حجت الاسلام  فوادیان در گفتگو با خبرگزاری «حوزه»، گفت: عاشورا و ماجرای شهادت امام حسین(ع) در کربلا را باید در یک بستر تاریخی و فرهنگی و عقیدتی مورد نظر قرارداد.

وی افزود: عاشورا در سال 61هجری به وقوع پیوست ولی قیام حضرت امام حسین(ع) را نباید در همین بعد تاریخی از سر گذراند؛ عاشورا را باید از بعد عقیدتی و فرهنگی  و فلسفه تاریخ مورد نظر قرار داد.

این کارشناس حوزوی اظهارکرد: عاشورا تکیه گاه شیعه در این وانفسای تاریخی است؛ عاشورا بود که جمع های کوچک شیعیان را گردتر کرد و از همین جمع های کوچک، آدابی شکل گرفت که کم کم به یک سنت مکتبی مبدل شد.

وی گفت: سنت و مکتب عاشورا از همین جمع های کوچک و در همین خانه ها و روضه های زنانه و مردانه و تکیه ها، شکل گرفت و در طول زمان در کشورهای ایران و عراق و بعدها شبه قاره هند، متداول گشت اما هنوز یک جریان خروشان زایشگر نبود و صرفا در پاسداشت و نکوداشت یک حرکت انقلابی از یک مظلوم و امام مظلوم رخ نمایی می کرد.

این کارشناس حوزوی بیان کرد: این جریان در دوران صفویه به اوج خود رسید و به یک آیین ملی مذهبی تبدیل شد، زیرا حکومت صفویه به دنبال احیای جنبه های شیعی در ورطه فرهنگی حاکمیت خود بود و به همین دلیل فرهنگ عاشورا در ایران به سرعت نزج گرفت و یکی از دلایلی که امروز وهابیت به شدت صفویه را می کوبند و نظام اسلامی را شیعه صفویه با نگاه منفی ذکر می کنند، همین دلیل است.

وی گفت: پس از دوران حکومت افغان ها بر ایران، مردم ایران که با محبت اهل بیت(ع) خو گرفته بودند و تشنه این مراسم بودند در این زمان در فشار بسیاری بودند؛ ولی پس از آن در دوران افشاری و پس از آن زندیه این شرایط از بین رفت و این آداب و رسوم مذهبی دوباره احیا شد، ولی هنوز در بستر یک حرکت سطحی شعائری باقی ماند.

نویسنده کتاب قهرمانان کربلا، خاطرنشان کرد: در دوران قاجاریه بود که فرهنگ عامیانه عاشورایی با یک حجم عظیمی از سوی  حکومت و مردم و علما مواجه شد و این فرهنگ در سراسر ایران به عنوان یک فرهنگ عام درآمد و شاهان قاجار اهمیت و ارزش بسیاری برای این مراسم قائل بودند.

وی گفت: بیشترین مرمت و سازندگی آثار و ابنیه مرتبط با اهل بیت(ع) پس از صفویه در دوران افشاریه و این دوره انجام شد که شاهان قاجار به رغم تمام مشکلاتی که در مدیریت و فساد در داخل حکومت داشتند، ولی تنها نقطه مثبت آنها همین مساله بود که در دوره هایی علمای بزرگی دراین بستر رشد کردند و مدارس علمیه بسیاری نیز در سراسر کشور ساخته شد.

حجت الاسلام فوادیان یادآورشد: در این دوره یعنی در دوره قرن دوازده و سیزده هجری قمری به دلیل ازرش گذاری بسیاری که علما و مردم برای مساله عاشورا قائل بودند بیشترین مقاتل نوشته شد، ولی این مقاتل از سوی تاریخ نگاران به عنوان مقاتل نه چندان قوی از نظر سندی معروف شد و نکته عجیبتر آنکه این شیوه تاریخ نگاری برگرفته از یک پدیده اجتماعی و سیاسی است.

وی گفت: یکی از مهمترین مساله در این زمینه آن بود که در این موجی از سطحی گری اجتماعی در جامعه پدید آمد  که سرمدار آن شاهان قاجار و دربار بودند در این دوره بود که بیشترین خرافات و بدعت ها در جامعه ایجاد شد که همین امروز نیز در جامعه به چشم می خورد.

حجت الاسلام فوادیان بیان کرد: این سطحی نگری در خصوص فرهنگ عاشورا یک آسیب دیگر نیز به جای گذاشت که فرهنگ عاشورا در سطح یک مناسبت ساده و سطحی باقی ماند و سیاستمداران را نیز در همین حد باقی گذاشت به همین دلیل بود که اجزای ایران یکی یکی از دست رفت و ایران کوچک و کوچکتر شد و شاهان قاجار خفت بار ترین قرادادها را پذیرفتند و کشورهای استعمارگر به همین دلیل توانستند ایران را تاراج کنند.

وی گفت: این شرایط در دوران پهلوی نیز ادامه داد و فقط علما و متدینین با بصیر نیز با بهره گیری از فرهنگ اصیل عاشورایی در مقابل دشمنان ایستادگی کردند که از آن جمله می توان به فتاوی تاثیرگذاری مثل فتوای جهاد علیه روسیه از سوی آخوند خراسانی و همچنین میرزای شیرازی و جهاد میرزا کوچک خان جنگلی اشاره کرد.

این کارشناس حوزوی بیان کرد: این نگاه سطحی همچنان ادامه داشت، اما حکومت پهلوی به دلیل این که ساختار حکومتش از سوی استعمارگران و کفار تعیین شده بود به نوعی به دنبال نهادینه کردن نگاه منفعلانه به فرهنگ عاشورا بودند و به همین دلیل می خواستند که این روضه ها هم سانسور شود و هم مطالبی بیان شود که این ماجرا درحد یک ماجرای ساده تاریخی باقی بماند.

وی گفت: امام راحل به همراه نسل مراجعی که فرهنگ علمی مکتب نجف را یدک می کشیدند، وارد حوزه علمیه قم شدند و این حوزه به پایگاه نشر بصیرت تبدیل شد و وعده ائمه اطهار(ع) در خصوص انتقال جریان علم و فضیلت و نشر فرهنگ اهل بیت(ع) از نجف به قم محقق شد.

وی افزود: این جریان علم گرای جهادی از حوزه علمیه قم که سازنده مکتب علمی قم نیز بود کم کم توانست خط خود را جدا کرده و به عنوان یک مکتب علمی و دینی سیاسی مطرح شود و با نظریه ولایت فقیه باب حضور و قیام شیعیان برای مبارزه با استبداد  استقرار نظام اسلامی باز شد.

حجت الاسلام والمسلمین فوادیان خاطرنشان کرد: امام راحل از روز اول نیز حرکت خود را از محرم آغاز کرد و نشان داد که آنچه که تشکیل دهنده هسته اصلی عاشوراست، چیزی بیش از آنی بود که تا کنون به آن نگاه می شد و به همین دلیل بود که فرهنگ حوزه به بزرگترین مرکز نشر علم و فقاهت وسیاست در بدنه جامعه اسلامی تبدیل شد و به یک جریان فعال مبدل شد که عزم از بین بردن نظام حاکم و طاغوتی را داشت.

وی گفت: فرهنگ عاشورا مهم ترین رمز پیروزی انقلاب اسلامی بود و امام راحل نیز همیشه این فرهنگ را مهمترین دلیل پیروزی انقلاب اسلامی دانست و بر تمام سراسر استکبار جهانی ثابت کرد که این فرهنگ دارای زایشی بیکران است که می تواند هر سال و در هر گوشه جهان امت ستمدیده و مظلوم را علیه استعمارگران و استکبار جهانی مسلح کند.

نظر فوکویاما در خصوص تمدن شیعی

این پژوهشگر حوزه بیان کرد: دشمنان اسلام به روشنی دریافتند که نمی توانند در مقابل این موج حسینی که با فقه و اندیشه ناب و تمدن ساز شیعی همراه شده بود مقاومت کنند و به همین دلیل بود که فوکویاما این فرهنگ را بسترساز تمام توفیقات شیعیان دانست.

وی گفت: روز 13آبان نیز که روز مبارزه با استکبار جهانی است نیز در همین بستر عاشورایی شکل گرفت و نشان داد که ملت ایران فرهنگ و روح عاشورایی را در صحنه عمل وارد کرده و می توانند با آن خاری در چشم کفار و مستکبران باشند.