خبرگزاری «حوزه»، / «وَأَنْ لَيْسَ لِلْإِنْسَانِ إِلَّا مَا سَعَی»(نجم-39) مفهومی که در ابتدا از این آیه شریفه برداشت می­شود این است که انسان چیزی را به دست نمی­ آورد و صاحب و مالک چیزی نمی­ شود، مگر در اثر سعی و تلاش خود.

زمانی که به دنبال تطبیق مفهوم این آیه شریفه با مصادیق خارجی می­گردیم به تناقض برمی­خوریم. بارها و بارها دیدیم و شنیده ­ایم که ثروت های هنگفت از راه های ساده و بی تکلف به دارایی­ های افراد افزوده می­ شود.

مصادیق اجتماعی انواع ثروت های بادآورده حتی به ندرت از راه حلال (ارث، هدیه و ...) بر کسی پوشیده نیست. هر شخصی می­تواند شاهد موارد زیادی از این قبیل در اطراف خود و یا نهایتا در جامعه ­ای که در آن زندگی می­ کند، باشد؛ اما راه رفع این به ظاهر تناقض چیست؟ به راستی مقصود اصلی پروردگار در این آیه چیست؟ چگونه با این مصادیق عینی و غیر قابل انکار قابل جمع است؟

شاید بهتر باشد بگوییم مقصود در این­جا این است که آری؛ ممکن است ثروتی بدون تلاش به دست بیاید، ولیکن آنچه بدون سعی و تلاش به دست می ­آید موجب بهره و ثمره واقعی در زندگی انسان نمی­ شود و آنچه خیر دنیا و آخرت آدمی را تأمین می ­کند آن مالی است که با تلاش به دست آمده باشد.

به عبارت دیگر شاید بدون تلاش بتوان ثروت­ های هنگفتی را جمع آوری کرد و به ظاهر متمولانه زیست؛ اما آیا ثمره و بهره ­ای که عامل رستگاری حقیقی انسان است از آن متبلور می­ شود؟ پس حقیقتا باید گفت آنچه بدون سعی به دست بیاید برای انسان و تأمین عاقبت به خیری او نیست.

یکی از نمودهای کنونی این به دست آمدن­ های بدون سعی، طرح ریزی مسابقاتی است که اخیرا صداوسیمای ما به کرات بدان مبتلاست.

از علت گسترش چشم­گیر این­گونه مسابقات می­گذریم. منبع تأمین هزینه آن­ها هم بماند. وجه تناسب و تشابه این گونه رقابت­ها با «قمار» هم فعلا مورد بحث ما نیست؛ اما آنچه بیشتر از همه آسیب­زا به نظر می­رسد و دغدغه رهبری هم هست، این است که آیا به دست آوردن مال زیاد در مقابل پاسخ صحیح به چند سؤال که گاهی نیز به طور تصادفی اتفاق می­افتد شبهه ناک نیست؟ آیا چنین اموالی برای آن شخص و اطرافیانش خیر و برکت به دنبال دارد؟ ما مخالف ترویج علم و اعتلای سطح معلومات عمومی افراد جامعه نیستیم. همچنین منکر تأثیر زیاد چنین تشویقاتی در افزایش انگیزه برای بالابردن معلومات افراد نیز نیستیم؛ اما آیا نباید تناسبی هم در این زمینه مراعات شود؟ آیا راه­های بهتر و پربازده ­تری برای این امر قابل طرح ریزی نیست؟

باید توجه داشته باشیم که مخاطبان تلویزیون در کشور ما از ضعیف­ترین طبقات اجتماع تا بالاترین و مرفه ترین افراد را شامل می­شود و برنامه­ های آن باید تمام جامعه هدف را در نظر بگیرد؛ نه تعداد معدودی از افراد جامعه را.

آیا هیچگاه به این اندیشه­ ایم که این برنامه برای یک کارگر ساده و خانواده­اش با درآمد پایین، چه ره آوردی می­تواند داشته باشد؟ آیا فعالان در عرصه تولید با دیدن این­گونه مسابقات نسبت به کار خود بی­انگیزه نمی­شوند؟ فراتر از این­ها قصه جوایزی که صرفا از طریق خرید از فروشگاه یا داشتن حساب بانکی و ... در زندگی افراد وارد می­شود، حکایتی بس غم انگیزتر است.

آیا گسترش این امور در راه تحقق بخشیدن به شعار «رونق تولید» مثمرثمر است؟

آزاده ابراهیمی عضو گروه نویسندگی صریر وابسته به دفتر تبلیغات اسلامی اصفهان