خبرگزاری حوزه/
سلام عطر خوش دلپذیر سجاده
سلام دلبر سجده ، امیر سجاده
سلام سفره پر نعمت دعا خوانی
سلام سفره مهمان پذیر سجاده
سلام تازه شعر و شعور و احساسم
سلام تازه مریدی به پیر سجاده
چقدر دست مرام من از تو خالی شد
شبی که دور شدم از مسیر سجاده
نام بلند امام سجاده نشین ما، که در کبریای ملکوت اعلیش، هم رساله حقوق نگاشت و هم صحیفه سجادیه و این دو، برگ زرینی شد بر تارک آستان تشیع و فخری بر عالم بشریت که از گلواژه هایش در غلتان خرد ناب می بارد و در دریای معارفش، شور و شعوری تابناک موج می زند.
و روز میلاد این ستاره آسمان معنویت و معرفت و این دردرانه امام همام، فرصت خوبی است تا در بحر ناپیدا کران شخصیت و سیره و سلوکش، جان و جهانمان را شستشو دهیم و به صف عشاق با معرفت ایشان در آییم.
پیاده می شوم اینجا کنار اشکم تا
بیفتم از سر خجلت به زیر سجاده
و یطعمون علی حبه شما هستید
منم یتیم و فقیر و اسیر سجاده
منم فقیر شما یک عطا به من بدهید
مرا اسیر کنید و خدا به من بدهید
مردی از نسل رشادت و شجاعت و خرد
آری؛ سید الساجدین امام سجاد علیه السلام فرزند حضرت امام حسین علیه السلام و شهربانو، در سوم شعبان سال 38 ه.ق قدوم مبارکش را بر آستان این جهان گذارد.
نام مبارک ایشان علی ومشهورترین القاب ایشان «زین العابدین» و «سجاد» است.
نعمت درک امیران میکده عشق و ولا
امام زین العابدین(ع) دوران كودكي را در شهر مدينه گذراند و توفیق یافت تا مدت دو سال از امامت جد بزرگوارش مولا اميرمؤمنان عليه السلام و ده سال از امامت عموي عزیزش، امام حسن مجتبي عليه السلام و ده سال از امامت پدر ارجمندش، امام حسين عليه السلام را درك کند.
در محرم سال 61 هجري قمري و در دوران قیام خونین و عاشاقانه و جاودانه امام حسين عليه السلام، در كربلا حضور داشت و پس از آن رخداد تاریخی و سترگ و سهمگین و ملکوتی به امامت رسيد که 34 سال از حیات طیبه اش در این دوران گذشت.
مجاهدتی دیگر؛ از جنس کلمه و قلم
با نگاهی به اوضاع و احوال جامعه اسلامی در دوران امامت امام سجاد علیه السلام و با عنایت به اینکه ایشان پس از واقعه کربلا به امامت رسيد و نیز با عنایت به وضعيت زمان و اختناقی که در دوران ایشان از سوی حکام جور زمان بر جامعه مستولی بود، ایشان برنامه هاي فرهنگی و ارشادادت قلمی و مواعظ عرفانی و هدایت و حمایت از مردم مسلمان را سلاح بیان و بنان به انجام رساند.
ماجراي نهضت كربلا، يك حادثه بزرگ سياسي بود که امام سجّاد علیه السلام در پيدايش آن و ابلاغ پيام شهيدان و پيگيری نتايج نهضت نقش اصلي را داشت، آن حضرت پس از ماجراي خونين عاشورا، چه هنگام اسارت و چه هنگام بازگشت به مدينه، در هر فرصتي مردم را بر ضدّ طاغوت عصر، يزيد بن معاويه مي شوراند، خطبه غرّا و كوبنده او در شام، يزيد و حكومتش را رسوا نمود و ماهيّت پليد حكومت خودكامه او را افشا كرد.
حرکتهایی فرهنگی در قامت مقاومت و هیئت پایمردی و مجاهدت حفاظت از حق
از جمله مهمترین و خطیرترین فعالیتهای فرهنگی و برنامه های هدایتگرانه و عنایات ولایی حضرت امام سجاد علیه السلام در دوران امامت، باید به این نکات و نقاط توجه و تنبه داشت:
تداوم بخشي و تفسير درست حادثه عاشورا و جلوگيري از تحريف آن.
پرورش رهبر آينده امت اسلامي حضرت باقرالعلوم علیه السلام.
نشر معارف قرآن و فرهنگ اسلام در قالب دعا و نيايش.
نظارت و هدايت انديشمندان و فقها و قُرّای جامعه اسلامي.
قطره ای از فضیلتهای مردی که اندیشه اش ناب و بیانش تابناک و قلمش معجزه بود
زين العابدين و سجّاد از جمله القاب مشهور آن حضرت است و این بدین مناسبت است که خداوند در حديث لوح ـ كه آن نامه اي از سوي خدا به پيامبر اكرم صلی الله علیه و آله است ـ ایشان را چنين معرفي كرده است:
«سَيِّدُ الْعابِدِينَ وَ زَيْنُ اَوْلِيائيَ الْماضِينَ»
او آقاي عبادت كنندگان و زينت اولياي پيشين من است.
حضرت امام سجاد را بایستی نماد و نموداری از یک شخصیت علمی و عرفانی خردمند دانست که با بصیرتی حیرت انگیز با عنایت به وضعیت و مقتضیات زمان خویش، بهترین استفاده را از امکانات موجود، در جهت نشر معارف الهی و حقایق عرفانی و مواعظ ایمانی بکار برد و به ویژه با بهره گیری از قلم و دعا، مردمان را در مسیر فراگیری منشوراتی از برترین و والاترین برنامه های هدایتگرانه دینی و آیینی قرار داد.
بی تردید نمود اعظم این کار بزرگ را می توان در دعاها و تالیفات امام سجاد علیه السلام مشاهده نمود.
صحيفه سجاديه؛ سندی فاخر از خرد و حکمت الهی
صحیفه سجادیه که اخت القرآن، انجيل اهل بيت و زبور آل محمد نام گرفته است مشتمل بر 54 دعا از آن حضرت است.
دعاي بيستم مشهور به دعاي مكارم الاخلاق و دعاي چهل و هفتم مشهور به دعای عرفه معروف ترین و مأنوس ترین دعاهای این صحیفه شریفه است.
این صحیفه در ضمن دعا، معارف اسلام، سياست اسلام، اخلاق اسلام، اجتماعيات اسلام، حقانيت شيعه، حقانيت اهل بيت علیه السلام، انتقاد از ظلم و ظالم، سفارش به حق و حقيقت، و بالاخره يك دوره معارف اسلامى را آموزش مى دهد.
آثاری سترگ و شگرف از مرد فکر و عبادت
مناسك حج: يكي ديگر از كتب آن حضرت است كه فرزندان آن حضرت اين كتاب را نقل كرده اند.
رساله حقوق: از ديگر آثار گرانسنگ آن حضرت كه جامع آداب سلوك فردي و اجتماعي است و محور شرح و بسط زيادي قرار گرفته است، رساله حقوق آن حضرت است.
الجامع في الفقه: عنوان يكي ديگر از آثار آن حضرت است كه ابوحمزه ثمالي نقل كرده است.
صحيفة الزهد: كتاب ديگري است كه توسط ابوحمزه ثمالي نقل شده است.
کتاب حدیث: كتاب ديگري كه توسط داود بن عيسي از آن حضرت نقل شده، كتابی است كه امام سجاد علیه السلام آن را گردآوري نموده است.
بهشت قطعه ای از تربت زمینت بود
و عرش آینه ای از دل یقینت بود
فرات کوفی ، ابوحمزه ثمالی ها
زیاد از این صلحا توی آستینت بود
صدای آیه ترتیل تو که می آمد
خدا هم عاشق اصوات دلنشین ات بود
هزار رکعت هر شب نماز می خواندی
نماز یکسره مهمان شب نشینت بود
انبیاء به پیشانی تو بوسه زدند
چرا که نقش علی نقش بر جبینت بود
هزار دسته ملک در صف عبادت تو
گدای روز و شب زین العابدینت بود
اینک و به مناسبت این زادروز مبارک، گلگفته هایی از آن امام همام را مرور می کنیم و از خوان پرگکرامت و منور نعمات روحانی و مواعظ عرفانی آن ولی خدا، به قدر وسع خویش جرعه ای برمی گیریم.
باشد که ما نیز در صف ارادتمندان و شیعیان آن امام همان درآییم و رستگار شویم. انشاءالله تعالی!
قناعت رمز ثروت لایزال معنوی
من قنع بما قسم الله له فهو من أغنی الناس.
هر کسی که قانع باشد به آنچه که خدا تقسیم می کند برای او، پس او از ثروتمندترین مردم است.
انسان مغفول از آخرت؛ مایه تعجب حکمت
عجبت لمن عمل الدار الفناء و ترک دار البقاء.
تعجب می کنم از کسی که عمل انجام می دهد برای دنیای فانی در حالی که آخرت را ترک کرده است.
دریغ از فراموشی فریضه ای سترگ که مایه حیات جامعه است
التارک للأمر بالمعروف و النهي عن المنکر کنابذ کتاب الله وراء ظهره.
کسی که امر به معروف و نهی از منکر را ترک کند همچون کسی است که کتاب خدا را پشت سر خود قرار داده است.
لقمه حلال و عفت؛ بالاترین موهبت و نعمت
أفضل العبادة عفّة البطن و الفرج.
بالاترین عبادت پاک نگه داشتن شکم و فرج است.
شادی از گناه؛ گناهی بزرگتر از ارتکاب گناه
إیاک و الابتهاج بالذنب فإن الابتهاج به أعظم من رکوبه.
بر حذر باش از خوشحال شدن از گناه به درستی که خوشحال شدن به سبب گناه از انجام آن بدتر است.
سه ضلع مثلث هدایت و رستگاری
ثلاث منجیات للمؤمن: کف لسانه عن الناس و اغتیابهم، واشغاله نفسه بما ینفعه لآخرته و دنیاه و طول البکاء علی خطیئته.
سه چیز باعث نجات مومن می شود: جلوگیری زبان از مردم و غیبت کردن از آنان، و مشغول کردن خود به آنچه نفع می رساند انسان را در دنیا و آخرت، و گریه زیاد بر اشتباهاتش.
نگاهی که عبادت است و رحمت
نظر المؤمن في وجه أخیه المؤمن للمودّة و المحبّة له عبادة.
نگاه کردن مؤمن در چهره دوست مؤمنش از روی محبت و دوستی عبادت است.
صورتی زیبا از پس سیرتی زیبا
و حین سئل ما بال المتهجّدین باللیل من أحسن الناس وجهاً؟ فقال: لأنهم خلوا بالله فکساهم الله من نوره.
هنگامی که سئوال شد از حضرت چرا شب زنده داران از خوش سیماترین مردم هستند؟ حضرت فرمودند: چرا که آنان با خدا خلوت کرده اند و خداوند آنان را با نور خود می پوشاند.
اندر اهمیت و وجوب صله رحم
إیاک و مصاحبة القاطع لرحمه فإني وجدته ملعوناً في کتاب الله عزّوجل.
بر حذر باش از هم صحبت شدن با قاطع رحم پس به درستی که من او را در قرآن از لعنت شدگان یافتم.
پس جوابی برای خود مهیا کن...!
ابن آدم إنک لا تزال بخیر ما کان لک واعظاً من نفسک و ما کانت المحاسبة من همّک... ابن آدم إنّک میت و مبعوث و موقوف بین یدي الله فأعد جواباً.
ای فرزند آدم به درستی که تو نمی توانی خیری را که برای تو است از خود زائل کنی مادامی که سفارش کننده ای در خود داری و نمی توانی مشکلات خود را حساب کنی... ای فرزند آدم همانا تو می میری و مبعوث می شوی و می ایستی در مقابل خداوند متعال پس جوابی برای خود مهیا کن.
- پی نوشتها و منابع:
امام سجاد علیه السلام؛ جمال نیایشگران، احمد ترابی، بنیاد پژوهش های اسلامی، مشهد، 1388.
امام سجاد علیه السلام؛ سرچشمه ی کمالات انسانی، محمد محمدی اشتهاردی، قدس، مهر، 1382.
پیشوایان هدایت 6 ـ حضرت امام سجاد علیه السلام، سید منذر حکیم، مترجم: کاظم حاتمی طبری، مجمع جهانی اهل البیت علیه السلام، تهران، 1384.
دایره المعارف تشیع، زیر نظر احمد صدر حاج سید جوادی، کامران فانی و بهاءالدین خرمشاهی، شهید سعید محبی، 1383.
راهکارهای معرفت امام سجاد علیه السلام، محمود مهدی پور، کوثر، ش 57، 1382.
زندگانی 14 معصوم علیه السلام، حسین مظاهری، پیام آزادی، 1389.
مکارم اخلاق در سیره ی امام سجاد علیه السلام، علی جواهردهی، کیهان، ش19968، تیر1390.
