خبرگزاری حوزه/ امروز سه شنبه اول محرم، مصادف است با سالروز رحلت چندین عالم برجسته شیعی که یاد و نامشان قرین با تلاش‌های علمی و ممارست‌های جهادگونه در راه احیای معارف اسلامی و همچنین اعتلای فرهنگ مذهبی بوده است.

بزرگوارانی از خطه علم و وادی معرفت همچون عالم برجسته و حکیم وارسته صاحب معالم، آیت الله العظمی سید عبدالله شیرازی زعیم حوزه علمیه مشهد، آیت الله سید ابوالحسن حسینی رفیعی و فقیه بزرگوار میرزا جعفر قزوینی- رضوان الله تعالی علیهم اجمعین- که امروز مصادف با سالروز رحلت جانگذار و فقدان غیرقابل جبران حضور باهر النور و معنوی آن اصحاب علم دین و آستان آیین است.

*صاحب معالم

ابو منصور حسن بن زین الدین، فرزند شهید ثانی، معروف به صاحب معالم، در سال (۹۵۹ هـ . ق) در روستای جباع از توابع جبل عامل لبنان به دنیا آمد.

نسب پدر صاحب معالم (شیخ زین الدین) معروف به شهید ثانی و اجداد بزرگوارش همگی از دانشوران بوده اند.

از جمله استادان شیخ حسن علاوه بر والد مکرمش که به مدت چهار سال و به قولی هفت سال تحت تربیت او قرار گرفت می توان بزرگورانی از این دست اشاره کرد:

۱. سید علی صائغ؛

۲. سید نور الدین علی موسوی؛

۳. شیخ احمد بن سلیمان نباطی عامل؛

۴. شیخ حسین بن عبدالصمد حارثی همدانی؛

۵. ملا عبدالله یزدی؛

6. ملا عبدالله یزدی؛

7. مقدس اردبیلی؛

از زمره شاگردانش هم باید به این اجله فخر و حکمت اشاره نمود که در جرگه ملازمان و اصحاب ایشان بوده اند:

۱. نجیب الدین علی بن محمد بن مکی عاملی جبیلی؛

۲. سید نورالدین علی موسوی، معروف به نورالدین صغیر؛

۳. شیخ محمد، پسرش؛

۴. شیخ علی، پسر دیگرش؛

۵. سید نجم الدین بن محمد حسینی عاملی سکیکی؛

۶. سید علی حسینی عاملی؛

۷. شیخ عبدالسلام حر عاملی مشغری؛

۸. شیخ محمد حر عالمی مشغری؛

۹. سید محمد حسینی عاملی؛

۱۰. علی بن محمد حر عاملی مشغری؛

در بیان ویژگی‌های اخلاقی و صفات روحانی این عالم ربانی نقل شده که صاحب معالم، آذوقه بیش از یک هفته خود را جمع نمی‌کرد، تا بدین وسیله با بینوایان هم‌دردی کرده، خود را شبیه ثروت اندوزان نکرده باشد.

از جمله آثار صاحب معالم که صاحب تألیفات فراوان و سترگی بوده، باید به این موارد خطیر اشاره نمود:

۱. منتقی الجمان فی احادیث الصحاح و الحسان در حدیث؛

۲. التحریر الطاووسی در رجال؛

۳. جواب المسائل المدنیات؛

۴. مناسک حج؛

۵. حاشیه بر مختلف؛

۶. مشکات القول السدید در اجتهاد و تقلید؛(این کتاب در معنی اجتهاد و تقلید است.

۷. دیوان اشعار؛این دیوان را شاگردش شیخ نجیب الدین علی بن محمد بن مکی عاملی جمع آوری کرده است.

۸. معالم الدین و ملاذ المجتهدین

*آیت‌الله سید عبدالله شیرازی

عالم دیگری که امروز به یاد او رونقی معنوی و تبرکی آسمانی گرفته، آیت الله سید عبدالله شیرازی زعیم حوزه علمیه مشهد است.

تاریخ گواهی می‌دهد که سید عبدالله در آغازین روزهای ۷ سالگی، با جمعی از کودکان هم بازی خود وارد مکتب خانه شد. او روخوانی قرآن را در آن جا، خواندن و نوشتن کتاب‌های فارسی و ادبیات مرسوم را نزد پدر خود فراگرفت. وی در نزدیک‌ترین حوزه علمیه زادگاهش، به آموختن لغت، صرف و نحو و ادبیات عرب پرداخت و برخی از کتاب‌های اصولی، فقهی، منطق و فلسفه را نزد استادان حوزه علمیه شیراز و پدر خویش آموخت.

از جمله اساتید ایشان می توان به آیت الله شیخ علی ابوالوردی، آیت الله میرزا محمد صادق مجتهد و آیت الله حاج شیخ محمد رضا شامنی اشاره کرد.

این عالم ربانی، نابغه دهر و روحانی حقیقی، در سن ۲۱ سالگی به اجتهاد رسید. بارها استادش، آیت الله شیخ علی ابوالوردی درباره ایشان گفته: «آقا سید عبدالله احتیاج به نجف رفتن ندارد.»

 آیت الله شیرازی از ایشان اجازه اجتهاد مطلق گرفته بود.

آیت الله حاج سید محمدباقر آیت اللهی که از استوانه‌های حوزه علمیه شیراز بود، فرمود:

«من اجازه اجتهاد مرحوم حاج شیخ علی ابوالوردی را که در سال ۱۳۳۲ هـ . ق. به آیت الله العظمی شیرازی داده بود، دیدم و خواندم.»

آیت الله شیرازی به دلیل فعالیت‌های سیاسی علیه خاندان پهلوی و دیگر استعمارگرانی که بر این قوم حکمرانی داشتند در جمادی الاول ۱۳۳۳ هـ . ق. شیراز را به قصد ادامه تحصیل در حوزه علمیه نجف، ترک گفت.

ایشان در نجف با تمام توان، با سعی و کوشش فراوان به تحصیل علوم و معارف اهل بیت (علیهم‌السلام) پرداخت؛ به طوری که در مدتی کوتاه، طلبه مهاجر شیرازی در میان طلاب حوزه علمیه نجف شهره گشت.

ایشان درباره روزهای نخست تحصیل خود در نجف می‌گوید: « ... عشق و علاقه من به تحصیل و رسیدن هر چه سریعتر به مراتب عالیه، در این حد بود. دورانی که در مدرسه بزرگ آخوند بودم، از میان ۶۳نفر طلبه، فقط دو نفرشان درس کفایه می‌خواندند و بقیه مراحلی از درس خارج را گذرانده بودیم و غالباً یا مجتهد بودند یا قریب الاجتهاد ... بالاخره در مدرسه قزوینی حجره گرفتم ... که اکثر ساکنانش از مجتهدان مسلم یا در حد اجتهاد بودند ...».

*میرزا جعفر قزوینی

اما عالم دیگری که باید در این محفل از ایشان یاد کنیم ابوهادي جعفر بن سیدمهدي بن حسن حسینی، از علماي امامیه خاندان آل قزوینی، شاعري ماهر و ادیبی لغوي است که در حِلِّه در عراق سکونت داشته و داراي ریاست مذهبی بوده است. این عالم گران‌قدر نزد پدر خود، شیخ انصاري و فاضل ایروانی به مدارج عالی علمی دست یافت و سپس به تدریس و تالیف مشغول شد. کتاب اشراقات در منطق و تلویحات در اصول فقه از تالیفات میرزاجعفر قزوینی می‌باشند. میرزاجعفر قزوینی در حله وفات یافت و در نجف اشرف دفن گردید.

*علامه رفیعی قزوینی

و بالاخره امروز برابر با رحلت علامه سید ابوالحسن رفیعی قزوینی است.

او که در تلألو دوباره حوزه علمیه قزوین که سابقه تاریخی اش به قرن سوم هجری می‏رسد و از باشکوه‏ترین حوزه‏های جهان تشیع است نقشی جدی و فراوان داشت.

این حوزه علمیه که با تربیت فرزانگان بزرگواری همچون احمد بن ابراهیم قزوینی و حسین بن ابراهیم قزوینی از قله های رفیع و نورانی علم و معرفت است، توانسته در طول قرون متمادی به تربیت و پرورش نسلهایی از بزرگان دین و آیین کمر همت بندد و نام خود را در آستان دیانت و حکمت و معرفت، برای همیشه ثبت و ضبط نماید.

سید ابوالحسن قزوینی با راهنمایی پدر بزرگوار و بصیرش دانشهای رایج را نیز فرامی گیرد می‏پردازدو با آموختن جامع علوم عقلی و نقلی از فقیهان، اصولیان، ریاضیدانان، حکیمان و عارفان بهره می گرد و در این علوم متنوع و متکثر، از جمله خبرگان و والامرتبگان به شمار می آید.

علامه سید ابوالحسن رفیعی قزوینی پس از عمری جهاد علمی، سعی وافر و رنج و محنت بسیاری که در این متحمل می شود، با اخلاص، بزرگی و رشادت نیمه شب سه‏شنبه 24دی ماه 1353شمسی، برابر اول محرم 1395قمری در سن 85سالگی در تهران دار فانی را وداع می گوید و در مسجد بالاسر حرم کریمه اهل بیت حضرت فاطمه معصومه (س)به خاک سپرده می‌شود.

عبارت زیر بر روی سنگی حک شده و بر دیوار روبروی قبر آن مرد بزرگ نصب گردیده است:

«قد لبّی ربّه الجلیل، سیّدالعلماء المجتهدین، جامع المعقول و المنقول استاد الفقهاء و المحققین و الحکماء المتألهین، مرجع العوام و الخواص، علّامه الزمان، آیةاللّه العظمی الحاج سیّد ابوالحسن الحسینی، المشتهر بالرفیعی القزوینی - اعلی اللّه مقامه الشریف - فی عاصمة تهران، غرّة محرم الحرام فی سنة 1396(20) من الهجرة النبویّة صلی اللّه علیه و آله و سلم» .

خدایشان بیامرزاد!