به گزارش خبرگزاری حوزه، پایگاه اطلاع رسانی دفتر حضرت آیت الله صافی گلپایگانی، همزمان با فرا رسیدن روز عرفه و عید قربان، ویژه نامه ای با عنوان "عید معرفت"، را شامل اعمال شب و روز عرفه، یادی از عرفات، یادی از کربلا، معرفی کتاب نیایش در عرفات و ... را منتشر کرد.
محتوای این ویژه نامه مناسبتی در پی می آید:
اعمال شب عرفه
شب نهم ذي الحجة الحرام از شبهاي متبرك و شب مناجات با قاضى الحاجات است و توبه در آن شب مقبول و دعا در آن مستجاب است. عبادت در اين شب، اجر صد و هفتاد سال عبادت را دارد. براى شب عرفه چند عمل وارد شده است:
1. دعايي كه با با اين عبارت آغاز ميشود، خوانده شود «اَللّهُمَّ يا شاهِدَ كُلِّ نَجْوى وَ مَوْضِعَ كُلِّ شَكْوى وَ عالِمَ كُلِّ خَفِيَّةٍ وَ مُنْتَهى كُلِّ حاجَةٍ يا مُبْتَدِئاً» كه روايت شده هر كس آن را در شب عرفه يا در شبهاى جمعه بخواند خداوند او را بيامرزد.
2. [به نقل كفعمى] تسبيحات عشر را كه در اعمال روز عرفه آمده است را هزار مرتبه خوانده شود.
3. دعاء اللّهُمَّ مَنْ تَعَبَّاَ وَ تَهَيَّاَ را كه در روز عرفه و شب و روز جمعه نيز وارد است، خوانده شود.
4. زيارت امام حسين عليه السلام.
برخي اعمال روز عرفه
روز نهم روز عرفه و از اعياد عظيمه است اگرچه به اسم عيد ناميده نشده است . عرفه روزى است كه حق تعالى بندگان خويش را به عبادت و طاعت خود فرا خوانده و سفره هاي جُود و احسان خود را براى ايشان گسترانيده و شيطان در اين روز خوار و حقيرتر و راندهتر و خشمناكترين اوقات خواهد داشت و روايت شده كه حضرت امام زين العابدين عليه السلام در روز عرفه صداي سائلي را شنيد كه از مردم تقاضاي كمك مىنمود. امام به او فرمود: واى بر تو آيا در اين روز از غير خدا تقاضا مىكنى؟ حال آن كه در اين روز اميد مىرود كه بچههاى در شكم هم از فضل خدا بي نصيب نمانند و سعيد شوند.
براى اين روز اعمالي ذكر شده است:
1. غسل كه مستحب است قبل از زوال انجام شود.
2. زيارت امام حسين عليه السلام، كه از هزار حج و هزار عمره و هزار جهاد بالاتر است و احاديث، در كثرت فضيلت زيارت آن حضرت در اين روز متواتر است و اگر كسى توفيق يابد كه در اين روز در تحت قُبّه مقدّسه آن حضرت باشد ثوابش كمتر از كسى كه در عرفات است نيست.
3. بعد از نماز عصر پيش از آن كه مشغول به خواندن دعاهاى عرفه شود در زير آسمان دو ركعت نماز بجا آورد و نزد حق تعالى به گناهان خود اعتراف و اقرار كند تا به ثواب عرفات رستگار شود و گناهانش آمرزيده گردد. پس چون وقت زوال شد زير آسمان رَوَد و نماز ظهر و عصر را با ركوع و سجود نيكو به عمل آورد و چون فارغ شود دو ركعت نماز اقامه كند. در ركعت اوّل بعد از حمد، توحيد و در دوم بعد از حمد، قُل يا اَيُّهَا الْكافِروُنَ خوانده شود. و بعد از آن چهار ركعت نماز گزارد كه در هر ركعت بعد از حمد، توحيد پنجاه مرتبه بخواند. كه اين نماز، همان نماز حضرت اميرالمؤمنين عليه السلام است.
4. شيخ كفعمى در مصباح فرموده مستحب است روزه روز عرفه براى كسى كه ضعف پيدا نكند و مانع دعا خواندن او نشود.
5. مستحب است غسل پيش از زوال و زيارت امام حسين عليه السلام در روز و شب عرفه.
6. تسبيحات حضرت رسول صَلَّى اللهِ عَلِيهِ وَ آله در روز عرفه كه در ذيل ميآيد:
سُبْحانَ الَّذى فِى السَّمآءِ عَرْشُهُ سُبْحانَ الَّذى فِى الاَْرْضِ حُكْمُهُ سُبْحانَ الَّذى فِى الْقُبوُرِ قَضآؤُهُ سُبْحانَ الَّذى فِى الْبَحْرِ سَبيلُهُ سُبْحانَ الَّذى فِى النّارِ سُلْطانُهُ سُبْحانَ الَّذى فِى الْجَنَّةِ رَحْمَتُهُ سُبْحانَ الَّذى فِى الْقِيمَةِ عَدْلُهُ سُبْحانَ الَّذى رَفَعَ السَّمآءَ سُبْحانَ الَّذى بَسَطَ الاْرْضَ سُبْحانَ الَّذى لا مَلْجَاَ وَلا مَنْجا مِنْهُ اِلّا اِلَيْهِ سپس بگو سُبْحانَ اللّهِ وَالْحَمْدُ لِلّهِ وَلا اِلهَ اِلا اللّهُ وَاللّهُ اَكْبَرُ صد مرتبه.
7. دعاي ام داود خوانده شود.
8. دعاي امام حسين عليه السلام در روز عرفه خوانده شود.
9. دعاي مشلول خوانده شود.
منبع: مفاتيح الجنان مرحوم شيخ عباس قمي ره
يادي از عرفات (بخشي از سفرنامه معظم له)
عرفات بر بيابان وسيع و همواري گفته ميشود كه در شمال مكه واقع شده فاصله آن تا مكه مكرمه 24 كيلومتر است. حاجيان بايد از ظهر روز عرفه تا مغرب در اين مكان شريف وقوف نمايند.
اينجا محل عبادت و خداپرستي است، اينجا سرزميني است كه انسان‌ها در آن خود را به رحمت خدا نزديكتر از ساير مكان‌ها ميبينند.
عرفان و وجدان و دريافت و احساس حضوري كه براي شخص متوجه به موقف خود حاصل ميشود مادي نيست. در هنگام دعا اشك‌ها بي‌اختيار جاري ميشود و نالهها بلند ميگردد، دست‌ها به سوي درگاه قاضي الحاجات بالا ميرود.
شعور انسان به فقر و ناچيزي و مسكنت وتقصير خودش و غنا و بي‌نيازي و توانايي و فياضيت و رحمت و آمرزش و عفو و بخشش خداي تعالي زياد ميشود.
دعا‌هايي كه خوانده ميشود همه عروج دهنده و بينش آفرين و كمال بخش روح است مخصوصاً دعاي عرفه حضرت امام حسين عليهالسلام و دعاي عرفه فرزند عزيزش امام زين العابدين عليهالسلام كه نميتوان رقائق و معارف آنها را توصيف كرد هر جمله از آنها نور است كه بر باطن شخص ميتابد و آن را روشن ميكند و كدورات و زنگارهاي آن را زايل ميسازد و حيات و سعادت را تفسير ميكند و نعمت‌هاي خدا را بر ميشمارد و قصور و تقصير آن را در اداي شكر اين نعمت‌ها شرح ميدهد كه هر انساني در هر اوج از معرفت كه باشد از خواندن آنها لذت ميبرد و خود را در عوالم روحاني مشاهده كرده و هر دم حضور خود را در درگاه خداوند تعالي بيشتر ميبيند.
واقعاً جامعهاي كه چنين ذخائر عرفاني و تربيتي را در اختيار دارد بايد از همه اوضاع و احوال و برنامههايش نور و معنويت و بياعتنايي به مال و منال و اعتبارات دنيا ظاهر باشد.
در بين نعمت‌ها اين دعا از مهمترين نعمت‌هاست كه ما از آن استفاده نميكنيم و به درك حقايق آن اهتمام لازم نشان نميدهيم. اگر بخواهيم در اينجا چند جمله از اين دعاها را به عنوان نمونه بياوريم هر كدامش كتابي ميشود و چه خوب است كه دعا كننده سعي كند در حد معرفت خود مقاصد و مفاهيم اين دعاها را در خود بيابد و به خود بفهماند مثلاً وقتي ميگويد:
ماذا فَقَدَ مَنْ وَجَدَكَ وَ ماذا وَجَدَ مَنْ فَقَدَك
بفهمد كه اين جمله تمام حقيقت و حقيقت تمام است يكي از مختصرترين دعاهاي اين روز اين دعا است:
اَللّهُمَّ لاْ تَحْرِمْني خَيْرَ ما عِنْدَكَ لِشَرّ ما عِنْدي فَاِنْ اَنْتَ لَمْ تَرْحَمْني بِتَعَبي وَ نَصَبي فَلا تَحْرِمْني اَجْرَ الْمُصابِ عَلي مُصيبَتِهِ
باري اين جماعت ميليوني در اين بيابان هر كدام به زباني و با حالي با خدا مشغول راز و نيازند و در حالي كه براي آمد و شد از كثرت جمعيّت همه در زحمتند و جاي خلوتي براي كسي يافت نميشود همه با خدا خلوت كرده و آن خدائي كه «لا يَشْغَلَهُ سَمْعٌ عَنْ سَمْع وَ وَسِعَ سَمْعُهُ الأصْواتَ»، صداي همه را ميشنود و همه را با غذاهايي كه ملائكه ربانيين به آن تغذيه ميشوند كه «طعامهم التسبيح و شرابهم التهليل» غذا ميدهد.
و خلاصه همه جا و همه جا قرب است و حضور و جلوهاي از جلوات كوه طور اگر هم بسياري از اين حالات مجاز باشد و از حقيقت محروم باشد باز هم ظاهر آن شكوهمند و روحانيت بخش است و اگر دل صاحبش را پاك نكرده باشد دل ديگران را ميلرزاند و زبانشان را به تسبيح خدائي كه زبان‌ها با اختلاف لغات به ذكر او بلند است ميگشايد.
اين برنامهها اگر مجاز و صورت هم باشد، راهنما و پل حقيقت ميباشد «المجاز قنطرة الحقيقة»
گاهي در هنگام طواف و سعي انسان از شنيدن دعاي ديگران كه بسا ممكن است خواننده آن متوجه معنايش نباشد تكان ميخورد و درعظمت محتواي دعاي او مو بر بدنش راست ميشود.
و مبادا كه گمان كني اين سخنان ما با روايت آموزنده و مشحون به حقيقت: «ما اَكْثَرَ الضَّجيجَ وَ اَقَلَّ الْحَجيجَ» نامطابق است حاشا و كلا اكنون هم ميگوييم: «ما اكَثَرَ الضَّجيجَ وَ اَقَلَّ الْحَجيج»، اما ميگوئيم: ضجهها و نالهها آنقدر شرح و تفسير دارد و معرفت افزا است كه هرچه بگوئيم از آن باز هم مختصري گفتهايم و ميگوييم:
اين شرح بي‌نهايت كز وصف يار گفتند
حرفي است از هزاران كاندر عبارت آمد
در بين راه به جمعيّت هشت نفري از زن و مرد از اهل كنيا برخورد كرديم، حالشان را جويا شدم ديدم با حالي ايماني آمدهاند و با آنچه از حقايق و مقاصد و اصول و فروع دين به آن نرسيدهاند، معاند نيستند، با افرادي برخورد كردم كه وقتي فضائل آل محمد عليهم‌السلام را برايشان ميخواندم مسرور ميشدند گوش ميدادند و حتي شهادت ميدادند كه حق رسول خدا صليالله عليه وآله وسلم در آنها رعايت نشده است. خدا آنهايي را كه در گذشته و حال اين مردم را از اتصال با ولايت محروم كردهاند كيفر بدهد و گناه تمام نارسايي‌ها و نواقص اعمال اينها را به آنها حمل فرمايد.
در اينجا ما هر چه ميگوئيم از ظواهر است؛ همين ظواهري كه براي هر بيننده آگاهي خدا و حقيقت اسلام را ثابت مينمايد و خداوند تعالي به همه آرزومندان درك اين روز در عرفات اين توفيق را با عرفان و ولايت علي و فرزندانش عليهم‌السلام كه امام و ائمه هستند عطا فرمايد.
يادي از كربلا
به سند معتبر از بشير دهان منقول است كه گفت: عرض كردم به خدمت حضرت صادق عليهالسلام كه گاه هست حج از من فوت ميشود و روز عرفه را نزد قبر امام حسين عليهالسلام ميگذرانم فرمود: كه نيك ميكني اي بشير هر مؤمني كه به زيارت قبر امام حسين عليهالسلام برود با شناسائي حق آن حضرت در غير روز عيد نوشته شود براي او ثواب بيست حج و بيست عمرة مبروره مقبوله و بيست جهاد با پيغمبر مرسل يا امام عادل، و هر كه زيارت كند آن حضرت را در روز عيد بنويسد حق تعالي براي او ثواب صد حج و صد جهاد با پيغمبر مرسل يا امام عادل، و هر كه زيارت كند آن حضرت را در روز عرفه با معرفت حق آن حضرت نوشته شود براي او ثواب هزار حج و هزار عمرة پسنديده مقبوله و هزار جهاد با پيغمبر مرسل يا امام عادل گفتم: كجا حاصل ميشود براي من ثواب موقف عرفات پس آن حضرت نظر كرد به سوي من مانند كسي كه خشمناك باشد و فرمود: اي بشير هرگاه مؤمني برود به زيارت قبر حسين عليهالسلام در روز عرفه و غسل كند در نهر فرات پس متوجه شود به سوي قبر آن حضرت بنويسد حق تعالي از براي او به هر گامي كه بر ميدارد حجي كه با همه مناسك به عمل آورده باشد و چنين گمان دارم كه فرمود و عمره (و غزوه).
معرّفي كتاب (نيايش در عرفات)
حضرت آيت الله صافي گلپايگاني در اواخر سال 1410 هجري قمري نزديك محرم الحرام وقتي جهت تبليغ دين به لندن مسافرت كرده بودند با توجه به معارف والاي دعاي عرفه حضرت سيد الشهداء عليه السلام، كتابي با نام نيايش در عرفات نوشتند.
ايشان در مقدّمه اين اثر ارزشمند مي‌نويسند «حدود دو ساعت ديگر به وقت لندن، سال 1411 (شب اول محرّم) آغاز ميشود. مدارس و كلاسهاي مكتب حسيني در تمام بلاد، شهرها و دهستان‌هاي شيعهنشين و هركجا كه چند نفر شيعه باشد، باز ميگردد. بلكه اگر در نقطهاي از جهان فقط يك نفر شيعه باشد همان يك نفر با خواندن تاريخ واقعه جانسوز كربلا، يا با خواندن اشعار، مراثي، نوحه و گريه، در اين كلاس ثبتنام مينمايد.
همگان با حضور در اين مدارس و مجالس تعزيه و سوگواري از مولاي آزاد مردانِ جهان، درس ايمان و ايثار گرفته و در حمايت از حق و امتناع از همكاري با ظالم و تلاش براي اعانت مظلوم و محكوم كردن استكبار و استعباد، تجليل به عمل ميآورند. و ياد قيام، نهضت و فداكاري آن حضرت و اصحاب با وفايش را گرامي ميدارند.
در شهر لندن ـ پايتخت انگلستان ـ نيز شيعيان در محلاّت و مراكز مختلف مذهبي، از امشب ـ كه شب اول ماه محرّم است ـ مجالسي برقرار نموده و با شور و شوق فراوان و دلهاي مشحون به اخلاص و تألّم، از محرّم استقبال نموده و شعائر و مراسم آن را برگزار مينمايند.
مجمع اسلامي جهاني لندن كه در امر اقامه عزاي عاشورا و ساير روزهاي جشن و عزا وايّام و اعياد اسلامي، مؤسس و پيشقدم بوده نيز از امشب طبق برنامه اعلام شده، مجلس سخنراني، عزاداري، پذيرايي و ضيافت از مؤمنين و مؤمنات خواهد داشت. به اين جهت، در و ديوار مجمع را با پارچههاي سياهي كه مزيّن به اشعار دوازده بند معروف شاعر مرثيه سرا، محتشم كاشاني عليهالرحمه است سياهپوش نمودهاند.
اميد است حقير تا در لندن هستم، موفق شوم كه در اين جلسات شركت نموده و خود را با عزيزان مخلصي كه در سوگواري اهلبيت عليهم‌السلام توفيق انجام وظيفه عزاداري مييابند، همنوا سازم. باشد كه از بركت خلوص آنها اين روسياه ضعيف نيز مشمول عنايات حضرت اباعبداللهالحسين سيدالشهدا عليهالسلام شوم.
ضمناً به اين مناسبت كه قيام سيدالشهدا عليهالسلام براي بقاي دينِ توحيد و دفع شرك بود و در حقيقت در كربلا جبهه موحّدين و اهل توحيد و عدل در برابر مشركين و اهل شرك قرار گرفت كه: «العدل والتوحيد علويان والجبر والتشبيه امويان» بر اين شدم كه توسلاً به آن شهيدالموحدين و موحدالشهدا پيرامون ده بخش از بخشهاي دعاي مشحون به معارف توحيدي آن حضرت، كه در روز عرفه با آن حال سراسر خلوص، توجه و چشم گريان انشا و قراءت فرمود، كلمهاي تقديم نمايم.»
معظم له در اين كتاب بعد از تقديم مقدمه‌اي در فضيلت دعا، ده بخش از دعاي عرفه را با عناوين ذيل به رشته تحرير در‌آورده‌اند، بخش اول: جهان بيني اسلامي؛ بخش دوم: نعمت‌هاي الهي؛ بخش سوم: بصيرت در دين؛ بخش چهارم: ترس از غضب خداوند؛ بخش پنجم: حرم رحمت؛ بخش ششم: زبان حال بندگان؛ بخش هفتم: سلامت دين؛ بخش هشتم: صفات فعليه و جماليه؛ بخش نهم: بحثهاي مهم اخلاقي و اعتقادي؛ بخش دهم: دعا ترجمان دل
