به گزارش خبرگزاری «حوزه»، پیش اجلاسیه کرسی نظریه پردازی «طرحی نو در مباحث امارات اصول فقه بر اساس حجیت قوی ترین معرفت ممکن نوعی» در پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی برگزار شد.

حجت الاسلام اکبرنژاد به عنوان نظریه پرداز این نظریه در این نشست گفت: در ساختار فعلی، چیزی به نام سنخ شناسی و روش شناسی اجتهاد، نوعا وجود ندارد.

وی افزود: کلمه مشترک فقه در مباحث فردی و اجتماعی سبب شده تا تمام آنها با یک روش بحث می شود؛ پس در ابتدا باید نوع مباحث و مدخل را توضیح دهیم.

حجت الاسلام اکبرنژاد با اشاره به اینکه دو روش در طرح این مساله وجود دارد، ابراز داشت:  روش نخست این است که وقتی حجیت علم را ذاتی دانستیم، بدان معناست که حجیت غیر علم، عرضی است و باید حجت قطعی به آن اعطا شود؛ و الا «دور» لازم می آید؛ دلیل اخراج هم می تواند عقل باشد و هم نقل؛ اما اینکه از کدام آغاز کنیم، باید با عنایت به سنخ باشد.

حجت الاسلام والمسلمین اکبرنژاد خاطرنشان ساخت: خدای متعال ما را در عالم حجاب، کسر و انکسار آفریده و اغلب در این عالم به علم خالصی دسترسی نداریم؛ پس توقف تکلیف بر علم، تکلیف به ما لایطاق و منجر به اختلال می گردد و حکیم تکلیف بما لایطاق نمی کند؛ بنابراین در نتیجه قوی ترین معرفت حجت است.

وی تصریح کرد: البته برای تنزل از این مقدار، نیازمند دلیل هستیم و ظاهر آیه نبأ مانع از تنزل است؛ چراکه اصول تصوری که از مساله انجام شده، غلط است و اهل بیت(ع) ناگزیر از این حجیت بوده اند.

در ادامه این نشست، داوران به ارائه نظرات پیرامون نقاط ضعف و قوت این نظریه پرداخته و در نهایت، هیئت داوران به شور پیرامون این نظریه پرداخت.

در این نشست آیت الله ابوالقاسم علیدوست نیز گفت: منویات رهبر معظم انقلاب درباره کرسی های نظریه پردازی بسیار حکیمانه است و باید آن را در حوزه عملیاتی کرد.

وی افزود: فلسفه این گونه نشست های نظریه پردازی در واقع، ارائه مباحث جدی و نظریات تخصصی است تا علوم حوزوی را رشد، ترقی و عمق بیشتری بدهد و به همین خاطر مطرح کردن مباحث احساسی و نسنجیده به هیچ عنوان در این گونه نشست ها پذیرفتنی نیست.

عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم با اشاره به مطرح کردن نواقص محتوایی برخی از دروس حوزوی در نشست های نظریه پردازی، ابراز داشت: این مدل مباحث که به عنوان حوزه با این روش درسی نمی تواند تمدن ساز باشد، سخنی از روی ناپختگی است؛ زیرا اگر این گونه باشد، ما تمام منابع، ذخائر و بزرگان حوزه را نادیده گرفته و خود را محور می دانیم که این مسأله با عقل، منطق و سیره کار علمی در حوزه منطبق نیست.

آیت الله علیدوست خاطرنشان ساخت: در کرسی های نظریه پردازی فقط باید نظریات تخصصی مطرح و علمیت آن مورد بررسی قرار گیرد؛ چراکه باید درآن به مناظرات علمی جدی پرداخت؛ نه ایرادات فنی و شخصی.

وی تصریح کرد: مطابق آیین نامه این پژوهشگاه و به طور کلی نهادهای حوزوی، یک نظریه باید دارای مواردی همچون: نوآوری، مناظره و نقد را داشته و در اصل و حدود کاملا روشن باشد.

عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم بیان داشت: مؤلفه بعدی یک نظریه این است که مطالب با بنیاد، ادله قوی و خالی از تناقص در فرآیند، برآیند و تنیجه بیان شود.

آیت الله علیدوست افزود: از دیگر نکات درباره نظریه این است که باید بدون سابقه قبلی باشد؛ به این معنا که حتی اگر قوی ترین نظریه نیز مطرح شود؛ ولی مسبوق به سابقه باشد، نمی توان به آن نظر، اطلاق نظریه کرد.

وی در پایان با تاکید بر استفاده و انطباق نظریات بر تراث شیعه، اظهار داشت: ما باید بر روی این محورها بحث کرده و طبیعتا برون دادهای جلسات نظریه پردازی، نظر اکثریت داوران خواهد بود.

دکتر حکمت نیا نیز در این نشست علمی گفت: یکی از مشکلات حوزه روش شناسی، سنخ شناسی مسائل است که باید در این حوزه از مباحث نظری بحث شود.

وی با بیان این مطلب که در فلسفه مضاف هر علمی، روش شناسی متناسب با آن علم انجام می شود، اظهار داشت: تصور می شود که باید بحث روش شناسی در این بحث موضوع مباحث واقع شود؛ چراکه روش شناسی، واسط میان منابع معرفت و طرز عمل محقق در انجام تحقیق و حل مجهول است.

عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی با اشاره به اینکه روش شناسی دارای 2 بعد است، ابراز داشت: شناخت منابع معرفتی و چیستی ماهیت گزاره ای که درباره آن بحث می شود، 2 بعد روش شناسی می باشد.

دکتر حکمت نیا گفت: اگر این نظام، اراده محور بوده و گزاره های ارادی آن نیز از نوع اعتباری باشد؛ آیا سنخ روش شناسی از همان سنخ غیر ارادی تکوینی و عقل عملی است یا اینکه ممکن است دستگاه روش شناسی، مختص به خود این مساله باشد.

وی خاطرنشان ساخت: امروز در مسائل حقوقی بیان می شود که هر یک از این مباحث، ممکن است روش مبانی و روش شناسی خود را بیان کند؛ حال اگر کسی که صاحب شریعت بوده و طرف مقابل او نیز صاحب اراده است، آیا خود دارای دستگاه روشی است که باید به آن متوسل شویم؟ که ممکن است پاسخ دهیم که ظن آن وجود دارد که خود دارای دستگاه روشی باشد.

عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی تصریح کرد: حقوق دانان، دستگاه های اراده محور را شامل دستگاه تشریح بدون روش و با روش می دانند که برخی دستگاه روش و دستگاه تشریح را دارا هستند.

حجت الاسلام والمسلمین حکمت نیا در پایان بیان داشت: در این مباحث، آن معرفتی که شارع برای ما بیان کرده، حجت است؛ حال می خواهد منجر به بالاترین معرفت شود یا نشود.