به گزارش خبرگزاری حوزه، نشست علمی پژوهشی «جنسیت و کلام اسلامی» در سومین روز پیش رویداد پژوهشی پژوهشگاه مطالعات اسلامی جامعه الزهرا سلام‌الله‌علیها برگزار شد.
در این نشست تخصصی، سرکار خانم زینب تاجیک، پژوهشگر و مدرس حوزه و دانشگاه با اشاره به مبحث جنسیت و کلام اسلامی، عنوان کرد: مطالعات جنسیتی و کلام اسلامی یک رابطه دوسویه می‌توانند داشته باشند.
مباحث جنسیتی باعث پویایی علم کلام خواهد شد
پژوهشگر و مدرس حوزه و دانشگاه اظهار داشت: مباحث جنسیتی باعث پویایی علم کلام خواهد شد و کلام را از حصار تنگ انتزاعیات خارج خواهد کرد؛ از سوی دیگر، ما برای رسیدن به یک نظام جامع درباره جنسیت محتاج علم کلام هستیم.
تاجیک خاطرنشان کرد: نوع نگاه به زن در هر دین و فرهنگی برگرفته از مبانی کلامی آن دین و به‌خصوص دیدگاه‌های کلامی نسبت به مباحث انسان‌شناسی در ارتباط با زن است.
وی با اشاره به تعریف علم کلام، گفت: علم کلام، دانشی است که درباره اعتقادات و معارف دینی به دو شیوه عقلی و نقلی بحث می‌کند و ضمن استنباط اعتقادات دینی از منابع اصلی دین، به تبیین و اثبات آن عقاید می‌پردازد و همچنین وظیفه مهم پاسخ به شبهات و اعتراض مخالفان نیز بر عهده علم کلام است.
پژوهشگر و مدرس حوزه و دانشگاه یادآور شد: شهید مطهری برای علم کلام یک ماهیت معرفت‌زا قائل هستند و معتقدند علم کلام شامل تمام گزاره‌های غیرفقهی اعم از فرهنگی، تاریخی، اجتماعی، سیاسی و غیره خواهد شد.
علم کلام بسته به اقتضائات زمان و مکان باید به‌روز شود/ نیازمند تاسیس کلام‌های مضاف هستیم
تاجیک با تصریح بر اینکه علم کلام منحصر در مباحث مبدأشناسی و معادشناسی نمی‌شود، عنوان کرد: وظیفه علم کلام، زمینه‌سازی نظری برای تمام گزاره‌های دینی و پاسخ به شبهات درباره نظرات دینی است.
وی اضافه کرد: بنابراین علم کلام بسته به اقتضائات زمان و مکان باید به‌روز شود و ما نیازمند تأسیس کلام‌های مضاف مانند کلام اجتماعی، کلام فرهنگی، کلام سیاسی و... هستیم.
پژوهشگر و مدرس حوزه و دانشگاه با اشاره به اینکه از مباحث مهمی که در کلام‌های مضاف باید تأسیس شود کلام جنسیتی است، اظهار داشت: کلام جنسیتی نشان‌دهنده ابعاد نظری و نظرگاه دین در باب جنسیت است و باید از مهم‌ترین مبانی حوزه‌های هستی‌شناسی، انسان‌شناسی، معرفت‌شناسی و ارزش‌شناسی یک نظام جامع و کامل جنسیتی را براساس دین اسلام برای ما سازمان‌دهی کند.
موضوع کلام اسلامی و جنسیت مورد بی مهری قرار گرفته است/لزوم تدوین منظومه کامل و جامع جنسیتی در مباحث کلام اسلامی
تاجیک با بیان اینکه موضوع کلام اسلامی و جنسیت مورد بی مهری قرار گرفته است، یادآور شد: ما آثار ارزشمندی درباره این موضوع و جایگاه و حقوق زنان از برخی علما و بزرگان مانند علامه مصباح یزدی، آیت‌الله جوادی آملی، علامه طباطبایی داریم، اما این آثار شبهه محور هستند که در صدد پاسخگویی به شبهات در موضوعات اختلافات جنسیتی بودند.
وی تصریح کرد: ما یک منظومه کامل و جامع جنسیتی که در حوزه مباحث کلام اسلامی باشد، نداریم؛ وظیفه اصلی علم کلام، رسیدن به یک نظام جامع و کامل است و ما کار انجام نشده در این زمینه‌ها زیاد داریم.
پژوهشگر و مدرس حوزه و دانشگاه تأکید کرد: ما برای رسیدن به این نظام جامع باید دو کار انجام دهیم مسائلی که کامل و مشخص در ارتباط با جنسیت هستند، اما برخی پژوهش‌های ما شاید در نگاه اول ارتباطی با مباحث جنسیتی نداشته باشد اما برای رسیدن به نگاه جنسیتی در مباحث کلامی نیاز است که به آنها توجه داشته باشیم.
تاجیک در ادامه گفت: از مهم‌ترین مباحثی که در کلام جنسیتی باید مورد توجه قرار گیرد، بحث هویت جنسیتی و بحث از چیستی جنسیت و تأثیر آن بر هویت و شخصتی انسان است که دامنه این اختلافات جنسیتی و حدود آن باید مشخص شود.
وی بیان داشت: مشخص کردن حکمت این اختلافات و امتداد آن در مباحث خانوادگی و اجتماعی از مباحث دیگری که علم کلام متکفل پرداختن به آن است؛ تأثیر جنسیت بر مباحث هرمنوتیک متون مقدس نیز از نقاط تلاقی جنسیت و علم کلام است.
وی با بیان اینکه ما بر اساس منابع دینی به هیچ عنوان حق ارزش‌گذاری نداریم، گفت: یکی از کارهای کلامی که ما باید انجام دهیم، بازتعریف عقلانیت، عاطفه و احساسات با توجه به متون اصلی اسلامی است. عاطفه از عقلانیت است و ما وقتی وارد متون دینی می‌شویم، به هیچ عنوان این دوگانگی را نمی بینیم که کسی که عاطفه داشته باشد، از عقلانیت او کم شده است. ما با بازتعریف این عقلانیت، عاطفه و احساسات می‌توانیم خط بطلان روی همه این مباحث بکشیم.
