به گزارش خبرنگار خبرگزاری حوزه، استاد حسین انصاریان در کتاب ارزشمند «عرفان اسلامی» خود در باب "طمع و اقسام آن" آورده است؛ طمع، حالتی است که انسان را به ورطه محرمات می‌کشد و از رحمت واسعه حق محروم می‌کند، بطوری‌که قرآن مجید در آیه ۳۲ سوره مبارکه احزاب آورده است؛ «یا نِساءَ النَّبِیِّ لَسْتُنَّ کَأَحَدٍ مِنَ النِّساءِ إِنِ اتَّقَیْتُنَّ فَلا تَخْضَعْنَ بِالْقَوْلِ فَیَطْمَعَ الَّذِی فِی قَلْبِهِ مَرَضٌ وَ قُلْنَ قَوْلًا مَعْرُوفاً»؛ ای همسران پیامبر! شما اگر پرهیزکاری پیشه کنید [از نظر منزلت و موقعیت] مانند هیچ یک از زنان نیستید، پس در گفتار خود، نرمی و طنّازی [چنان که عادت بیشتر زنان است] نداشته باشید تا کسی که بیمار دل است طمع کند، و سخن پسندیده و شایسته گویید.

استاد اخلاق حوزه‌های علمیه می‌افزاید: در این آیه شریفه خداوند «طمع» را ثمره مرض قلب می‌داند. قلبی که از نور معرفت و ایمان به خدا و انبیا و اولیا محروم است، خواهی نخواهی گرفتار حالات ابلیسی گوناگون از جمله حالات خطرناک طمع است. چنانچه خداوند متعال در آیاتی از سوره مدثر می‌فرمایند؛ «این‌گونه افراد هرچه از نعمت‌های مادّی برخوردار شوند باز سیر نشده و طمع در اضافه شدنش دارند که البته این طمع باعث می‌شود، آدمی از حدود و مرزها و مقررات الهی تجاوز کرده و دست تعدی به حقوق حقّه مردم دراز کند!»، «طمع‌کار حد و مرزی برای خود نمی‌شناسد و قانونی را محترم نمی‌داند و به هر کاری که شهوت او اقتضا کند دست می‌زند».

نویسنده کتاب فاخر و ارزشمند «عرفان اسلامی» با اشاره به اقسام طمع به قرآن کریم استناد کرده و ادامه می‌دهند: قرآن مجید طمع را به چند مرحله تقسیم می‌کند، بعضی از آن‌ها طمع مثبت و برخی طمع منفی هستند، بطوری‌که طمع به زنان نامحرم، طمع به مال مردم، طمع به حقوق اجتماعی جامعه، طمع به بیش از مقدّرات حق که در رابطه با سعی و کوشش انسان می‌باشد از قبیل طمع منفی است که مورث بدبختی دنیا و آخرت است.

استاد انصاریان اظهارکرد: طمع به رحمت و عنایت حق، طمع به دخول در بهشت، طمع به آمرزش و عفو حضرت حق بدون عمل و بدون انجام واجبات و بدون ترک محرّمات و بدون توبه و استغفار حقیقی؛ طمعی شیطانی و حالتی غلط است که قرآن کریم از این طمع‌ها که در حقیقت یک حالت درونی ولی متوجّه به جهات گوناگون است منع فرموده است.

وی ادامه داد: طمع به عنایت و رحمت خدا، طمع به بهشت و مغفرت حضرت حق در جنب عمل و اجرای دستورها و پیاده کردن مقرّرات و ترک محرمّات و طمع به استجابت دعا به شرط دعای با شرایط، طمع مثبت و از بهترین حالات الهی و ملکوتی است و هم‌چنین طمع به بخشوده شدن گناه به شرط توبه حقیقی، طمع مثبت و در حقیقت همان امیدی است که گنهکار تائب باید به حضرت مولا داشته باشد. همان‌طور که خداوند سبحان در سوره مائده می‌فرمایند؛ «وَما لَنا لا نُؤْمِنُ بِاللَّهِ وَما جاءَنا مِنَ الْحَقِّ وَنَطْمَعُ أَنْ یُدْخِلَنا رَبُّنا مَعَ الْقَوْمِ الصَّالِحِینَ» و بر پایه چه عذر و بهانه‌ای به خدا و آنچه از حق برای ما آمده ایمان نیاوریم؟ و حال آن‌که امید داریم که پروردگارمان ما را در زمره شایستگان درآورد.

مفسّر و مترجم قرآن کریم بیان داشت: آری، پس از عمل و پس از تقوا و ترک محرّمات و بعد از توبه واقعی از گناهان طمع به رحمت و عنایت و مغفرت بستن کاری الهی و عملی عُقلایی است و چه نیکوست که انسان حالت طمع خویش را که یک حالت فطری و طبیعی است به این جهات مثبت هدایت کند و تا زنده است فقط به حضرت دوست طمع بندد.

استاد انصاریان در بخش دیگری از کتاب ارزشمند «عرفان اسلامی» به روایاتی بی‌نظیر پیرامون موضوع طمع اشاره کرد و ‌افزود: حضرت هادی(ع) می‌فرماید: «الْطَّمَعُ سَجِیَّةٌ سَیِّئَةٌ؛ طمع، اخلاق ناپسندی است» ۱.

پیامبر اسلام(ص) فرمود: «الْطَّمَعُ یُذْهِبُ الْحِکْمَةَ مِنْ قُلُوبِ الْعُلَماءِ؛ طمع، حکمت را از دل دانشمندان می زداید» ۲.

حضرت علی(ع) می‌فرماید: قَلیلُ الطَّمَعِ یُفْسِدُ کَثیرَ الْوَرَعِ؛ طمع اندک، ورع بسیار را فاسد می‌کند» ۳.

و نیز آن حضرت فرمود: «ما هَدَمَ الدّینَ مِثْلُ الْبِدَعِ وَلا افْسَدَ الرَّجُلَ مِثْلُ الطَّمَعِ؛ چیزی همانند بدعت خراب‌کننده دین و برنامه‌ای چون طمع فاسدکننده انسان نیست» ۴.

همچنین امام صادق(ع) فرمود: «انْ ارَدْتَ انْ تَقَرَّ عَیْنُکَ وَتَنالَ خَیْرَ الدُّنْیا وَالْآخِرَةِ فَاقْطَعِ الطَمَّعَ عَمّا فی ایْدیِ النّاسِ؛ اگر می‌خواهی دیده‌ات روشن باشد و به خیر دنیا و آخرت برسی طمع خود را نسبت به آنچه در اختیار مردم است قطع کن» ۵.

وی ادامه داد: امام صادق(ع) می‌فرماید؛ «طمع، شراب شیطان است که به دست آن دشمن خطرناک به کام دوستان خاصّش ریخته می‌شود و هر کس از این شراب مست شود، به هوش نمی‌آید تا در جهنم و عذاب الیم حق، در کنار شیطان دیده بگشاید و به هوش آید و معلومش گردد که چه بلای غیر قابل جبرانی بسرش آمده». در عیب طمع همین مسأله بس که طمعکاران را به خریدن دنیا و فروختن آخرت و ازدست‌دادن دین می‌کشاند و این مسأله در جای خود مسأله کوچک و کمی نیست.

خادم القرآن برجسته کشورمان بیان داشت: خداوند متعال می‌فرماید؛ «اینانند که گمراهی را به جای هدایت، و عذاب را به عوض آمرزش خریده‌اند». و همچنین «وَقالَ امیرُالْمُؤمِنینَ علیه السلام: تَفَضَّلْ عَلی مَنْ شِئْتَ فَانْتَ امیرُهُ، وَاسْتَغْنِ عَمَّنْ شِئْتَ فَانْتَ نَظیرُهُ، وَافْتَقِرْ الی مَنْ شِئْتَ فَانْتَ اسیرُهُ؛ به هر که خواهی احسان کن که بر اساس قاعده "الانسان عبید الاحسان" امیر او گردی و از غیر حضرت عزّت استغنا جو تا نظیر او باشی و به هر که خواهی اظهار حاجت کن به قصد چشم داشت احسان از او تا اسیر او گشته و دچار خفّت شوی».

پی نوشت:

۱) بحارالأنوار: ۷۵/ ۳۶۸، باب ۲۸، حدیث ۳.

۲) کنزالعمال: ۷۵۷۶.

۳) غرر الحکم: ۲۹۷، حدیث ۶۷۰۷؛ مستدرک الوسائل: ۱۲/ ۷۱، باب ۶۷، حدیث ۱۳۵۴۱.

۴) کنزالفوائد: ۱/ ۳۵۰؛ بحارالأنوار: ۷۵/ ۹۱، باب ۱۶، حدیث ۹۸.

۵) بحارالأنوار: ۷۰/ ۱۶۸، باب ۱۲۹، حدیث ۳.

انتهای پیام   ۳۱۳/۱۷