به گزارش خبرنگار خبرگزاری حوزه، دکتر احمدرضا مفتاح دانشیار دانشگاه ادیان و مذاهب در یکی دیگر از سلسله نشست های «تأملات» که از سوی مرکز مطالعات و پاسخ گویی به شبهات حوزه های علمیه، با همکاری دانشگاه ادیان و مذاهب و با موضوع «پارادایم های تبشیر و استراتژی های جدید تبشیری» برگزار شد، به تبیین شش پارادایم تبشیری در ادوار مختلف تاریخ پرداخت و گفت: رویکرد ما در دانشگاه ادیان و مذاهب، رویکردی تعاملی است و به دنبال این هستیم که از طریق گفت و گو به یک پایداری و آرامش بین ادیانی برسیم. اما در مورد فعالیت های تبشیری لازم است روشنگری صورت گیرد تا مشخص شود چه اتفاقاتی در این زمینه در حال وقوع می باشد؛ زیرا این گونه فعالیت ها دارای تبعات منفی برای دین داری است.
شش پارادایم تبشیری در ادوار مختلف تاریخ
وی افزود: در اعصار مختلف با شش پارادایم در حوزه تبشیر مواجه بوده ایم. اولین آن ها که تبشیر در مسیحیت اولیه می باشد که از سوی افراد نزدیک به حضرت مسیح علیه السلام صورت گرفت.
این استاد دانشگاه خاطرنشان کرد: مرحله دوم تبشیر کلیسای شرق و مرحله سوم، پارادایم تبشیر در دوره قرون وسطی است که بیشترین حجم توسعه فعالیت های تبشیری در این دوران بود.
وی کلیسای کاتولیک را اجرا کننده اصلی پارادایم تبشیر در دوره قرون وسطی دانست و گفت: پرچمداری این پارادایم در دوران رنسانس به دست پروتستان ها رسید.
فعالیت های تبشیری در دوره های مدرن و پست و مدرن
مفتاح تبشیر در دوره های مدرن و پست مدرن را مراحل پنجم و ششم پارادایم تبشیر برشمرد و تصریح کرد: دوره پست مدرن نسبت به عقلانیت و مبناگرایی رایج در دوره مدرن واکنش نشان داده است و باید دانست در حوزه ادیان نمی توان خط کش دقیقی برای جدا نمودن پارادایم ها در ادوار مختلف در نظر گرفت. زیرا این تفکیک در مورد علوم قابل اجراست اما در مورد فعالیت های دینی قابلیت اجرا را ندارد.
وی با اشاره به اینکه استراتژی ها و ادبیات جدیدی برای تبشیر مورد استفاده واقع می شود، افزود: به دلیل اینکه مبشران عمدتاً اهل کشورهای غربی بوده و غربی ها خود را به عنوان افراد دارای فرهنگ برتر به دنیا معرفی می کردند، در مقاطعی برای تبشیر حتی از حربه های استعمارگری نیز بهره بردند.
ارائه دین جدید به مناطق تحت استعمار
دانشیار دانشگاه ادیان و مذاهب بیان داشت: استعمارگران در کنار پیگیری اهداف سیاسی و اجتماعی خود در کشورهای مستعمره، دین جدیدی را هم به مردم آن بلاد ارائه می کردند و این امر با پارادایم تبشیر جلو می رفت.
وی گفت: فعالیت های تبشیری در جامعه نتوانست در جوامع دارای فرهنگ منسجم همچون ایران، رسوخ کند. لذا برای تغییر نگاه دینی مردم این قبیل کشورها به دنبال ایجاد تحول در فرهنگ آن ها رفتند تا در مرحله بعد راه برای پارادایم تبشیر باز شود.
دشواری مسیر تبشیری ها، در مواجهه با فرهنگ های اصیل
مفتاح اظهار کرد: در ادامه مبلغان مسیحیت به این نتیجه رسیدند که گره خوردن فعالیت های تبشیری به فرهنگ غرب، موجب دشوار شدن مسیر تبلیغ آیین مسیحیت شده است و آنان به میسیولوژی روی آوردند و عمل گرا و پراگماتیستی بویژه در ایالات متحده آمریکا جلو رفتند. این عمل گرایی با ایجاد دانشگاه، دپارتمان تحصیلی و تألیف کتاب اجرایی شد تا از این طریق پارادایم تبشیر را در سطح بین المللی نهادینه کنند.
وی با تأکید بر اینکه در آخرین دوره پارادایم تبشیر، مبشران بدون دخل و تصرف در فرهنگ کشورهای دیگر به ارائه آموزه های مسیحیت می پردازند، اظهار داشت: آنان معتقدند بدون دخالت در امور فرهنگی جوامع اصیل باید الهیات مسیحیت را به مردم آن جوامع ارائه داد و با بومی سازی این آیین به تبشیر پرداخت.
استراتژی های مبشران در مواجهه با سرزمین های اسلامی/ از کاشت کلیسا تا امر به مخفی نمودن هویت دینی
دانشیار دانشگاه ادیان و مذاهب گفت: در راستای این نگاه، مبشران مسیحیت استراتژی های مختلفی را در پیش گرفتند. در کشور ما با وقوع انقلاب اسلامی فعالیت رسمی مبلغان مسیحی ممنوع شد و این یک مانع بزرگ در پیش روی آنان محسوب می شود. در راستای مقابله با این ممانعت، مبشران استراتژی «کاشت کلیسا» را که راه اندازی کلیساهای خانگی کوچک است، در پیش گرفته اند. در اسناد آنان آمده است که در هرجا و در هرزمان، هر شخصی را که دیدی باید تبشیر و جذب کنی تا جایی که به کاشت کلیسا در خانه او منجر شود.
وی ادامه داد: کلیساهای خانگی می توانند توسط دو یا سه نفر ایجاد شده و هزینه و امکانات آنچنانی هم نیاز ندارند. این استراتژی به نظر می رسد مختص جوامع اسلامی است که بیشترین مخالفت را با فعالیت های تبشیری دارند.
مفتاح کلیساهای خانگی را مخصوص جذب افراد و نیروسازی برشمرد و خاطرنشان کرد: این امر جهت تشکیل کلیساهای دیگر و تداوم این استراتژی صورت می گیرد.
وی گفت: یکی دیگر از استراتژی های تبشیری بویژه در جوامع اسلامی تظاهر به دین و آیین سنتی آن مناطق است. این تظاهر کردن را برای مناطقی اتخاذ کرده اند که افراد با تغییر در دین خود دچار مشکلات اجتماعی مختلفی می شوند و تحت فشار جامعه خود قرار می گیرند.
فعالیت مبشرین کم سواد و تازه مسیحی شده در عصر کنونی
این استاد دانشگاه بیان داشت: در گذشته مبشرین، مسیحیان معتقدی بودند که مسیحیت رهبانی و سنتی خود را تبیین می کردند؛ اما مبشرینی که امروزه در شبکه های ماهواره ای و فضای مجازی به تبشیر می پردازند، دارای پیشینه اسلامی بوده و با تخریب، تمسخر، توهین به اسلام و مسلمانان و اسلام هراسی سعی بر تبشیر و جذب افراد جدید دارند.
وی ضمن بیان اهمیت پاسخ به شبهات دینی مطرح شده از سوی مبشران، افزود: بخش مهمی از فعالیت های تبشیری بر پایه تولید و ترویج شبهات دینی در قالب تولیدات رسانه ای می باشد و می بایست مبلغین دینی جهان اسلام به مقابله با این هجمه ها بپردازند.
مطالعات تطبیقی؛ راهی برای تعامل با ادیان مختلف و استفاده از معارف آنان به نفع اسلام
مفتاح گفت: برخی از فعالان عرصه تقابل با فعالیت های تبشیری الهیات تطبیقی را کمک کننده به تبشیر می دانند؛ در الهیات تطبیقی ما به دنبال ترویج نگاه پلورالیستی نیستیم و خود اندیشمندان غربی نیز اذعان دارند که در این گونه مطالعات نگاه انحصارگرایانه اسلامی وجود دارد و همه چیز را با عینک اسلام می بینند. الهیات تطبیقی می خواهد بگوید با فرض انحصارگرایی اسلامی از معارف سایر ادیان برای تعاملات بین ادیانی استفاده ببرد. پس الهیات تطبیقی، گفت و گوی به مثابه تبشیر نیست.
وی در پایان با اشاره به اهمیت مطالعات تطبیقی در ایجاد صلح جهانی اظهار کرد: ما در مطالعات تطبیقی در عین حفظ آموزه های اسلام به دنبال ایجاد مسیر گفت و گوی بین ادیانی هستیم تا ادیان مختلف در نقاط مشترکی به هم برسند و به تعامل با یکدیگر بپردازند.
