به گزارش خبرگزاری حوزه، حجت الاسلام والمسلمین محسن الویری مدیر گروه تاریخ دانشگاه باقرالعلوم(ع) در آیین رونمایی از آثار پژوهشکده مطالعات تمدنی و اجتماعی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی دفتر تبلیغات اسلامی که به صورت مجازی برگزار شد، اظهار داشت: مطالعات تمدنی در کشورهای اسلامی زودتر از کشور ما آغاز شد و آثار ارزشمندی به زبان عربی از سوی اندیشمندان معاصر منتشر شده است و در کشور ما در دهه اخیر به دنبال طرح اندیشه تمدنی از سوی مقام معظم رهبری مطرح شد.
وی گفت: در کشور ما مباحث بنیادی که معمولاً مورد علاقه رهبر معظم انقلاب است، در دو سطح علمی(مطابق با ضوابط مراکز آموزش عالی کشور) و فرهنگی(مطابق با هنجارهای رایج فرهنگی) دنبال می شود.
مدیر گروه تاریخ دانشگاه باقرالعلوم(ع) با بیان این که رهبر معظم انقلاب حجم کارهای انجام شده در عرصه تمدن را شایسته سجده شکر دانستند، تصریح کرد: مطالعات تمدنی در کشور ما این شانس را داشته که با کارهای فرهنگی شتاب زده توانسته جایی برای خود بیابند و به نقطه امید بخشی برسند.
وی کارهای انجام شده در پژوهشکده مطالعات تمدنی و اجتماعی را در رأس کارهای امیدبخش دانست و افزود: چند ویژگی آثار این پژوهشکده، مشتمل بر خلاقیت در روش تولید، پشتکار ستودنی پژوهش های این پژوهشکده، پرهیز از هزینه های زائد و ابداع در آورده های آثار است.
* حوزه و دانشگاه گرفتار امور ساختاری شده اند
در ادامه، حجت الاسلام والمسلمین حسن خیری «رئیس دانشگاه آزاد قم» اظهار داشت: کتابخانه تمدنی در کشور ما در بخش تاریخ غنی است اما در بحث نظری تمدن دستمان خالی بوده و هست؛ کارهایی که منتشر شده است، به دلیل تنوعی که دارد، ناظر به نیازهای جامعه است و این نکته مهمی می باشد.
وی گفت: روح حکمت و فلسفه اسلامی آنچنان که در خور شأن است، امتداد اجتماعی پیدا نکرده و این باعث می شود که ما در تمدن سازی با مشکل مواجه شویم.
رئیس دانشگاه آزاد قم تصریح کرد: حوزه و دانشگاه گرفتار امور ساختاری شده اند تا عاملیتی؛ یعنی گرفتار ضوابط، هنجارها و دغدغه تأسیس انواع پژوهشکده ها بدون نیاز سنجی و مخاطب شناسی شده ایم.
وی افزود: این مسأله، پژوهشکده ها را برای جهش بیشتر با محدودیت مواجه کرده است؛ به عبارت دیگر، زیاد نوشته می شود اما مدیریت دانش ما ضعیف است.
حجت الاسلام والمسلمین خیری اظهار داشت: تعامل حوزه و دانشگاه علی رغم توقع افزایش یافتن، کاهش یافته است؛ این در صورتی است که در گذشته اساتید دانشگاه به حوزه می آمدند و بالعکس اما امروز این تعامل کاهش یافته و به تدریج خود بسندگی به وجود آمده است.
* پیشینه، معاصر و آینده ایران با پدیده تمدن و مطالعات تمدنی پیوند خورده است
سپس، محمد باغستانی «مدیر گروه هنر و تمدن اسلامی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی» با اشاره به اهمیت مطالعات تمدنی در ایران گفت: میان سرزمین ایران و پیدایش قدیمی ترین تمدن های جهانی پیوند کهن تاریخی وجود دارد که شواهد تاریخی قدمت آن را نشان می دهد و سزاوار است که حتی از نام ایران و تاریخ آن به عنوان یکی از جلوه های مهم فراز و فرود تمدن های بشری در عهده باستان و میانه نام ببریم.
وی گفت: بخشی از چالش های مدیریت، در جامعه کنونی است که از عصر برآمدن مشروطیت و در عصر پهلوی ها دنبال شده و در عهد اول نظام جمهوری اسلامی در زمان حیات امام خمینی(ره) وجود داشته و در عهد دوم که از سال ۱۳۶۸ با رهبری مقام معظم رهبری شروع شده و تا کنون ادامه دارد، می توان در دولت های چهارگانه سازندگی، اصلاحات، عدالت و اعتدال شواهد زیادی از چالش های تمدنی بین دیدگاه های کسانی که در عرصه مدیریت کشور کار می کنند، نام برد.
مدیر گروه هنر و تمدن اسلامی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی تصریح کرد: این چالش ها است که وضعیت کنونی ما را معین می کند؛ به لحاظ آینده، ایران در یک نقطه چالش های تمدنی کانونی منطقه ای قرار دارد و ایران (چه بخواهد و چه نخواهد) پیشینه، معاصر و آینده اش با پدیده تمدن و مطالعات تمدنی پیوند خورده است.
* فقدان منظومه معرفتی با قید اسلامی؛ منشأ حرکت در مسیر تقلید محض از تمدن غربی
در این مراسم، علی بیات «رییس گروه تاریخ و تمدن ملل اسلامی دانشکده الهیات دانشگاه تهران» اظهار داشت: هنوز تمدن پژوهی و مطالعات تمدنی با نگاه و رویکرد نظری و عملی و خصوصاً با رویکرد و نگاه کاربردی، ظرفیت و پتانسیل بسیار بالایی دارد و می طلبد.
وی گفت: موضوع منفعلانه اندیشمندان مسلمان در برابر مفهوم، ادبیات و الگوی تمدنی غرب صرفاً غلبه بر نگاه تاریخی تمدن است؛ فقدان منظومه معرفتی با قید اسلامی سبب شد مسلمانان به مدت یک قرن در حیرت بسیاری در جهان پر شتاب همراه با تحول، بدون نقشه راه در مسیر تقلید محض از تمدن غربی به سر ببرند.
رییس گروه تاریخ و تمدن ملل اسلامی دانشکده الهیات دانشگاه تهران تصریح کرد: با ظهور انقلاب اسلامی دین از حاشیه به متن و ذهن زندگی انسان و از حوزه فقه شخصی به حوزه کلان اجتماعی، سیاسی و فرهنگی بازگشت و این احیای تفکر اصیل دینی، فصل جدیدی را جهت بازیابی فرهنگ تمدن اسلامی رقم زد که این فضای جدید، نظریه سازی می طلبد.
وی بر انجام مطالعات تمدنی به صورت گروهی تأکید کرد و افزود: بر همه اندیشمندان و استادان حوزه مطالعاتی تمدن فرض است که با تشریک مساعی و به صورت گروهی نسبت به مطالعات تمدنی اقدام شود و از انجام کار فردی پرهیز شود.
* هفت مؤلفه تمدن
سپس، مصطفی تقوی «عضو هیئت علمی دانشگاه صنعتی شریف» اظهار داشت: وقتی که به سراغ کتاب های موجود در زمینه تمدن رفتیم، متوجه شدیم که تعریف واضحی از آن وجود ندارد؛ گاهی تمدن را با فرهنگ، مرتبط و گاهی هم غیرمرتبط دانسته اند؛ تمدن متشکل از هفت مؤلفه ارزش ها، نظام نظری، نظام عملی، ساختارهای مادی و تکنیکی، ساختارهای اجتماعی، گفتمان و نظام نیازها است.
وی گفت: اگر تمدن را اینگونه بفهمیم، نتایجی خواهد داشت که تمدن گرانش دارد و همانگونه که موشک پس از پرتاب انرژی زیادی می برد تا به فضا برود، تمدنی مثل تمدن مدرن که درگیر آن هستیم، گرانش دارد، به این دلیل که تمدن حاوی یکی سری ساختار مادی و تکنیکی است که به سادگی توسط بشر تغییر نمی یابد چرا که معونه دارد.
* شهرهای ایران می توانند زاویه ای تمدنی را انعکاس دهند
در ادامه این مراسم، موسی نجفی «رئیس پژوهشکده اندیشه سیاسی، انقلاب و تمدن اسلامی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی» با اشاره به اهمیت احصا کردن امکانات کشور در ارتباط با تمدن اظهار داشت: شهرهای ایران از هر زاویه ای تمدنی هستند و می توانند زاویه ای تمدنی را انعکاس دهند و امکانات تمدنی ما کم نیست.
وی گفت: در حوزه و دانشگاه بحث های تمدنی خوبی صورت گرفته است اما این بحث ها تمرکز ندارد؛ در نظام تمدن نوین اسلامی بحث های نظری در یک جاهایی غلبه می کند و تمدنی نوینی که تمام ابعاد آن معلوم نیست، باید مورد تفکر قرار بگیرد؛ از گذشته امکانات تمدنی در اختیار داریم و یک انقلاب بزرگی را ایجاد کرده ایم که می خواهد دو سر حلقه تمدن نوین اسلامی و تمدن گذشته را به هم وصل کند.
در این مراسم، حجج اسلام والمسلمین محمدتقی سبحانی «رییس قطب تعمیق ایمان دینی و مبارزه با جریانها و فرق انحرافی دفتر تبلیغات اسلامی و رئیس مرکز الحضاره لتنمیه الفکر الاسلامی»، نجف لک زایی «معاون پژوهش دفتر تبلیغات اسلامی و رئیس پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی» و عماد افروغ «استاد دانشگاه» به سخنرانی پرداختند.
