به گزارش خبرگزاری «حوزه»، به مناسبت چهلمین سالگرد انقلاب اسلامی نشست بیان دستاوردهای پژوهشی و فناوری پژوهشکده فقه و حقوق اسلامی در سومین روز از چهارمین نمایشگاه دستاودرهای پژوهشی و فناوری دفتر تبلیغات اسلامی با سخنرانی حجت الاسلام سیف الله صرامی رییس این پژوهشکده در مرکز همایش های غدیر برگزار شد.
در ابتدای این نشست حجت الاسلام نادری مدیر اداره پژوهش های فقه و حقوق با اشاره به برگزاری بیش از ۲۵ جلسه شورای پژوهشی در این اداره در سال گذشته ابراز داشت: یکی از موضوعات بررسی کرسی های تخصصی و نظریه پردازی بوده که ما ۴ کرسی تخصصی نظریه پردازی را به تصویب رساندیم.
وی گفت: اولین کرسی «نظریه تزاحم واجبات شرطی در قانون گذاری» است که توسط حجت الاسلام علی اکبریان پیش نشست اول آن ارائه شد، کرسی دوم «جایگاه شناسی قرائن و دلالت های لفظی» از حجت الاسلام اسلامی، کرسی سوم «نظریه تصوف الریاضت» از حجت الاسلام خالد غفوری و چهارمین کرسی هم «نظریه فقهی نفی ظلم» از حجت الاسلام صرامی است که اواخر امسال برگزار می شود.
در ادامه حجت الاسلام سیف الله صرامی با اشاره به این که نمایشگاه به مناسبت چهلمین سالگرد انقلاب اسلامی و با شعار توانمندسازی علوم اسلامی برپا شده است، گفت: در ارتباط با چهلمین سالگرد انقلاب اسلامی از مهمترین اهداف این پژوهشکده پاسخ دهی به مسائل کلان نظام جمهوری اسلامی به لحاظ فقهی و حقوقی است که هم در اهداف و سیاست های پژهشکده آمده و هم در این سال ها تلاش بر این بوده که این اهداف تحقق پیدا کند.
وی با بیان این که بحث توانمندسازی علوم اسلامی هم در اهداف پژوهشکده وجود دارد، افزود: در پژوهشکده فقه و حقوق اسلامی یک مجموعه تحت عنوان جامعه فقه و حقوق شکل گرفته که در آن مسائل کلانی که در ارتباط با پاسخدهی فقهی حقوقی به مسائل جامعه و نظام اسلامی است به لحاظ موضوعی روشن شود و راه های کلی برای پاسخ دهی به آنها در حد گفت و گوی علمی روشن شود.
رییس پژوهشکده فقه و حقوق اظهار داشت: برای مثال در جامعه فقهی حقوقی گفت و گوهایی در مورد اصول فقه حکومتی، مقایسه منابع و روش های فقه و حقوق، گفت وگوهای قاعده عدالت، انسان شناسی فقهی و حدود ۱۵ مسئله کلان دیگر انجام گرفته است.
وی افزود: محور دیگری که پژوهشکده در رابطه با آن تلاش زیادی کرده بحث مسئولیت مدنی است که آثاری را ارائه کرده و مسئولیت های مدنی در روابط فردی، قضایی و بین افراد و دولت اسلامی را مشخص کرده است.
حجت الاسلام صرامی تصریح کرد: این پژوهشکده موفق شده پایه گذار یکی از مباحث مهم و اساسی برای پاسخگو کردن فقه اسلامی باشد که آن حوزه فلسفه فقه است.
وی با اشاره به شعار توانمندسازی علوم اسلامی گفت: یکی از دستاوردهای مهم این پژوهشکده این است که تلاش کرده با بحث های پیرامونی فقه، فقه را به عنوان دانشی که باید پاسخگوی مسائل کلان جمهوری اسلامی باشد توانمند کند و ما در دو گروه فلسفه فقه و دانش های وابسته به فقه علوم اسلامی را تقویت می کنیم.
رییس پژوهشکده فقه و حقوق افزود: گروه مسائل فقهی حقوقی ما با بیش از ۱۱۰ اثر بیش از ۷۰ درصد فعالیت های این پژوهشکده را دنبال می کند و برای تقویت و توانمندسازی فقه اسلامی در تلاش است.
وی خاطرنشان کرد: یکی از کارهایی که ما داشته ایم وارد شدن در مأخذشناسی ها بوده که مهمترین آنها مأخذشناسی جامع فقه اسلامی است که نتیجه ۱۰ الی ۱۵ سال تلاش علمی است.
در ادامه حجت الاسلام حسنعلی علی اکبریان مدیر گروه فلسفه فقه و حقوق با بیان این که تحول و تقویت علوم اسلامی جز با مباحث فلسفه فقه میسر نیست، اظهار داشت: گروه فلسفه فقه پژوهشکده فقه و حقوق اولین گروهی است که در ایران به فلسفه فقه به صورت رسمی پرداخته است.
وی افزود: محورهایی که این گروه به آنها پرداخته است عبارت از روش شناسی فقه، مبانی کلامی، رابطه علم فقه با علوم دیگر، مباحث ساختار شناسی و مکتب شناسی علم فقه و آخرین محور اهداف احکام شریعت است که اهداف مجازات ها و دیگر احکام را بررسی می کند.
در ادامه حجت الاسلام محمد صالحی مازندرانی "مدیر گروه مسائل فقهی و حقوقی" با بیان این که گروه مسائل فقهی و حقوقی در دو حوزه فقه و حقوق تلاش هایی داشته، اظهار داشت: ثمره این تلاش ها بیش از ۷۰ اثر چاپ شده است که حدود نیمی از این آثار به عنوان اثر برگزیده در مراحل مختلف در جشنواره های مختلف کتاب های سال شناسایی شده و مورد تجلیل قرار گرفته اند.
وی با بیان این که این گروه در حال حاضر حدود ۲۵ پروژه را در دست تحقیق و نشر دارد، افزود: در کنار بحث های مسأله محوری ما برخی کلان پروژه ها را هم داریم که یک کلان پروژه مربوط به فقه هنر است که حدود سه سال است که در این حوزه مشغول فعالیت هستیم و توانستیم پروژه هایی را تعریف کنیم و شاهد پیشرفت کار و عرضه آن به حوزه هنر و علم هستیم.
عضو هیأت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی تصریح کرد: از موضوعات دیگری که در گروه ما تحت عنوان کلان پروژه مورد مطالعه قرار گرفته است حوزه مباحث مربوط به مسؤولیت مدنی است که یک حوزه مغفول در حوزه علمیه است و از نیازهای مهم کشور محسوب می شود و ما ۵ اثر را در این زمینه داشته ایم.
وی خاطرنشان کرد: مهمترین حوزه ای که مسؤولیت مدنی در آن محل بحث است، خساراتی است که در رابطه بین دولت و افراد جامعه از ناحیه یکی از کارکنان و یا نهادهای دولتی وارد می شود که جبران خسارت به چه صورت است، ما بعد از انقلاب مسؤولیت مدنی دولت را مورد بررسی قرار دادیم و در این حوزه کارهای خوبی انجام دادیم و امروزه این بحث به عنوان یک مسأله قطعی در نظر گرفته می شود که از دستاوردهای مهم و کاربردی انقلاب است.
در ادامه حجت الاسلام خادمی کوشا با بیان این که این گروه عهده دار چند دانش فقهی است، گفت: مهمترین دانش هایی که فقه به آن نیاز دارد دانش اصول فقه، قواعد فقه، حدیث و رجال است که در این گروه مورد توجه قرار گرفته است.
وی اظهار داشت: در زمینه اصول فقه با توجه به نیازهایی که امروزه در این حوزه دانشی دیده می شود این گروه در قالب کتاب، مقاله و نشست و کارگاه علمی فعالیت هایی را داشته است و کتاب دانش نامه اصولیان شیعه دو جلد منتشر شده و جلد سوم هم در حال انجام است؛ همچنین کتاب اصول فقه حکومتی و فلسفه علم اصول مد نظر ما است و در حال انجام است.
مدیر گروه دانش های وابسته به فقه در رابطه با دانش قواعد فقه بیان کرد: قواعد فقه از چند منظر مورد نظر بوده که یکی از نظر مأخذ شناسی است که کتاب مأخذ شناسی قواعد فقه را توسط حجت الاسلام فرحناک انجام دادیم و در کنار آن بحث قاعده سازی بود که دانش قاعده را استوارتر معرفی کنیم که در این زمینه قواعد نانوشته انجام شده و امیدواریم این را بعد از یک بازنویسی ارائه کنیم.
وی با بیان این که ما تا کنون ۲۷ کتاب منتشر کرده ایم و مقالات زیادی در مسائل مختلف اصولی و قواعد فقهی منتشر کرده ایم، افزود: ما ۱۱ نشست علمی داشته ایم و در زمینه شناسایی مسائل مستحدثه هم کتاب نوشته شده و هم نشست هایی را داشته ایم.
در ادامه نوری مؤلف کتاب مأخذ شناسی جامع فقه اسلامی با باین این که این پروژه از سال ۷۵ شروع شده است، گفت: من پیشینه تدوین و تألیف مأخذ شناسی را داشتم و اولین کار خودم را سال ۶۲ منتشر کردم و تاکنون حدود ۳۰ هزار صفحه کتاب شناسی ارائه کردم و در کشورهای آلمان و ژاپن جایزه هایی را دریافت کرده ام.
وی اظهار داشت: در زمینه کتاب شناسی تجارب زیادی اندوخته شده و چیزی که به دست آمده این است که ما زیرساخت های کتاب شناسی نداریم و یکی از این زیر ساخت ها اطلاع رسانی است که تا حدودی انجام شده ولی در زمینه زیرساخت های دیگر مانند نام شناسی، اصطلاح شناسی، قلمرو شناسی و تزاروس ها مجبور بودیم که این کارها را انجام دهیم و خیلی از مشکلاتی که در کتاب مأخذ شناسی است ناشی از نبود این ها است.
مؤلف کتاب مأخذ شناسی جامع فقه اسلامی افزود: ما باید برای این کتاب ۱۵ هزار فقیه را شناسایی می کردیم و اسامی شان را ثبت و ضبط می کردیم و برخی از اسامی به بیش از ۲۰ نوع ثبت شده بود و باید شناسایی می شد.
وی راجع به ضرورت کتاب شناسی، گفت: ما کتاب های مرجع بسیار کمی در قم داریم در حالی که در دانشگاه های حیفا سالانه حداقل ۳۰ کتاب مرجع تولید می شود و منتشر می کنند ولی در قم بسیار اندک است در حالی که این از کارهای زیربنایی و اصلی است.
نوری گفت: در این کتاب حدود ۱۳۰ هزار منبع شناسایی شده و ۵۴ هزار مدخل اصلی کتابی و ۱۵ هزار مدخل شخصیتی داریم و سبکی که ما اجرا کردیم یک سال رویش کار شده است.
در پایان این نشست از کتاب مأخذ شناسی جامع فقه اسلامی رونمایی شد.
۳۱۳/۳۲
