به گزارش خبرنگار خبرگزاری حوزه، حجت‌الاسلام‌ والمسلمین اسمعیل سلطانی، مدیرگروه تفسیر و علوم قرآنی مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره)، امروز دوشنبه ۳۰ بهمن ماه در نشست علمی «تأملی در اعجاز عددی و ریاضی قرآن» که در سالن اندیشه مؤسسه برگزار شد، اظهار کرد: یافتن وجوه جدید اعجاز در قرآن کار بسیار مطلوبی است زیرا قرآن کتاب معجزه است ولی اعجاز عددی در ابتدای راه است و باید مراقب باشیم تا خدای ناکرده از قرآن بد دفاع نکنیم که خود قرآن را هم زیر سؤال ببرد.

استاد مؤسسه آموزشی پژوهشی امام خمینی(ره)، با اشاره به نظریه اعجاز عددی و پیشگامی رشاد خلیفه در ارائه این بحث، افزود: محقق نظریه خود را به برخی پیش‌دانسته‌ها مبتنی کرده است نه اینکه کشفی کرده باشد؛ مثلا یکی از پیش‌دانسته‌های محقق این است که قرآن تحریف نشده؛ او با تکیه بر این پیش‌دانسته با شمارش واژگان و ناظر به تساوی برخی از آن‌ها، نتیجه گرفته‌ است که وقتی توازن و تساوی در چند واژه وجود دارد دال بر عدم تحریف قرآن کریم است.

وی ادامه داد: مواردی که با این نظریه هماهنگ نبوده است حذف شده است، در حالی که نه تساوی و نه توازن چند واژه مانند دنیا و آخرت و روز و شب و جهر و علانیه و ... دلیل بر عدم تحریف قرآن است و نبود توازن یعنی اینکه ما پی به تساوی و توازن نبریم هم نمی‌توان آن را دال بر تحریف دانست.

حجت الاسلام والمسلمین سلطانی با بیان اینکه یکی دیگر از پیش‌دانسته‌های محقق این نظریه آن است که زکات عامل برکت است، اظهار کرد: محققان این نوع نظریات سراغ این دو واژه رفته و نتیجه گرفته‌اند که واژه زکات و برکت به تعداد مساوی در قرآن آمده در حالی که این نتیجه غلط است زیرا برکت در خیلی از آیات ربطی به زکات ندارد و مصادیق آن خداوند، عیسی(ع)، درخت زیتون و ... است.

وی ادامه داد: همچنین اگر تعداد این دو کلمه کمتر و یا بیشتر از این هم بود در نتیجه تفاوتی نداشت و چه بسا اگر تعداد کلمه برکت چند برابر زکات تکرار شده بود نتیجه بهتری داشت زیرا می‌گفتیم واقعا مؤید چند برابر بودن است کما اینکه در آیه شریفه فرموده است: مَنْ جَاءَ بِالْحَسَنَةِ فَلَهُ عَشْرُ أَمْثَالِهَا ۖ وَمَنْ جَاءَ بِالسَّیِّئَةِ فَلَا یُجْزَیٰ إِلَّا مِثْلَهَا وَهُمْ لَا یُظْلَمُونَ؛ هر کسی یک حسنه انجام دهد ده برابر به او پاداش داده خواهد شد.

استاد مؤسسه آموزشی پژوهشی امام خمینی(ره) با بیان اینکه بنابراین تساوی ضد نظریه اعجاز عددی است، اظهار کرد: بررسی گزینشی واژگان هم از دیگر نتایج نامیمون این نوع نظریات است زیرا برای رسیدن به نتیجه هر واژه‌ای را بررسی نمی‌کنند بلکه یکسری واژگانی را بررسی می‌کنند که در راستای نتیجه آنان باشد چون پیش فرض آنان اثبات اعجاز عددی است و برای آن هر دلیلی را می‌تراشند و به تعبیر دیگر نتیجه برای آنها از پیش تعیین شده است.

وی اضافه کرد: مثلا واژه قرآن ۵۵ مرتبه به کار رفته است ولی تناسبی با واژگانی چون اوحی، نزل و تنزیل و ... ندارد؛ لذا این‌ها سراغ بررسی این نوع واژگان نرفته‌اند ضمن اینکه بررسی برخی واژگان هم اصلا نتیجه معینی ندارد مانند تساوی الجهر و العلانیه، المصیبه و الشکر.

اعجاز عددی و ناسازگاری آن با مبانی تفسیر

حجت الاسلام والمسلمین سلطانی افزود: نقد دیگر بر این نظر، ناسازگاری اعجاز ادبی با مبانی تفسیر است؛ یکی از مبانی تفسیر، زبان قرآن است که ترکیبی از زبان عرف عام و خاص است یعنی قرآن هم عبارات عرفی دارد و هم عبارات نسبتا پیچیده و به تعبیر دقیق‌تر عبارات قرآن مراتب مختلف فهم را داراست. جالب اینکه برخی از محققان طر فدار این نظریه از آیه «إِنَّ الَّذِینَ یُحِبُّونَ أَنْ تَشِیعَ الْفَاحِشَةُ فِی الَّذِینَ آمَنُوا لَهُمْ عَذَابٌ أَلِیمٌ فِی الدُّنْیَا وَالْآخِرَةِ ۚ وَاللَّهُ یَعْلَمُ وَأَنْتُمْ لَا تَعْلَمُونَ» هم تلاش کرده‌اند شیعه را استنباط کنند.

وی ادامه داد: ادعای دیگر آنان وجود رابطه میان حروف مقطعه و تعداد همان حرف در همان سوره است؛ رشاد خلیفه اصرار می‌کند که به یکی از اسرار این حروف پی برده است و رابطه معینی بین حرف و حروف مقطعه با سوره وجود دارد مثلا حرف ق در سوره ق بیشتر از تعداد همین حرف در سایر سوره‌ها است در حالی که این سخن نادرست است و تعداد ق در برخی سوره‌ها مانند فلق، شمس و قمر نسبت به سایر حروف در سوره‌ها از درصد تکرار ق در سوره ق بیشتر است.

استاد مؤسسه آموزشی پژوهشی امام خمینی(ره) افزود: یا مدعی شده‌اند طه در سوره طه بیشتر از سور دیگر است در حالی که در سوره‌های فتح، حج، مجادله، توبه و ... حرف ط و ها بیشتر از سوره طه است؛ وقتی محقق متوجه این ناسازگاری شده است دنبال توجیه رفته و گفته است ما فقط سوره‌های مکی را لحاظ می‌کنیم و در اینجا هم چون به نتیجه نرسیده روش را تغییر داده است. در سوره مبارکه یس هم نتیجه کاملا برعکس است زیرا یا و سین تکرار کمتری نسبت به برخی سوره‌های دیگر دارند.

حجت الاسلام والمسلمین سلطانی گفت: ادعای دیگر محقق این نظریه یعنی رشاد خلیفه این است که عدد ۱۹ عددی اساسی در قرآن کریم است و به آیه تسعه عشر استناد کرده است؛ او گفته است بسم الله الرحمن الرحیم دارای ۱۹ حرف است و هر یک از تعداد کلمات این جمله، مضرب ۱۹ است؛ بسم الله ۱۱۴ بار، الله ۲۱۲۸، الرحمن ۵۷ و رحیم ۱۱۴ بار به کار رفته است و هرکدام از اینها مضربی از عدد ۱۹ است.

وی افزود: در جای دیگر گفته است حرف نون ۱۳۳ بار به کار رفته که مضرب عدد ۱۹ است و بقیه ادعاهایی که فقط چند مثال آن ذکر شد. بنابراین بیشتر موارد به عدد سازی شبیه است تا عددیابی و محقق خود را خیلی به تکلف انداخته است تا مضرب عدد ۱۹ را اثبات کند. تعداد کلمات بسم الله الرحمن الرحیم فقط در عدد ۵۷ درست است که مضربی از ۱۹ است و مابقی کلمات این جمله اینطور نیست.

استاد مؤسسه امام خمینی(ره) بیان کرد: او وقتی متوجه شده است که تعداد بسم الله مضربی از عدد ۱۹ نیست مدعی شده که فقط در ۳ سوره‌ای که بسم الله آن شماره دارد این مسئله درست زیرا بسم الله حمد آیه اول این سوره است. باز هم وقتی نتوانسته است سازگاری درست کند آیه ۴۱ هود و ۳۰ نمل و اول حمد را به این تعداد افزوده است همچنین عدد سوره‌ها یعنی حمد که یک و هود ۱۱ و نمل سوره ۲۷ است به این عدد اضافه کرده است تا ثابت کند مضربی از عدد ۱۹ است.

وی افزود: ما معتقدیم که قرآن کریم کتاب اسرارآمیزی است ولی معما نیست بلکه به فرموده خود قرآن کتاب مبین است و اگر قرار است چیزی مطرح شود باید اشاره‌ای در روایات در این باره وجود داشته باشد؛ قرآن کریم مطابق عرف عقلا سخن گفته است و باید با ادبیات عرب و اصول عرفی محاوره فهم شود.

حجت الاسلام والمسلمین سلطانی بیان کرد: یافتن وجوه جدید اعجاز در قرآن کریم کار بسیار مطلوبی است زیرا قرآن کتاب معجزه است ولی اعجاز عددی در ابتدای راه است و باید مراقب باشیم تا خدای ناکرده دفاع بد از قرآن نکنیم که فردا جوان و دانشجوی ما با این دفاع بد مواجه شود و خطا و اشتباه را به قرآن نسبت دهد و خود قرآن را هم زیر سؤال ببرد.

وی افزود: البته در نگاه اول ممکن است بیان این نوع مطالب سبب جذب یکسری افراد بشود ولی اگر بعدا پی ببرد که ما این نوع مطالب را به صورت غیرواقعی به ذهن او القاء کرده‌ایم اساسا به سمت قرآن نخواهد رفت. از این رو نباید هر حدس و گمانی را بدون بررسی تمام جوانب به قرآن نسبت دهیم؛ بنده با اعجاز عددی مخالف نیستم ولی به این سبکی که برخی محققان ارائه داده‌اند هم موافق نیستم.

۳۱۳.۱۷