به گزارش حوزه نیوز ، حجت الاسلام والمسلمین کاظم قاضی زاده در نشست بررسی سیر نزولی تحدی در آیات قرآن، با بیان اینکه این آیات، پاسخ صریح خداوند در قرآن، نسبت به افرادی است که نسبت به این کتاب آسمانی و وحی، به دیده تردید می نگریستند و افترا می‌بستند، اظهارداشت: تحدی در پنج سوره از قرآن یعنی در سوره های اسرا، یونس، هود، طور و بقره آمده است و در این سوره ها، نوع مجادله با منکران اعجاز قرآن به شکل جالبی بیان شده است که در خصوص نوع بیان تحدی، نظرات بسیاری میان متفکران اسلامی، بوجود آمده است.

وی افزود: یکی از مباحثی که در مبحث سیر نزولی آیات باید به آن توجه شود، آن است که این آیات به واسطه ترتیب نزولی، با واقعیت های مردم و اتفاقات آن برهه در ارتباط بوده است و باید در پژوهش های قرآنی به آن توجه شود؛ آیات قرآن به شکل تدریجی نازل شده است و این نزول تدریجی، موجبات نزول آیات تربیتی، اجتماعی و سیاسی به شکل تدریجی را فراهم کرد؛ از ین رو در پژوهش های قرآنی به این مساله در تفکیک آیات و پژوهش در آن، توجه می شود.

این استاد حوزه با بیان این مطلب که در زمینه آیات تحدی، 10 نظریه بیان شده است، اظهارداشت: اولین سوره ای که در آن، تحدی صورت گرفته است، سوره اسرا است که هفت سال بعد از بعثت نازل شده است و آخرین سوره نیز، سوره بقره است که در سال 2 هجری نازل شده است؛ اما سیاق آیات در این سوره ها، یکسان است و در خصوص انکار قرآن توسط کافران و تردید کنندگان نازل شده است.

وی افزود: خداوند در این آیات بیان می دارد که منکران قرآن اگر می توانند، قرآنی مثل این قرآن و در مرحله بعد بیان می دارد، ده سوره، در مرحله بعد یک سوره، در مرحله بعد حدیثی از قرآن و در مرحله بعد بیان می دارد، یک آیه از قرآن را بیاورند.

حجت‌الاسلام والمسلمین قاضی‌زاده ادامه داد: ترتیب نزول قرآن، هشت نقل دارد که یکی از آنها در کتاب « المبانی» در قرن پنج هجری در مراکش توسط نویسنده ای گمنام، نوشته شده است؛ امین الاسلام طبرسی نیز در ذیل تفسیر سوره هل اتی ترتیب نزولی آیات را از ابن عباس بیان کرده است؛ ابن ندیم، نیز در کتاب خود ترتیب سوره های تحدی را، اسرا، هود، یونس، طور و بقره ذکر کرده است که البته با ترتیب مشهور و مورد اتفاق از آنجا تفاوت دارد که هود و یونس در این ترتیب، جابجا شده است.

مدیر موسسه علمی و فرهنگی فهیم با عنوان این مطلب که عده ای از قرآن پژوهان ترتیب مشهور را می پذیرند، ولی قائل به تحدی ترتیبی هستند، اظهارداشت: این متفکران، به ترتیب تاریخی سوره ها دقت نکرده اند و در برخی ترتیباتی که در این راستا بیان نموده اند، نسبت به تاریخ نزول سوره ها، در تحلیل نهایی دقت نظر صورت نگرفته است؛ فخر رازی نظر دیگری در خصوص ترتیب تحدی مطرح می کند، دال بر این که از آنجایی که قصد داریم ترتیب تحدی را مشخص کنیم، پس معلوم می گردد که سوره هود، پیش از سوره یونس نازل شده است؛ نویسندگان تفسیر نمونه نیز بر این باور هستند که برای اینکه ترتیب تحدی حفظ شود، اصراری بر تغییر جای سوره ها در پژوهش ها نداریم.

وی خاطرنشان کرد: سه گروه نظریه پرداز دیگر نیز نظرات مختلفی را در این موضوع ارایه کرده اند که یک گروه بر این باور است که نیازی به چنین دسته بندی هایی نیست؛ زیرا قرآن در هر فضایی از آیات خود، مطابق با مخاطب خود، مطالبی را بیان کرده است که نباید به دنبال یک خط ثابت ترتیبی در آن ها باشیم؛ این نظر از سوی مرحوم طبرسی، سید قطب و ... نیز با بیان دیگری مطرح شده است؛ در این گروه نظریه پردازان به نظراتی از جمله این‌که احتمال دارد که واژه قرآن و سوره به معنای کل قرآن، در این آیات به کار نرفته باشد، بر می خوریم. البته به این نظر نیز اشکالاتی وارد است، از آن جمله که ممکن است با این نظر که برخی از آیات منظور بوده است، عنوان شود که قرآن مجموعه ای از معارف است که در قالب یک مجموعه، کامل می شود، پس نمی توان قسمتی از قرآن را با فضیلت دانست و بقیه قرآن را مرتبه ای پایین تر.

حجت الاسلام والمسلمین قاضی زاده در بخش دیگری از سخنان خود، فخر رازی و هم نظرانش را دسته دیگری از علما ذکر کرد که در باب ترتیب آیات تحدی ، به نظریه پردازی پرداخته اند.

وی افزود: در جایی که خداوند می فرماید اگر می توانند، ده سوره بیاورند، مطلب مشخص است و در این راستا به نقل از ابن عباس سوره هایی را بیان می دارد که از آن جمله می توان به بقره، آل عمران، انفال، توبه، یونس، هود و... اشاره کرد؛ که این مطلب نیز با اشکال قبلی مواجه است؛ رشید رضا نیز در این راستا، اشاره می کند که این سور ده گانه، سوره هایی هستند که خداوند در آنها، داستان هایی را مطرح کرده است که در این داستان ها، سبک ها و ساختار ها شکل اعجاز گونه ای دارد که علامه طباطبایی(ره) نیز این مساله را در شکل دیگری بیان می کند؛ منظور علامه آن است که در این داستان ها، گونه گونی سبک با یک ساختار واحد به چشم می خورد.

این محقق و پژوهشگر حوزوی با بیان این مطلب که علامه طباطبایی، ترتیب جالبی برای مبحث تحدی ترتیبی از قرآن به آیه بیان داشته اند، گفت: علامه قرآن را کتاب هدایت معرفی می کند، در کنار ده سوره، یک سوره، حدیث، یک آیه را نیز بیان می دارد که نقش هر کدام ازاین اجزا در جریان تکمیل هدایت بشر، نقش آفرین هستند؛ از این رو هیچ کسی نمی تواند با چنین نظمی کتابی بیاورد که حتی یک آیه آن نیز در جریان جز و کل، هدایت گر باشد.

وی در ادامه با تشریح نظر مرحوم آیت الله العظمی فاضل لنکرانی در خصوص ترتیب آیات تحدی، عنوان کرد: ایشان در « مدخل التفسیر» به مفتریات مطرح شده در این رابطه پرداخته و به تقسیم بندی ادعاهای مطرح شده در این رابطه می پردازند.

حجت‌الاسلام والمسلمین قاضی زاده در پایان گفت: در دیگر نظر، این مساله که خداوند می فرماید که اگر می توانید، مثل این کتاب یا آیه ای مثل این آیات را بیاورید، در واژه «مثل»، نظراتی وارد شده است؛ از آن جمله که احتمال می رود منظور این بوده است که مثل هر چیزی ،دیگر آن شی نیست و مثل آن شی نیز، مثل مثل شی نیست؛ گاهی نیز بیان شده است که ممکن است کسی آیه ای همچون قرآن در یک وجه مثلا در وجه نظم، بلاغت، ظاهر کلام و... بیاورد ولی کسی نمی تواند این همه وجود را در یک آیه جمع کند که از این نظر، نیز اعجاز شناختی قرآن، مورد مطالعه قرار می گیرد.