به‌گزارش مرکز خبر حوزه، حجت‌الاسلام عباسی در این نشست ابتدا با اشاره به بحث قیاس، تمثیل و استقراء عنوان کرد؛ در منطق و فلسفه قدیم، تمثیل و استقراء را یقینی نمی‌دانستند و برای یقینی دانستن آن‌ها مقدماتی را بر آن‌ها اضافه می‌نمودند.
وی در خصوص جایگاه تمثیل در اندیشه منطقی و فلسفی ادامه داد:در بحث تمثیل نیز، اگر تمثیل، مبتنی بر کشف علیتی در یک پدیده باشد، آن تمثیل را می‌توان معتبر و یقینی فرض کرد. همچنین در استقراء و ارتباط با بحث مجربات هم اگر با مشاهده مکرر انسان زمینه‌ای به قیاس خفی؛ پیدا شود، یقین‌آور خواهد شد. چون مجربات جزء موارد برهان می‌باشد؛ مثلا تحت‌عنوان قاعده اتفاقیه (الاتفاقی لا یکون دائمیا و اکثریا) یا بحث یک‌نواختی طبیعت که معلول از علت خود، تخلف پیدا نمی‌کند و یا تقریر‌های مختلفی که از قیاس خفی وجود دارد.
حجت‌الاسلام عباسی افزود: ولی این سوال مطرح می‌شود که آیا چنین راه‌کاری واقعا می‌تواند تمثیل یا استقراء را معتبر قرار دهد.
دکتر نصیری دیگر کارشناس این نشست،استدلال را به قیاس و غیر‌قیاس (استقرائی)، تقسیم نموده و در بیان تفاوت این‌دو اظهار داشت: استدلال‌های قیاسی،استدلال‌هایی هستند که در اصطلاح، غیر توسیعی هستند. یعنی نمی‌توان مقدمات‌را زیاد کرد، تا نتیجه تغییر پیدا کند. در واقع همان مقدمات موجود، نتیجه را به‌صورت قطعی بیان می‌کنند. اما استدلال‌های استقرائی، استدلال‌هایی هستند که توسیعی بوده و می‌توان مقدمات را وسعت و گسترش داد که به‌دنبال گسترش مقدمات، نتیجه نیز تغییر پیدا خواهد کرد. لذا همیشه این امکان وجود دارد که نتیجه جدیدی، در اثر مقدمه جدید به وجود آید.
وی همچنین در بیان اهمیت مبحث استقراء عنوان کرد: اساسا در علم بر روی استقراء تکیه می‌شود و به قیاس اهمیت نمی‌دهند. در علم جدید که پیشرفت‌های خارق‌العاده ای شکل گرفته و همه انسان‌ها را مبهوت خود قرار می‌دهد، با ادله استقرائی جلوه کرده است نه با ادله قیاسی.
دکتر نصیری همچنین ادامه‌داد: در جهان اسلام استقراء را بااهمیت فرض کرده‌اند و حتی استقراء را در استنباط قواعد اصولی و احکام فقهی تاثیرگذار می‌دانند. لذا علماء اهل‌سنت در علم اصول و فقه از استقراء بسیار کمک گرفته اند.
وی درباره اهمیت مبحث استقراء افزود: نکته دیگر این‌که بعضی از فیلسوفان تاکید دارند، استدلالی که نتیجه‌بخش است و علم مارا اضافه‌می‌کند، استدلال استقرائی است؛ تجربه‌گرایانی مثل جان استوارت میل، به این مسأله تاکید زیادی می‌ورزند.
در ادامه این نشست آراء مختلف فیلسوفان اسلامی و غیر اسلامی پیرامون «استقراء» مورد بحث و بررسی کارشناسانه قرار گرفت.
