به گزارش خبرگزاری«حوزه»،حجت الاسلام مقیمی دراین نشست علمی گفت: در بحث عرف نکته مهم آن است که امام راحل (ره) بیان می کنند که عرف و بنای عقلا نیازمند امضای شارع است؛ یعنی آنچه که عقلا می بینند و عرف می گوید در آنجایی که قرار است به احکام شرعی منتهی شود باید به امضای شارع برسد.
وی افزود: در امتداد نگاه عرفی امام نگاهی نیز باید به کیفیت القای خطاب داشته باشیم زیرا یکی از بحث های مهم و نوآوری های امام این است که به قول مرحوم شهید حاج آقا مصطفی می گویند که از بارقه ملکوتیه بود که به امام وارد شد و تحول در این علم ایجاد شد.
عضو هیئت علمی موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره)گفت: بحث مهم درعلم اصول است که شارع زمانی که می خواهد به بندگانش احکام شرعی را القا کند،کاملا طبیعی است و آنچه در لسان قرآن و روایات آمده است یا ایهاالذین آمنوا و... است و با آنها مردم را خطاب قرارداده است.
وی افزود: شارع می تواند یک سری مواقع خطاب شخصی داشته باشد ولی اکثرا خطاب عام دارد؛ ولی در مواقعی که خطاب شخصی دارد انبیا یا شخص خاصی را خطاب قرارداده است نظیر خطابات شخصی خداوند به پیامبر اسلام(ص) و یا حضرت ابراهیم(ع) و موسی(ع).
این استاد حوزه اظهارکرد: شارع در جعل احکام شرعی یک یک ما را که مورد خطاب قرارنداده است بلکه در حکم، روی یک سری عناوین رفته است؛ سوالی پیش می آید که اگر شارع کل مومنان را خطاب قرار داد آیا خطاب مورد و شامل ما هم می شود؟ در اینجا علما بحث انحلال خطاب را مطرح کردند که این بحث تنها حاضر را را در بر نمی گیرد بلکه شمول خطاب نسبت به نسل های آینده نیز است و این بحث را نیز از طریق و از باب قضایای حقیقیه حل کردند.
وی گفت: آنها در اینجا بیان می کنند که حکم روی موضوع مفروض الوجود رفته است و به همین خاطر هر فردی که به بعداً می آید مصداق موضوعی است که از پیش فرض شده است؛ البته امام در بین قضایای حقیقیه هم اشکالات جدی به این تقریر داشتند و بیان می کردند که ریشه بحث به فلسفه ملای سبزواری بر می گردد.
حجت الاسلام مقیمی اظهارکرد: باز این بحث وجود داشت که خطاب چگونه به یک یک افراد انحلال پیدا می کند که در این باب علما گفتند خطاب کلی را در قوه انحلال به خطابات متعدد تلقی کردند یعنی اگر خدا یا ایهاالذین آمنوا را بیان می کنند در واقع شارع همه ما را خطاب قرارداده و مکلف کرده است یعنی همه را به ترک یک عمل یا انجام یک عمل ترغیب یا برانگیخته است.
وی گفت: در ادامه این بحث مشکلی بوجود می آید که این بحث بعث و ترغیب در خطاب امر شرعی در علم اصول جا افتاد ولی مشکلی دیگر بوجود آورد که این مساله قطعا کفار یا افراد غافل یا افراد عاصی و یا عاجز را در بر نمی گیرد و اگر در برنگیرد کاری لغو بوده است.
این مدرس حوزه اظهارکرد: در مواردی از علم اصول لازمه خطاب انحلالی این است که یک یک افراد شرایط مختلف قدرت و توجه امکان انبعاث در آنها وجود داشته باشد؛ برای حل این مساله در مسایل متعدد علم اصول راهکارهای متعددی ارائه شد که دائما مورد بحث واقع شده ولی امام با یک کلید همه را حل کرد.
وی گفت: اما می گویند که شارع خطاب در جعل احکام شرعی به شیوه خطاب شخصی رفتار نکرده بلکه شارع در نحوه جعل قوانین همانند عرف قانون گذاری رایج عمل کرد یعنی قانون کلی را برای همگان وضع کرده است که همه را در بر می گیرد.
