به گزارش خبرگزاری حوزه، دکتر موسی حقانی، امروز در نکوداشت مرحوم آیت الله حائری یزدی(ره)، در قم گفت: در زمان تشکیل حوزه علمیه قم شرایط بسیار خاصی در ایران، بدنه حوزه شیعه و منطقه حاکم بود و جریانات متعددی از جمله بهاییت، مشروطیت و استبداد داخلی کشور و حوزویان را تهدید می کرد.
معاون پژوهشی موسسه تاریخ معاصر ایران تصریح کرد: جریانات بابیه و بهاییه در سال های مشروطه تلاش بسیاری برای نفوذ در بدنه روحانیت نجف و قم داشت؛ از طرفی مساله مشروطیت باعث شد تا چند دستگی بین افراد تاثیرگذاری دینی بوجود آید که البته این اختلاف مبنایی نبود.
این پژوهشگر تاریخ معاصر ادامه داد: مشروطه خواهان پس از تثبیت این شرایط موجب ایجاد شکاف های دینی شدند، به نحوی که باعث شد که علمای حامی مشروط به سختی به این جریان هجوم آوردند و بر علیه این جریان به پا خیزند زیرا این جریان قصد نابود کردن دین را داشت.
حقانی بیان کرد: طرح معاهده 1907 از سوی روس و انگلیس موجبات تجزیه ایران را فراهم می آورد که انقلاب بلشویکی باعث بی رقیب شدن انگلیس شد که آنها قصد داشتند در طرح خاورمیانه جدید کل منطقه جنوب ایران و بین النحرین وعراق را به هند منضم کنند که این طرح با مبارزات روحانیت آگاه همراه بود که موجبات استقلال عراق را نیز بوجود آورد.
وی خاطرنشان کرد: دسیسه چینی ها انگلیس ها و اردشیر جی قبل از کودتای رضا خان، باعث شد که وی نفرت شدیدی ازروحانیت به دل بگیرد و با کینه علیه روحانیت در اول حکومت خود به دنبال زدودن روحانیت و عزاداری ها در ایران شد که این طرح طرح مستند انگلیسی ها هم بود.
حقانی یادآور شد: مرحوم آیت الله حائری یزدی در چنین شرایطی زعامت حوزه را به دست گرفتند و هوشمندانه وحکیمانه، مانع ازهم پاشیدن حوزه شدند.
معاون پژوهشی موسسه تاریخ معاصر ایران تصریح کرد: به جرات می توان گفت که مرحوم شیخ با زعامت حوزه، هم شیعه را نجات دادند، هم روحانیت و هم ایران را؛ ایشان با این حوزه، ایران را نیز حفظ کردند وبی دلیل نبود که امام راحل فرمودند "کار شیخ کمتر از انقلاب نبود".
