يکي از گنا‌ها‌ن در اسلام کوتاهي در رفع حوائج مسلمين است، و از قرآن و روايات استفاده مي‏شود که هر کس بايد به اندازه وسعش در رفع حوائج مسلمان‌‌ها‌ کوشا باشد،

« لِيُنْفِقْ ذُوسَعَةٍ مِنْ سَعَتِهٍ وَ مَنْ قُدِرَ عَلَيهِ رِزْقُهُ فَلْينْفِقْ مِمَّا ءاتاهُ اللَّه»32

بر توانگر است که از دارايي خود هزينه کند، و هر که روزي او تنگ باشد بايد از آن‌ چه خدا به او داده بخشش کند.

اقسام حوائج

الف) حوائج ضروري نظير خوراک، پوشاک، مسکن و ازدواج که اگر رفع حاجت او نشود در خطر واقع مي‏شود. اين قسم از حوائج را هر کس که قدرت دارد بايد رفع کند، و قدر متيقن از آيات و روايات همين است، و کوتاهي براي کسي که قدرت دارد حرام است.

ب) اگر آبروي کسي در خطر باشد بر همه واجب است که براي حفظ آبروي او کوشا باشند و قطعاً آيات و روايات شامل اين قسم نيز مي‏شود، و کوتاهي در اين امر نيز از گنا‌ها‌ن بزرگ در اسلام است.

ج) حوائج لازم، ولي غير ضرور، نظير آن‌ چه از خوراک و پوشاک و مسکن و ازدواج که اگر رفع حاجت او نشود گرچه در خطر واقع نمي‏شود، ولي در مشکل و مضيقه است، و اين قسم را نيز هر کس مي‏تواند بايد در رفع آن بکوشد، و آيات و روايات شامل اين قسم نيز مي‏شود، و از اين قسم است اداي ديوني که وقت آن رسيده باشد و طلبکار مطالبه کند، اداره جبهه نیز از این قبیل حوائج است، اگر جنگي براي مسلمان‌‌ها‌ پيش بيايد مسلمانان باید از کیان اسلام دفاع کند.

د) حوائج غير لازم و غير ضروري که به آن حوائج رفاهي نيز مي‏گويند،  نظير گوشت و ميوه و مانند آن، لباس که حافظ آبرو و کرامت اوست در پوشاک، و خان‌ها‌ي که موجب آسايش اوست در مسکن، و همسري که موجب آسايش اوست در ازدواج، و اين قسم از اقسامي است که مي‏تواند از بابت خمس يا زکات تهيه شود، و رفع اينگونه حوائج گرچه واجب نيست، ولي از مستحبات مؤکّد است، و ثواب آن از هر عمل مستحبي بيش‌تر است، حتّي در بعضي از روايات آمده است که رفع اينگونه حوائج ثوابش از بيست حج و عمره و دو ماه اعتکاف در مسجد الحرام بالاتر است.

کوتاهي در رفع حوائجي که واجب است، گرچه گناهش بزرگ است، ولي ضمان‏آور نيست، بر خلاف خمس و زکاة که اگر کوتاهي در اداي آن کند، علاوه بر اين که گناهش بزرگ است ضمان آور نيز مي‏باشد، حتّي اگر بميرد بايد اول از مال او برداشته شود و بعد ورثه مال را بين خود تقسيم کنند.

توبه از اين گناه بزرگ، پشيماني از گذشته و کوشابودن در رفع حوائج کساني است که کمک به آن‌‌ها‌ لازم بوده، ولي تحصيل رضايت آن‌‌ها‌ لازم نيست.