این نامه مهم، از جمله پیام هایی است که جا دارد انسان، بارها آن را بخواند و به مضمون آن دقت کند. به سفارشات مهم آن عمل و برنامه زندگی اش را با آن تنظیم کند. این کار برای هریک از روحانیون عزیز ما ضرورت دارد.

روح اصلی و  اساسی حاکم بر این پیام "ساده زیستی روحانیت، حفظ و تقویت زی طلبگی" و" بصیرت و روشن بینی " است که امام عزیز، بسیار براین دو محور تاکید، توصیه و  تقاضای متواضعانه داشته اند.

 در ابتدا مناسب می دانم به جملاتی از رهبر عزیزمان حضرت آیت‌الله العظمی خامنه‌ای دامت برکاته راجع به منشور روحانیت اشاره کنم  تا بتوانیم  اهمیت و جایگاه آن را بیشتر درک کنیم:

ایشان می فرمایند: "توصیه می کنم، این پیام را مثل یک درس، مثل یک کتاب، مثل یک لوح آسمانی که همواره انسان باید بخواند و مکرر بخواند، بخوانید" بعد می فرمایند: "خود من واقعا مکرراً خوانده ام. مخصوصا بعضی از بخش های این پیام را هرچه انسان می خواند احساس می کند، روی کلمه کلمه آن باید تامل  کند و التذاذ ببرد." همچنین می فرمایند: " این پیام را اینگونه مردم و روحانیون عزیز ما باید تامل کنند. واقعا اینها فیوضات معنوی پروردگار است که برقلب اماممان نازل شده است."

معنای سخنان رهبر انقلاب این است که منشور روحانیت، پیامیست که نه تنها روحانیون، بلکه مردم هم باید آن را بخوانند. این پیام از الواح آسمانی است و فیوضات معنوی خداست که بر امام عزیز ما و قلب ایشان نازل شده است. البته روحانیون  باید بیشتر، جدی تر و مکرر این پیام را بخوانند. زیرا خطاب و تاکید امام به روحانیون در این منشور بیش از دیگران است.

در این پیام مباحث مختلفی مطرح شده که من اشاره ای به محورهای آن می کنم:

هشدار امام نسبت به تغییر زی طلبگی

یکی از هشدارهای امام عزیز، نسبت به تغییر زی روحانیت است.  امام نگران این بوده‌اند که روحانیت، زی خود را تغییر بدهند و به گونه ای دیگر زندگی بکنند و آن ساده زیستی که شاخص یک روحانی است، کم کم رنگ ببازد.

نقطه کانونی هشدار امام در مورد زی روحانیت، حفظ و پاسداری از آن و زهد و بریدن از دنیا است. ایشان تاکید می کنند که باید محور توجه روحانیون بریدن از دنیا باشد. همچنین نمونه های مختلفی از علماء بزرگی که زندگی شان می تواند برای دیگران الگو باشد، ذکر می کنند. در موارد زیادی به آثار تقید به زی روحانیت می پردازند و نیز بر عواقب از بین رفتن یا تغییر آن تاکید می کنند.

همچنین یکی از مولفه های منشور روحانیت که امام به آن می پردازند و در مورد آن به روحانیت هشدار می دهند، تاکید بر اتحاد و عدم اختلاف است.

تاکید بر ساده زیستی روحانیت

در این زمینه الگوهای متعددی را از صاحب جواهرالکلام ، شیخ انصاری و از علمایی که در حوزه قم بودند، نام می برند. آقا شیخ ابوالقاسم قمی، آقا شیخ مهدی حکمی و اشخاص دیگری که امام می فرمایند همه اینها را من منزلشان رفتم و از نزدیک دیده ام که چقدر ساده زیست بودند و زندگی بعضی از اینها شاید از همه طلبه ها به لحاظ زهد و ساده زیستی، پایین تر بود.

هشدار امام این است که مبادا یک وقت دنیا طلبی، روحانیت را از این حالت زهد و ساده زیستی جدا کند. ایشان به آثار ساده زیستی اشاره و می فرمایند که اگر طلاب و روحانیون، ساده زیست باشند در انجام کارهای بزرگ موفق می شوند. در حقیقت آن کسی که دلبسته دنیا باشد نمی تواند کارهای بزرگ انجام بدهد و اثرگذار و ماندگار باشد.

روحانیت اگر بخواهد در جامعه اثرگذار باشد، باید ساده زیستی را حفظ کند. مردم وقتی ساده زیستی روحانیت را ببینند، سخن آنها بر قلبشان می نشیند. تاثیر نوع زندگی روحانیون شاخص  و اساتید و بزرگان در دیگر طلاب و در تهذیب آنها موثر است. یعنی شاگردان وقتی ببینند که زندگی استاد شان در زهد و ساده زیستی می‌گذرد، طبعاً در خود آنها نیز اثر خواهد گذاشت.

امین اسلام و مردم بودن

از دیگر شاخص های زی طلبگی  که امام ذکر می کنند، امین اسلام و مردم بودن است. اگر روحانی ساده زیست باشد و دلبسته به دنیا نباشد، مردم او را امین خودشان و امین اسلام می دانند. یعنی امانت‌داری نسبت به اسلام و مردم را رعایت می کند و اسلام را آنگونه که باید، معرفی و ترویج می کند و برای دستیابی به دنیا به دین مردم و به مردم آسیب نمی‌زند.

توان مقابله با دشمنان اسلام از آثار ساده زیستی

یکی دیگر از آثار ساده زیستی روحانیت، توان مقابله با دشمنان اسلام و زورگویان و ابرقدرت ها و دفاع از اسلام است. خود حضرت امام و رهبر عزیزما از شخصیت هایی هستند  که می بینیم چقدر زندگی آنها ساده است و زی روحانیت در  زندگی آنها متجلی است. به پشتوانه این سبک زندگی  و زی روحانیت است که  آنها توانسته اند در برابر ابرقدرت ها با کمال شجاعت، قدرت و اقتدار سخن بگویند. آنهایی که دلبستگی به دنیا داشته باشند، نمی توانند با استکبار، دشمنان، زورگویان و ابرقدرت ها مقابله کنند. اگر امام عزیزما فرمودند: من در طول عمرم از هیچ کس نترسیدم، هراس از هیچ کس نداشتم، در حقیقت، این از آثار حفظ زی روحانیت است. از طرفی حفظ زی روحانیت مایه بقاء و پیشرفت خود روحانیت نیز می شود و منزلت روحانیت را  بالا می برد.

حفظ مرجعیت روحانیت برای توده مردم

 از دیگر آثار زی روحانیت در اندیشه امام، حفظ مرجعیت روحانیت برای توده مردم است. روحانیت از گذشته، همواره مرجع و ملجأ  مردم بوده است. اگر این زی روحانیت حفظ و تقویت شود، مرجعیت برای مردم  نیز تقویت می شود. بنابراین افزایش اقتداری که الان روحانیت دارد، از آثار زی روحانیت است.

امام هشدار می دهند اگر زی روحانیت تغییر کند و خدای نکرده دنیا طلبی به روحانیت روی بیاورد، آن زمان است که آسیب های متعددی متوجه روحانیت، اسلام و مردم خواهد شد. می فرمایند: اگر زی روحانیت از بین رفت و دنیا طلبی جایگزین شد، آن وقت روحانیت تن به ذلت خواهد داد، ارزش های انسانی و اسلامی را از دست خواهد داد، اعتماد مردم به روحانیت کم خواهد شد، آن وقت یک چنین روحانی، برای دین و دنیای مردم خطرآفرین خواهد بود .

اگر روحانیت از زی خود جدا شود، دیر یا زود مردم او را از خودشان می رانند و  دیگر جایگاهی بین مردم نخواهد داشت و در نتیجه نسبت به روحانیت، نسبت به اسلام، نسبت به نظام بدبینی ایجاد خواهد شد و به دنبال آن شکست روحانیت و به تبع آن شکست اسلام پیش خواهد آمد. بر اثر تغییر زی روحانیت دیگر مردم  حاضر نیستند، دینشان را از روحانیت بگیرند و در نتیجه مردم از دین جدا می شوند. ببینید امام نسبت به چه خطرات عظیمی، هشدار می دهند.

هشدار نسبت به خطر جدایی دین از سیاست و حاکم شدن سکولاریسم بر جامعه

 اگر روحانیت از منش و زی خود خارج بشود، جدایی دین از سیاست و سکولاریسم بر جامعه ما حاکم خواهد شد و این بسیار خطرناک است.  نظام ما یک نظام اسلامی است و دین و سیاست با هم عجین شده است. اینکه مقام معظم رهبری فرمودند: اگر سکولاریسم در حوزه بیاید، نظام هم سکولار خواهد شد، جامعه هم سکولار خواهد شد، بر این اساس است.

امام در این منشور هشدار می دهند که اگر روحانیت زی خودش را  تغییر داد سکولاریسم و جدایی دین از سیاست رخ خواهد داد.

به هرحال امام نسبت به این موضوع ساده زیستی روحانیت بسیار تکیه کرده اند. من یکی دو مورد از بیانات امام را در مورد زی روحانیت عرض کنم. آن رهبر عزیز خطاب به فرزند عزیزشان می فرمایند: پسرم هیچ گاه دنبال تحصیل دنیا اگرچه حلال باشد، مباش که حب دنیا گرچه حلالش رأس همه خطاهاست و خود، حجاب بزرگ است و انسان را ناچار به دنیای حرام می کشاند.(صحیفه ج 18 ص 520)

 این توصیه ای است که امام در مورد زی روحانیت به فرزند عزیزشان می فرمایند. در جای دیگر نیز هشدار می دهند: من متواضعانه و به عنوان پدر پیر از همه فرزندان عزیز روحانی خود می خواهم که در زمانی که خداوند برعلما و روحانیت منت نهاده است و اداره کشور بزرگ و تبلیغ رسالت انبیاء را به آنان محول نموده است، از زی روحانی خود خارج نشوند که هیچ آفت و خطری برای روحانیت و برای دنیا و آخرت آنان بالاتر از توجه به رفاه و حرکت در مسیر دنیا نیست.(صحیفه ج 20 ص 342)

اگربخواهیم براساس مولفه های منشور روحانیت  برنامه ای جهت حفظ زی روحانیت و تربیت روحانی متخلق و مزین به زی روحانیت ارائه کنیم، می توانیم به این موارد اشاره کنیم:

بریدن از تعلقات دنیوی

امام عزیز تاکید می کنند که تعلقات را از دنیا باید بُرید. حتی درس و بحث و مدرسه انسان هم نباید برای دنیا باشد. یعنی حتی اگر این موارد هم دنیایی شد، آن خطراتی که امام فرمودند، به وجود می آید. ایشان می فرمایند: تلاش کنید که خودتان را اینگونه تربیت کنید. توصیه می کنند که در زندگی طلبگی باید تحمل سختی ها و مرارت ها را داشته باشیم و اگر در هر عصری تحمل این سختی ها در راه دفاع از مقدسات و ارزش ها نباشد، آن تربیتی که منتهی به حفظ زی روحانیت بشود، رخ نخواهد داد.

ایشان می فرمایند: زندگی بدون تعلق به تجملات دنیا و با زهد و تقوا و همچنین درس خواندن با ریاضت است که موجب می شود ما بتوانیم زی روحانیت را حفظ کنیم.

صداقت ، شجاعت و تعهد در ترویج دین

امام می فرمایند: صداقت و تعهد در ترویج دین و فقاهت چیزهایی است که برای حفظ زی روحانیت و تربیت یک طلبه  لازم است. قناعت، شجاعت، صبر و احساس مسئولیت اگر در یک روحانی وجود داشته باشد، تربیت او، تربیت مناسب با زی روحانیت خواهد بود. احساس مسئولیت در برابر توده ها، چیزی است که آن زی روحانیت و آن زندگی آراسته به زی روحانیت را به ارمغان می آورد.

حیثیت خود را فدای اسلام کنید

یکی از سفارشات امام این بوده است که شخص حاضر باشد حیثیت خود را فدای اسلام کند. ما هنوز در سوگ علامه مصباح هستیم. شخصی که حیثیت خودش را برای اسلام و دفاع از ارزش های اسلامی گذاشت. اینها مواردی است که امام همواره به آن ها توصیه می کردند.

دفاع جانانه از نظام اسلامی

و بالاخره اگر روحانی می خواهد زی روحانیتش حفظ بشود و تربیتی در پرتو زی روحانیت داشته باشد، باید از اسلام و نظام اسلامی، جانانه دفاع کند. دفاعش از ولایت و رهبر عزیز از عمق جان باشد با سوز و گداز باشد. آنگونه که باز نمونه اش را در علامه مصباح مشاهده می کردیم که سراپا آماده دفاع از ولایت و نظام بودند.

اینها توصیه هایی هستند که امام می فرمایند برای اینکه یک تربیت متناسب با زی روحانیت شکل بگیرد. خداوند روح بلند امام عزیز، این روح الهی که در کالبد جامعه ما دمید و جامعه را متحول کرد، با ارواح طیبه شهدا کربلا محشور بفرماید و سایه خلف صالح آن امام عزیز، نائب امام زمان مقام معظم رهبری را تا ظهور حضرت مهدی(عج) بر سر جامعه اسلامی، امت ما و روحانیت ما مستدام بدارد. خداوند شهداء عزیز ما را که با خون خود، از نظام مقدس جمهوری اسلامی و دین اسلام، صیانت کردند، با شهدا کربلا محشور کند.