خبرگزاری حوزه/ تاریخ عالمان دین و رهروان آئین در طول بیش از هزار سال از تکاپوی علمی و اندیشگی که در حوزه معارف اسلامی و خاصه حقایق شیعی و علوم مکتب اهل بیت صورت پذیرفته گویا و جویای این حقیقت است که عالمان بسیاری با صرف سرمایه عمر خویش در این راه نورانی و عزیز و عظیم، تمام تلاش خویش را بکار گرفتند تا همچنان چراغ این خانة سبز روشن بماند و راه این جاده عظیم و سنگلاخ اما روشن و زیبا و حیات بخشی که به سوی صلاح و فلاح در امتداد است مهیای رفتن سالکانی باشد که دل و دین در گرو عشق یار دارند و محبت علم حقیقی و معرفت واقعی آنها را شیفته و شیدای خویش کرده است.

چه نامها و یادها که در این عرصه مبارک و نورانی در طول این تاریخ پر فراز و نشیب با حضور خویش، بارقه ها و جرقه هایی ثاقب و دلنشین و طریقت آموز برافروخته و رهروان را دلگرمی و نورانیت و امید و توان بخشیده اند.

بی شک یکی از این نام آوران و بزرگان حقیقی راه دین مبین و شرع منیر فخر المحققین می‌باشد که یکی از برجسته ترین علمای شیعی در عصر خود بود و بی تردید افتخار عالم تحقیق و سلطنت کشور علم و سروری اهل حدیث و فقه که باعث شد عناوینی همچون فخر المحققین و سلطان العلما و تاج المحدثین و الفقها به ایشان اطلاق شود و بر ایشان مبارک آید بی وجه نبوده و نشانه هایی از مجد و عظمت این رادمرد عرصه علم و معرفت و حکمت است.

این چهره برجسته و والامرتبه شیعی از معاصرین علامه حلی و از چهره های نامدار و تأثیرگذار جهان تشیع در دوران خویش و عصر پس از خویش بوده است.

 شهید ثانی در باب جایگاه و شخصیت این عالم ربانی می گوید: «الشیخ الفقیه الادیب النحوی العروضی ملک العلماء والشعراء و الادباء».

شیخ حر عاملی هم در بیان بلندمرتبگی فخر المحققین در امل الامل می گوید:

«کان عالماً فاضلاً جلیلاً محققاً متبحراً و ...».

از جمله استادان ایشان می توان به مرحوم محقق حلی (صاحب شرایع) سید جمال الدین احمد بن طاووس سید عبدالکریم بن سید احمد بن طاووس شیخ مفید الدین محمد بن علی بن محمد بن جهیم اسدی اشاره نمود.

و از جمله شاگردان او هم از رضی الدین ابوالحسن علی بن احمد بن یحیی مزیدی حلی و شیخ زین الدین علی بن احمد بن طراد مطار آبادی یادکرد.

کتاب رجال ابن داوود اثر برجسته و ماندگار و ارزشمند این عالم ربانی است که جزء آثار موثر و بسیار سودمند در این حوزه است که برای طالبان علم در این میدان فکری و پژوهشی به یادگار مانده است.

فخرالمحققين محمد بن حسن حلي در سال 682ق در شهر حله‏ي عراق دیده به جهان گشود.

 فلسفه، كلام، منطق، فقه، اصول و حديث و... را در محضر علامه‏ي حلي آموخت و با تلمذ در محضر این عالم برجسته و جد و جهدی که در سالهای نوجوانی و اوان جوانی از خود نشان داد به زودی به درجه اجتهاد رسید و حتی در برخی از منابع تاریخی شانزده سالگی را موقع مجتهد گشتن ایشان و رسیدنش به این مقام رفیع علمی دانسته اند.

همانطور که گفتیم از جمله شاگردان ایشان می توان به شهيد اول، شيخ احمد بحراني و سيدتاج الدين ابن مَعيه و شيخ ظهيرالديناز اشاره کرد.

و از سایر تألیفاتش هم  "شرح مبادُي الاصول"، "شرح تهذيبُ الاصول" و "المسايلُ الحيدريه"، است که از جمله برترین و بهترین و نام آورتین کتابهای مکتب شیعی به شمار می آید.

این رادمرد عرصه علم و معرفت پس از هشتاد و نه سال تلاش بی وقفه در این راه دیده به دیدار یار گشود و به دیار باقی شتافت و از دنیای دنی رخت بربست و در نجف اشرف تدفین گشت.

باری؛ تاریخ عالمان دین و رهروان آئین در طول بیش از هزار سال از تکاپوی علمی و اندیشگی که در حوزه معارف اسلامی و خاصه حقایق شیعی و علوم مکتب اهل بیت صورت پذیرفته گویا و جویای این حقیقت است که عالمان بسیاری با صرف سرمایه عمر خویش در این راه نورانی و عزیز و عظیم، تمام تلاش خویش را بکار گرفتند تا همچنان چراغ این خانة سبز روشن بماند... و در این وادی نام فخر المحققین علامه محمدحسن حلی به روشنی و زیبایی و بر تارک این آستان جانان می درخشد و نور می پراکند؛ تا همیشة تاریخ.

درود خدا و خدائیان بر او و راه تابناک و یاد نابش تا همیشه زنده و جاویدان باد!