به گزارش خبرنگار خبرگزاری حوزه، دکتر فاطمه سلطان محمدی در نشست علمی «کاربست قاعده حریم حمی در حفاظت از کانون خانواده با تاکید بر عوامل برون خانوادگی» در بخش حوزوی در سی و یکمین نمایشگاه بین المللی قرآن کریم در تهران گفت: تمام جوامع به نهاد خانواده اهمیت می دهند و دلیل آن نیز، آن است که هر فردی در این نهاد متولد می شود و اولین مدرسه ای است که انسان در آن، رشد می کند.
استاد حوزه و دانشگاه بیان کرد: در نظام به نهاد خانواده اهمیت بسیاری داده می شود. در نظام اسلامی بر خلاف نظام غرب که تقریبا خانواده ستیز و خانواده گریز است، به نهاد خانواده اهمیت بسیاری می دهد.
مدرس جامعه الزهرا(س) اظهارکرد: اسلام، یک دین خانواده پذیر است. در برنامه های اسلام برای زندگی، شاهد هستیم که بسیاری از احکام و قواعد برای تحکیم نهاد خانواده، دیده شده است.
وی گفت: در اسلام برای تشکیل و تحکیم و جلوگیری از انحراف خانواده برنامه داریم. اسلام در زمینه تشکیل خانواده جوانان را به ازدواج به هنگام تشویق می کند. در اسلام دوست داشتنی ترین بنا، بنای خانواده است. ولی در طرف مقابل هر برنامه و کاری که نهاد خانواده را متزلزل کند، مغضوب است.
این محقق قرآنی افزود: شهید مطهری در خصوص نقش و اهمیت خانواده بیان می کنند که ازدواج تنها برای مصاحبت زن و مرد نیست بلکه ازدواج دارای قداست است، زیرا در کانون خانواده یک نسل پرورش می یابد و نسل آینده جامعه از طریق خانواده رشد می کند و اگر بخواهیم بدانیم که نسل آینده ما چگونه است باید ببینیم که نسل جوان در این خانواده به چه شکل رشد می کند.
سلطان محمدی عنوان کرد: برای تدبیر نهاد خانواده و جلوگیری از انحراف خانواده نیز برنامه های بسیاری وجود دارد. قرآن از افراد خانواده می خواهد که مراقب کانون خانوادگی خود باشند. در آیه ۶ سوره تحریم خداوند بیان می کند که « یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا قُوا أَنْفُسَکُمْ وَأَهْلِیکُمْ نَارًا وَقُودُهَا النَّاسُ وَالْحِجَارَةُ عَلَیْهَا مَلَائِکَةٌ غِلَاظٌ شِدَادٌ لَا یَعْصُونَ اللَّهَ مَا أَمَرَهُمْ وَیَفْعَلُونَ مَا یُؤْمَرُونَ »؛ یعنی ای مومنین، خود و خانواده خود را از خطر انحراف برحذر دارید و مواظب خانواده تان باشید. از اینکه نسبت به خانواده بی تفاوت باشید جلوگیری کنید زیرا هرچه بی تفاوت باشید خانواده دچار انحراف می شود و کم کم به سوی آتش جهنم سوق می یابد.
استاد حوزه و دانشگاه بیان کرد: خداوند به انسان دستور می دهد که از کانون خانواده مراقبت کنند و به رذایل سقوط نکنند.
مدرس جامعه الزهرا(س) اظهارکرد: خداوند در آیه ۱۸۷ سوره بقره بیان می کند که زن و مرد مثل لباس هم هستند. یعنی مرد و زن در یک خانواده به دلیل اینکه بستر اولیه زندگی را شکل می دهند باید مراقب هم باشند. دلیل این مراقبت آن است که اولین معلمان فرزندان در خانواده، پدر و مادر هستند.
وی گفت: برای اینکه از فروپاشی خانواده جلوگیری شود و خانواده ها، بنیان محکمی داشته باشد، دستور داده شده است که هر گونه بهره جنسی باید در محدوده جنسی و کانال خانواده رخ دهد و اگر غیر از آن باشد حریم خانواده دچار تزلزل می شود و اسلام نیز در این باره هشدار جدی صادر کرده است.
استاد حوزه علمیه خواهران افزود: یکی از قواعد مهم که ما را از ورطه سقوط نجات می دهد، قاعده حریم حمی است. این قاعده یک قاعده فقهی است که اولین بار، دکتر سعید داوودی در سال ۸۳ در مقاله ای با همین عنوان در مجله علمی پژوهشی حقوق اسلامی، این قاعده را به شکل کامل توضیح داده است. بعدها نیز افراد دیگری از این قاعده در حوزه های مختلف استفاده کرده اند.
سلطان محمدی عنوان کرد: این قاعده برگرفته از سیره عقلا است. عقلا در زندگی روزمره خود این امر را صحه گذاشته اند و شارع مقدس نیز این سیره را پذیرفته و نظر مثبتی به این قاعده دارد زیرا آیات و روایات وقواعد فقهی و اصولی در اثبات این قاعده شاهد هستیم.
استاد حوزه و دانشگاه بیان کرد: حمی به معنی نقطه کانونی حرام است که از طریق لایه های پیرامونی کاری می کنیم که فرد به سمت حرام نرود. یعنی افراد حق ورود به این حریم را ندارند تا به این حرام دچار نشوند. یعنی کمربند حفاظتی را در اطراف مکان های حرام قرار می دهیم تا افراد از کشیده شدن به سمت حرام محافظت شوند.
مدرس جامعه الزهرا(س) اظهارکرد: این قاعده در دو عرصه درون خانوادگی چون خوش خلقی و عدم خشونت و.. است و در عرصه برون خانوادگی نیز یک سری مسایل را شامل می شود که رعایت هر کدام از این مباحث ما را از دچار شدن در مفاسد نجات می دهد.
وی گفت: از دستوراتی که در راستای حریم سازی است، مساله حفظ عفت و غض بصر است. یعنی وقتی چشم ما به نامحرم افتاد چشم هایمان را به پایین بیندازیم و نگاه مان را امتداد ندهیم. در این زمینه آیه ۳۰ سوره نور بیان می کند که ای مومنین در زمان برخورد با نا محرم چشمان تان را فروببندید. همچنین بعدی این سفارش را به خانم ها هم بیان می کند.
استاد حوزه و دانشگاه افزود: قرآن کریم تک تک مردها و زنان را مورد خطاب قرارداده است و بیان می کند که در برخورد با نامحرم عفت چشم داشته باشید. قرآن نمی گوید نگاه نکنید بلکه می گوید که پس از اینکه برخورد کردید نگاه تان را پایین بیاندازید. این واژه در سوره های دیگر نیز شاهد هستیم. لقمان نیز به فرزند خود چنین سفارشی در باب پایین آوردن صدا در مقابل مردم دارد.
سلطان محمدی عنوان کرد: علامه طباطبایی بیان می کنند که مردان و زنان باید نسبت به نامحرم کاری انجام دهند که از اینکه عفت چشم شان از بین برود و بخواهند با نگاه خود به انحرافات بعدی دچار شوند جلوگیری شود. ایشان می فرمایند که ما باید غض بصر داشته باشیم ولی در این قالب یک نهی هم نهفته است یعنی باید از چشم چرانی نسبت به نامحرم خود را حفظ کنیم.
استاد حوزه و دانشگاه بیان کرد: در اینجا یک تاکید و مبالغه ای در ترک حرام و چشم چرانی داریم و این مساله اهمیت این موضوع را می رساند. مفسران به ویژه علامه حلی بیان کرده اند که دلیل نگاه نکردن به این دلیل است که در فتنه تحریک شهوت جنسی قرار نگیریم.
مدرس جامعه الزهرا(س) اظهارکرد: در روایات آمده است که نگاه به نا محرم تیری از تیرهای شیطان است. ورودش با ما است ولی در ادامه مدیریت و تدبیر آن به دست شیطان است. امام علی(ع) بیان می کنند که هر کسی به نا محرم نگاه کند غصه هایش ادامه دار می شود. همچنین بیان می کنند که هر کسی چشمان خود را از نا محرم بپوشاند قلب اش آسوده می شود.
وی گفت: در این زمینه روانشناسان مباحث مختلفی بیان کرده اند. از جمله اینکه چشم چرانی باعث سردی کانون خانواده و بی علاقگی به همسر می شود. شهید مطهری نیز بیان می کنند که این نگاه کردن های حرام باعث سردی نگاه وی به خانواده می شود.
استاد حوزه و دانشگاه افزود: دومین مساله، مساله حجاب است. خداوند در آیه ۵۹ سوره احزاب بیان می کند که زنان مومن باید به حجاب اهمیت دهند زیرا کانون خانواده را حفظ می کند. مساله حجاب در قرآن کریم مورد تاکید است و علاوه بر آن به جزییات آن نیز اشاره شده است.
سلطان محمدی عنوان کرد: در خصوص وجوب و چگونگی حجاب و پنهان ساختن زینتی ها و.. مبانی قرآنی متعددی داریم. خداوند از واژه جلباب که پوشش سراسری است سخن به میان آورده است. به جز دست و صورت خانم ها همه اعضای بدن زنان باید تحت پوشش قرار گیرد.
استاد حوزه و دانشگاه بیان کرد: روانشناسان بیان می کنند که خانم ها علاقه به خود آرایی دارند و آقایان نیز تنوع طلب هستند. حجاب باعث می شود که زنان در مقابل این ویژگی مردان محفوظ باشند. در بازار آزاد برهنگی زن به یک کالای مشترک مبدل می شود و همه به خود اجازه نگاه کردن به این زنان را میدهند و کانون خانواده نیز به سستی می گراید.
مدرس جامعه الزهرا(س) اظهارکرد: قرآن ما را از بی حجابی منع کرده است تا کانون خانواده حفظ شود.
وی گفت: مورد دیگر، مساله کاهش اختلاط جنسیتی است. اسلام با فعالیت های اجتماعی مشکلی ندارد. اما آنچه قرآن ما را از آن منع کرده آن است که باید در فعالیت های اجتماعی خود حریم محرم و نا محرم را رعایت کنیم و از اختلاط جنسیتی دوری کنیم. یعنی ممکن است نیازهای عاطفی مردان به زنانشان کم شود و این کاهش نیاز عاطفی جنسی باعث می شود که کیفیت زندگی زناشویی کاهش یابد و طلاق عاطفی در جامعه افزایش یابد.
سلطان محمدی افزود: نکته آخر هم مساله متانت در برخورد با نا محرم است که هم باید در رفتار و هم در گفتار و هم در پوشش باشد. علامه طباطبایی بیان می کند که رفتار یک زن نباید مرد را به سمت خود تحریک کند. قرآن کریم بیان می کند که باید از قول معروف در مکالمات استفاده کرد تا از تحریک دور بمانند.
