خبرگزاری حوزه همگام با فرشتگان زمینی ،بخش های از احکام اعتکاف در نظر مراجع معظم تقلید را منتشر می کند.
آیت الله العظمی خامنه ای
س. زمان نيت اعتکاف چه وقت است آيا مى‌توان اول شب نيت کرد؟
ج: وقت نيت اعتکاف، اول طلوع فجر روز اول است و نيت اول شب در صورتى صحيح است که اول شب شروع در اعتکاف نموده باشد.
وقت فضيلت اعتكاف
س. چه زمانى اعتكاف مستحب مؤكد است؟ و به عبارت ديگر در چه اوقاتى اعتكاف مستحب است؟
ج: اعتكاف وقت خاصى ندارد، هرچند اعتكاف در ده روز آخر ماه مبارك رمضان فضيلت بيشترى دارد.
تأخير از وقت واجب اعتكاف
س. اگر معتكف مثلاً يك ساعت از ابتداى روز ـ بعد از طلوع فجر ـ تأخير كند آيا اين روز به عنوان روز اول اعتكاف حساب مى‌شود؟ چه تأخير عمدى باشد يا اضطرارى؟
ج: در اعتكاف بايد از ابتداى روز اول شروع كرد، لذا روزى كه ناقص مانده جزو اعتكاف محسوب نمى‌شود هرچند كه تأخير از روى اضطرار باشد.
استفاده از سرويس‌هاى بهداشتى خارج از مسجد
س.رفتن به سرويس‌هاى بهداشتى متعلق به مسجد كه در خارج از مسجد است در موارد زير چه حكمى دارد؟
الف: براى حمام كردن(نظافت)؛
ب: براى غسل مستحب؛
ج: براى اين‌كه با وضو باشد؛
د: وضو گرفتن براى خواندن قرآن يا نماز مستحبى؛
هـ: براى شستن دندان‌ها و دست‌ها.
پاسخ : خارج شدن از مسجد به دلايل مذكور اشكال ندارد، ولى بايد به قدر حاجت اكتفا كند و طول ندهد.
تعريف شب و روز
س. منظور از شب و روز در اعتکاف چيست؟
ج: روز از طلوع فجر تا مغرب شرعى است و شب از مغرب تا طلوع فجر.
نوع روزه اعتكاف
س. چه نوع روزه‌هايى را نمى‌توان در اعتکاف گرفت؟
ج: هر نوع روزه‌اى را در اعتکاف مى‌توان گرفت.
آیت الله العظمی سیستانی
استحباب اعتکاف
س: آیا اعتکاف تنها در رجب مستحب است؟
ج: اعتکاف همیشه مستحب است و در ماه رمضان تاکید شده و دلیلی بر خصوصیت آن در ماه رجب نیافته ایم.
خروج از مسجد
س -پرسش: اگر معتکف از روی فراموشی از مسجد خارج شود چه حکمی دارد؟
ج-: اعتکاف او باطل می شود.
قطع اعتکاف
س-پرسش: آیا می توان در روز اول یا دوم اعتکاف را قطع کرد و اگر مردد بشوم که چنین کنم یا نه چه حکمی دارد؟
ج: اشکال ندارد و مردد شدن نسبت به اصل اعتکاف ضرر به اعتکاف نمی زند.
حیض زن در حین اعتکاف
س : اگر زن پس از روز دوم اعتکاف حیض شود وظیفه او چیست؟
ج : باید از مسجد خارج شود و اگر اعتکاف او معین باشد (مثلا نذر کرده ایام البیض اعتکاف کند) باید قضا کند و اگر معین نباشد باید از نو اعتکاف کند و اگر اعتکاف او مستحبی بوده به احتیاط واجب باید قضا کند.
آیت الله العظمی مکارم
س-اعتکاف اشخاصی که روزه برایشان ضرر دارداگر روزه براى کسى ضرر داشته باشد، چه حکمى دارد؟
ج-عتکاف اشخاصى که روزه براى آنها ضرر دارد باطل است.
دیدار با خانواده
س– دیدار معتکف با اعضای خانواده ملاقات و گفتگوى اعتکاف کننده با اعضاى خانواده اش (همسر، خواهر، مادر) در طول اعتکاف چه حکمى دارد؟
ج-اشکالى ندارد.
خارج شدن از اعتکاف
س-– اگر فردی اعتکاف مستحب را در روز سوم رها کرد وظیفه اش چیست؟
ج-کار خلافی مرتکب شده و باید اعتکاف را قضا کند.
– محرمات اعتکاف
س-کدام یک از محرّمات اعتکاف، باعث بطلان اعتکاف مى شود؟ و در چه مواردى کفّاره واجب مى شود؟
پنج چیز بر معتکف حرام است:
1ـ تمتّع از همسر، خواه جماع باشد، یا لمس و بوسیدن، بنابر احتیاط.
2ـ استمناء بنابر احتیاط; هر چند از طریق حلال باشد، مانند ملاعبه با همسر.
3ـ بوییدن عطریّات و بوهاى خوش; هر چند به قصد لذّت نباشد.
4ـ خرید و فروش، بلکه مطلق تجارت با نبودن ضرورت بنابر احتیاط; ولى پرداختن به امور مباح دنیوى مانند خیّاطى و امثال آن اشکال ندارد.
5ـ جدال بر سر مسائل دینى یا دنیوى به قصد غلبه کردن برطرف مقابل و اظهار فضیلت، و در این امور فرقى میان شب و روز نیست و هر یک از امور فوق اعتکاف را باطل مى کند.
آیت الله العظمی صافی
* نيّت
س. آيا در اعتكاف واجب و مستحب، قصد وجوب يا استحباب لازم است؟
ج. لازم نيست.
شرط برگشت از اعتكاف در هنگام نيّت
س. آيا انسان مي‌تواند از آغاز، هنگام نيّت، شرط كند كه اگر برايش اتّفاقي افتاد يا مشكلي پيش آمد- مثلاً بگويد اگر هوا سرد شد- اعتكاف را رها مي‌كنم حتي در روز سوّم؟ آيا لازم است اتّفاق يا مشكل خاصّي را در نظر بگيرد يا نيازي نيست؟
ج. جايز است در حين نيّت (نه قبل از آن و نه بعد از شروع در اعتكاف)، شرط رجوع از اعتكاف را در هر وقت كه بخواهد حتي در روز سوّم بنمايد، حتي بدون عروض هيچ سببي.
نيابت
س. آيا اعتكاف را به نيابت از كسي كه مرده و يا به نيابت از كسي كه زنده است مي‌توان انجام داد؟
ج. نيابت از ميّت در اعتكاف، صحيح است و نيابت از حيّ محلّ اشكال است. بلي، به قصد رجاء، اشكال ندارد.
س. حكم اعتكاف مسافر در مساجد مدينه، كوفه، مسجد‌الحرام، سهله و مشاهد مشرفه بدون نذر روزه و قصد اقامت چيست؟
ج. در هر مكاني كه روزه صحيح نيست، اعتكاف هم صحيح نيست.
- مكان اعتكاف
س. ملاك در تعيين مسجد جامع چيست؟ آيا ممكن است تعداد مساجد يك شهر يا روستا متعدّد باشد؟ آيا مساجد جامع، ممكن است به هم خيلي نزديك باشند؟
ج. مسجد جامع، مسجدي است كه براي گروه خاصي ساخته نشده است در مقابل مسجد بازار و قبيله و امثال اينها كه در آنها معظم اهل بلد جمع نمي‌شوند و آماده براي اجتماع آنها هم نشده است و ممكن است مسجد جامع متعدّد باشد و نيز نزديك هم باشند.
س. اگر اعتكاف واجب خود را در مسجدي بجا آورد و بعداً فهميد كه اعتكاف در آنجا صحيح نبوده است، اعتكاف او چه حكمي دارد؟
ج. اگر اعتكاف واجب بوده، بايد استيناف يا قضا شود.
استدامه توقف در مسجد
س. خارج شدن معتكف از مسجد در موارد ذيل چه حكمي دارد:
الف: گرفتن وضو؟
ب: غسل مستحبي و مسواك؟
ج: تلفن‌زدن به خانواده در موارد غيرضروري و امور متعارف؟
د: ديدار با خانواده در بيرون از محدوده مسجد؟
هـ: شركت در دروس حوزه و دانشگاه؟
و: نماز جماعت يا نماز جمعه؟
ج. براي شركت در دروس و نماز جماعت و تلفن به خانواده و راهپيمايي و ديدار با خانواده محلّ اشكال بلكه ممنوع است، و براي نماز جمعه اشكال ندارد و همچنين براي وضو و غسل مستحبّي و براي مسواك‌زدن هم اگر ضرورت داشته باشد، اشكال ندارد.
آیت الله العظمی مظاهری
خروج از مسجد
س-: معتکفي قبل از اذان صبح در مسجد بوده است. و براي تجديد وضو از مسجد خارج مي‌شود. وقتي براي وضو بيرون از مسجد قرار دارد اذان صبح مي‌شود. آيا اعتکاف او صحيح است؟
ج- صحيح است.
زمان نیت و ورود به مسجد
س-: شخصي به نيّت اعتکاف از منزل خارج شده، ولي قبل از ورود به مسجد اذان صبح گفته مي‌شود، آيا اعتکاف او صحيح است و مي‌تواند معتکف شود يا خير؟
ج- نمي‌تواند.
س-: زمان نيّت کردن براي اعتکاف چه موقعي است؟ آيا در شب قبل يا روز قبل هم مي‌توان نيّت اعتکاف فردا را کرد؟
ج- اشکال ندارد.
س-: در نيّت اعتکاف، گذراندن از قلب و يا زبان لازم است و يا اينکه عمل به اعتکاف مثل حضور در مسجد جهت آن کافي است؟
ج- با توجّه به عمل کفايت مي‌کند.
س-: آيا معتکف مي‌تواند به هنگام نيّت اعتکاف، شرط کند که هر زمان خواست حتّي در روز سوّم، بدون عذر يا با عذر از اعتکاف خارج شود؟ در صورتي که چنين شرطي کرد، امّا از اعتکاف خارج نشد، اعتکاف او صحيح است يا خير؟
ج- چنين شرطي منعقد نمي‌شود و اگر معتکف شد، بايد سه روز در مسجد بماند.
اعتکاف نیابی
س-: آيا اعتکاف را مي‌توان به نيابت از زنده يا ميّت انجام داد؟ و اگر نيابت صحيح است، آيا هم‌زمان با خود مي‌شود به نيابت از ديگري هم معتکف شد؟
ج- کلّيه صور اشکال ندارد.
بطلان روزه
س-: اگر به علّتي روزۀ کسي باطل شود، آيا اعتکاف او هم باطل مي‌شود؟
ج- باطل مي‌شود.
س-: اگر کسي نذر کند ايّام معيني را معتکف شود و از آن تخلف کند، آيا علاوه بر کفّاره، قضاي آن نيز واجب است يا صرفاً بايد کفارۀ عمل نکردن به نذر را بدهد؟
ج- صرفاً بايد کفارۀ عمل نکردن به نذر را بدهد.
