بتوانند به مطالبی که مربوط به مدخل است، دست پیدا کنند.
حجتالاسلام والمسلمین جبرئیلی با اشاره به اینکه طرحنامه نویسنده در شورای علمی مورد ارزیابی و بررسی قرار می‌گیرد تصریح کرد: طرحنامه نویسنده به شورای علمی ارائه میشود تا اعضای شورا نظرات خود را در رابطه با آن بیان کنند و بعد از اصلاحات لازم به خود نویسنده بازگردانده میشود تا تغییرات را بر روی آن اعمال کند.
*دانشنامه‌ای برای ارائه مبانی تشیع
مدیر گروه کلام، دانشنامه قرآنشناسی در پاسخ به این سوال که آیا در مباحث مربوطه جهتگیری نیز انجام میشود، اظهار داشت: چون در مباحث این دانشنامه، تمام مطالب مربوط به چند قرن اخیر آورده میشود، طبیعتا مباحثی که در قرون اخیر مطرح شده کاملتر از مباحث قرون گذشته است و هنر دانشنامه این است که این سیر تکاملی را نشان دهد و به همین دلیل، مطالبی را که بهتر و به روزتر از مطالب قدیمی است، بیشتر مورد تاکید قرار میدهیم و اصرار بر این است که مباحث مربوط به مبانی تشیع را پررنگتر نشان داده و نظرات کاملتر را مطرح کنیم.
این محقق حوزوی ادامه داد: در بخش پایانی، طرحنامه محقق به شورای علمی فرستاده شده و بعد از تأیید این شورا، کار علمی مدخل به پایان رسیده و به دست ویراستار سپرده میشود که این بخش از حیطه کار گروه جدا میشود، اما نکتهای که باید به آن توجه کرد، این است که مدیر گروه و نویسنده از ابتدا تا پایان کار بر روی مبحث کلام این دانشنامه اشراف دارند.
*سال 1395؛ اتمام کار دانشنامه
وی با بیان اینکه 5 جلد برای مبحث کلام این دانشنامه تخمین زده شده است، اذعان داشت: تمام تلاش گروه‌ها بر این است که تا پایان سال 1395، این دانشنامه به پایان برسد.
حجتالاسلام والمسلمین جبرئیلی با اشاره به اینکه در حال حاضر 3 مدخل به پایان رسیده و نهایی شده است، خاطرنشان کرد: 20 مدخل در حال تألیف و10 مدخل دیگر نیز در دست ارزیابی است.
مدیر گروه کلام دانشنامه قرآنشناسی، زبان این دانشنامه را فارسی عنوان کرده و اذعان داشت: مقرر شده پس از اتمام کار این دانشنامه به زبانهای دیگر نیز ترجمه شود.
این محقق حوزوی به سطح علمی محققان دانشنامه اشاره کرده و یادآور شد: سطح علمی در نظر گرفته شده برای محققان داشتن سطح4 حوزه و یا حداقل سطح 3 که در این موضوع کارکرده باشند، می‌باشد.
وی با یادآوری این مطلب که خلاصهای بعد از اتمام هر جلد به چاپ میرسد، تصریح کرد: قرار بر این است برای بازخوردگیری از مطالبی که در کتاب به چاپ میرسد، خلاصهای از هر یک از کتب، به چاپ برسد.
*مشکلات دانشنامهنویسی
حجتالاسلام والمسلمین جبرئیلی همچنین به مشکلات دانشنامهنویسی اشاره کرده و بیان داشت: یکی از مهمترین مشکلات دانشنامهنویسی، فقدان نویسنده دانشنامهنویس است؛ البته ما عالم و نویسنده دینی بسیار داریم؛ اما دانشنامهنویسی سبک و سیاق خاصی دارد که باید بیشتر بر روی آن کار شود.
مدیر گروه کلام دانشنامه قرآنشناسی فقدان کتابخانه جامع را از دیگر مشکلات دانشنامهنویسی عنوان کرده و گفت: در حال حاضر کتابخانه جامعی که محقق بتواند به راحتی به کتابهای مورد نظر خود دست پیدا کند، وجود ندارد و این یک معضل است.
