خبرگزاری حوزه/ نام بلندآوازه رادمرد میدان علم و جهاد آیت الله محمدمهدی خالصی که در  ۹ ذیحجه ۱۲۷۶ در «كرخ» از توابع کاظمین به دنیا آمد و  در ۱۲ رمضان ۱۳۴۳ در مشهد دیده از دنیا بربست، به مثابه مرجعی بزرگ در عرصه تقلید و سیاست‌مداری برجسته و بصیر در حوزه شیعی و از مجاهدان جانبرکف و از زمره مردان مرد که در مقابل استعمار پیر انگلیس لحظه ای از مقاومت و مجاهدت از پای ننشست، تا همیشه تاریخ شیعه، بر تارک آستان پایداری و علم آوری و روحانیت اصیل می درخشد.

*پای درس بزرگان حوزه

مرحوم آیت الله خالصی در نجف و نزد میرزا حبیب‌الله رشتی و نیز در سامرا و در محضر میرزا حسن شیرازی به تحصیل علوم دینی پرداخت و توفیق یافت تا در سال ۱۲۹۱ حوزه علمیه کاظمین را تأسیس کند.

عمر بابرکت این مرد ربانی و آیت روحانی و فقیه ایمانی و عارف آسمانی به فعالیت های متنوع و اثرگذار و پرارج و گرانقدری در حوزه فرهنگ اسلامی و نشر و اعتلای اندیشه دینی و نیز مبارزات سیاسی خطیری در حساس ترین دوره های تاریخ ایران زمین سپری شد.

*حضور بصیرت آمیز در سیاست

ایشان نقش موثری در رخدادهای مهم و عظیمی همچون نهضت مشروطه و برپایی نظام پارلمانی و قانون اساسی در ایران داشت.

همچنین این روحانی مبارز و آگاه، در دوران جنگ جهانی اول و واقعه حمله بریتانیا به مستعمرات امپراتوری عثمانی از جمله عراق، در میدان نبرد فکری و پایداری مسلمانان در برابر جبهه مستکبرانه بریتانیا حضوری جدی و اثرگذار داشت.

یکی از مواقف و رخدادهای مهم دوران زندگی ایشان مربوط می شود به تهاجم نیروهای انگلیسی به عراق که در آن روزگار از زمره مستعمرات و زیر سیطره امپراتوری عثمانی بود.

در سال ۱۹۱۴ م مصادف با ۱۲۹۳ ش. آیت الله خالصی با بصیرت و آگاهی و در کنار سایر رهبران مذهبی مناطق بزرگ و حساس عراق ، تلاش کرد تا مردم را برای قیام و مقابله با ارتش انگلیس فعال کند و  بذل مال در راه جهاد با عمال استکبار جهانی را در این راه با حکم شرعی خویش، جایز دانست.

*دست به قلم

ایشان همچنین علاوه بر این تلاش مجاهدت آمیز، با نشر مقالاتی در روزنامه «صدای اسلام»، به کوشش برای برقرارنمودن جلسه‌ای متشکل از علمای کاظمین برای رسیدن به فتوای جهاد علیه دشمنان مبادرت ورزید.

گرچه این تلاش ناکام ماند اما این روحانی مبارز، از تلاش خویش بازنایستاد و به همراهی یارانش به مبارزه مسلحانه علیه انگلیس ادامه داد و رهبری جبهه‌های جنگ علیه استعمار بریتانیا عهده دار شد.

این دوران را در تاریخ مبارزات رشادت آمیز ملت مسلمان عراق باید جزء یکی از طلایی ترین و افتخارآمیزترین ادوار این ملت بشمار آورد.

دورانی که  مبارزات علما و روحانیان به همراه دیگر مردم عراق از کاظمین تا دیگر شهرهای عراق، از نجف گرفته تا  بصره و بغداد با جدیت و رشادت و مردانگی به منصه ظهور و بروز رسید.

 قیامی که توانست به مدد همراهی جانبرکفانه روحانیت و مردم، ضربات بسیاری را بر پیکره ظلم استکبار جهانی که در قامت انگلیس مکار و جهانوار در این حیطه از امت اسلام شکل گرفته بود و به رشد و نمو سرطانی خویش ادامه می داد وارد آورد.

* مبارزه در میدانی دیگر

تا اینکه پس از شکست قیام مردمی علیه انگلیس، فردی به نام پرسی کاکس از طرف انگلستان مأمور تشکیل حکومت در عراق شد.

او وزرای دولت را از میان عراقیان برگزید اما برای هر وزیر مستشاری انگلیسی تعیین نمود تا سایه استعمار انگلیس بر دولت و مردم عراق سنگینی کند و مجری منویات شوم و نقشه های تلخ بریتانیا در پاره ای از امت اسلام باشد.

در اینجا بود که نقش برجسته روحانیت شیعی با نقش آفرینی آیت الله خالصی که با فتوایی جانانه و بصیرت آمیز به نقش برآب شدن نقشه های شوم انگلیس و عمالش منجر شد شکل گرفت:

«داخل شدن در پستهای دولتی حرام و به مثابه همکاری با کافران است.»

*فتوایی که دست فتنه را بست

صدور این فتوا باعث شد تا بسیاری از شیعیان از مقامهای دولتی کناره بگیرند و حکومت دست نشانده بریتانیا در عراق را با معضلی جدی روبرو سازند.

باری؛ تاریخ زندگی آیت الله خالصی سرشار از این روحیات و مبارزات انقلابی و آزادیخواهانه و دینمدارانه بود که به مهم ترین تجلیات آن در مقابله با استعمار بریتانیا اشاره کردیم.

اما ایشان نه تنها در حوزه مبارزان انقلابی که در حیطه تلاشهای فکری و تألیفات علمی نیز حضور جدی و اثرگذار داشت.

*آثار سترگ عملی

از جمله آثار ایشان می توان به مواردی از این دست اشاره نمود:

    بیان تصحیف المنحة الالهیة عن النفثة الشیطانیة

    حاشیه الالفیة

    حاشیه بر الرسالة فی تداخل الاغسال

    الشریعة السمحا فی احکام سید الانبیاء

    تلخیص الرسائل

    حاشیه کفایة الاصول

    الدراری اللامعات فی شرح التطرات و الشذرات

    الحسام البتار فى جهاد الکفار

    الوجیزة فی المواریث

    عناوین الاصول

    مختصر الرسائل العلمیة و الاصول الدینیة

    القواعد الفقهیة

    پاسخنامه‌ای به شیخ محمدحسن در زمینه مسائل تقلید

    اشعاری بالغ بر هزار بیت در علوم عربی

*حضور در مشهد

آیت الله خالصی بخشی از عمر خویش و بالتبع آن فعالیت های ارزشمند و سترگ انقلابی و فرهنگی اش را در مشهد به انجام رساند.

تأسیس حزب «جمعیة استخلاص الحرمین الشریفین و بین النهرین» از زمره مهم ترین و اثرگذارترین اقدامات ایشان بود.

ایشان در آستانه این تأسیس، با انتشار بیانیه اى به زبان عربى، از مسلمانان کشورهاى اسلامى خواست با پیوستن به این حزب بزرگ اسلامی، اماکن مقدس در حجاز و عراق را از وجود کافران پاک کنند.

*ترور نافرجام

بی تردید همین تلاشهای مجدانه و روحیه انقلابی و بصیرت ایمانی بود که باعث شد عمال استکبار و استعمار حضور این روحانی آزاده و فهیم و انقلابی را تاب نیاورند و دست به ترور ایشان بزنند.

آیت الله خالصی در یکی از مسافرتهایش هنگام ورود به بوشهر مورد استقبال باشکوهی قرار گرفت. در اثنای این مراسم شخصی انگلیسی ـ که در شرکت نفت آبادان مشغول به کار بود ـ شتابان و با شکافتن جمعیت خود را به ماشین حامل وی رساند و او را با اسلحه کمری مورد اصابت گلوله قرار داد که به خواست خدا و به مدد دست الهی تیرش به خطا رفت و جان این روحانی پاکباز و بصیر از گزند دشمنان دین و آیین در امان ماند.

تا اینکه پس از عمری جهاد و مبارزه و مقاومت و پایمردی در عرصه نشر معارف دینی و تلاش برای از هم گسستن بندهای استعمار و استکبار از ذهن و دست مسلمانان جهان آیت الله خالصی که در زیر تابش شعاع معنویت و جهاد و دین باوری، به خلوص و صفایی ناب و تابناک رسیده بود سرانجام  در ۱۲ رمضان ۱۳۴۳ دار فانی را واع گفت در مشهد الرضا(ع) به ملکوت اعلی پیوست.

خدایش بیامرزاد؛ روحش شاد و راهش پر رهرو باد!

*منابع و پی نوشتها:

گلشن ابرار/ ج1

دانشنامه اسلامی

پایگاه تاریخ زندگانی علمای اسلامی