سرویس علمی فرهنگی خبرگزاری «حوزه»، به مناسبت اربعین حسینی بیست، مصداق از اسرارِ «اربعین» از نگاه قرآن و روایاتو نیز گزیده ای از وقایع اربعین امام حسین علیه السلام را تقدیم می کند.

*عذاب چهل روزه

1- چهل روز باریدن باران، عذاب کفار در زمان حضرت نوح عليه السلام بود.

«عَنِ الصَّادِقِ علیه السلام: إِلَى أَنْ قَالَ فَبَقِيَ الْمَاءُ يَنْصَبُّ مِنَ السَّمَاءِ أَرْبَعِينَ صَبَاحاً- وَ مِنَ الْأَرْضِ الْعُيُونُ- حَتَّى ارْتَفَعَتِ السَّفِينَةُ فَمَسَحَتِ السَّمَاءَ قَالَ فَرَفَعَ نُوحٌ يَدَهُ- ثُمَّ قَالَ يَا رهمان أتقن وَ تَفْسِيرُهَا رَبِّ أَحْسِنْ- فَأَمَرَ اللَّهُ الْأَرْضَ أَنْ تَبْلَعَ مَاءَهَا» على ابن ابراهيم در حديثى طولانى از امام صادق علیه السلام نقل می کند که آن حضرت در وقایع عذاب قوم نوح می فرماید: آب تا 40 روز از آسمان بارید و از زمين هم چشمه‏ها جوشيدند تا كشتى بلند شد و آسمان را مسح كرد و نوح دست برداشت و گفت: «اى رهمان اتقن» يعنى پروردگارا نيكى كن و خدا به زمين فرمود تا آب را فرو كشد. (بحار، ج‏72، ص: 134)

*سرگردانی چهل ساله

2- قوم حضرت موسى علیه السلام، چهل سال در بيابان سرگردان بودند.

قرآن کریم می فرماید: «قالَ فَإِنَّها مُحَرَّمَةٌ عَلَيْهِمْ أَرْبَعِينَ سَنَةً يَتِيهُونَ فِي الْأَرْضِ فَلا تَأْسَ عَلَى الْقَوْمِ الْفاسِقِينَ»

خداوند(به موسى) فرمود: «اين سرزمين(مقدس)، تا چهل سال بر آن ها ممنوع است(و به آن نخواهند رسيد)؛ پيوسته در زمين(در اين بيابان)، سرگردان خواهند بود؛ و در باره(سرنوشت) اين جمعيّت گنهكار، غمگين مباش!. (مائده 26)

*شرط خدا برای خلقت فاطمه(س)

3- پيامبر صلى الله عليه و آله به دستور الهی چهل روز از خديجه کناره گرفت تا غذاى آسمانى نازل شده و مقدّمۀ تولّد حضرت زهرا عليها السلام مهیّا گردید.

مرحوم مجلسی در کتاب شریف بحار می نویسد روایت شده: «فَلَمَّا كَانَ فِي كَمَالِ الْأَرْبَعِينَ هَبَطَ جَبْرَئِيلُ علیه السلام فَقَالَ يَا مُحَمَّدُ الْعَلِيُّ الْأَعْلَى يُقْرِئُكَ السَّلَامَ وَ هُوَ يَأْمُرُكَ أَنْ تَتَأَهَّبَ لِتَحِيَّتِهِ وَ تُحْفَتِهِ قَالَ النَّبِيُّ صلّی الله علیه وآله وسلّم يَا جَبْرَئِيلُ وَ مَا تُحْفَةُ رَبِّ الْعَالَمِينَ وَ مَا تَحِيَّتُهُ قَالَ لَا عِلْمَ لِي قَالَ فَبَيْنَا النَّبِيُّ صلّی الله علیه وآله وسلّم كَذَلِكَ إِذْ هَبَطَ مِيكَائِيلُ وَ مَعَهُ طَبَقٌ مُغَطًّى بِمِنْدِيلِ سُنْدُسٍ أَوْ قَالَ إِسْتَبْرَقٍ فَوَضَعَهُ بَيْنَ يَدَيِ النَّبِيِّ صلّی الله علیه وآله وسلّم وَ أَقْبَلَ جَبْرَئِيلُ علیه السلام وَ قَالَ يَا مُحَمَّدُ يَأْمُرُكَ رَبُّكَ أَنْ تَجْعَلَ اللَّيْلَةَ إِفْطَارَكَ عَلَى هَذَا الطَّعَامِ»

اى محمّد! خداوند بلند مرتبه تو را سلام مى‏رساند و امر مى‏كند كه چهل روز از خديجه دورى نمايى.... پس از اتمام چهل روز جبرئيل بر پيامبر فرود آمد و فرمود: اى محمّد! خداوند بر تو درود مى‏فرستد و تو را امر مى‏كند تا از تحفه و هديه او بهره‏مند گردى. پيامبر فرمود: تحفه پروردگار عالميان چيست؟ و مژده او كدام است؟ جبرئيل گفت: نمى‏دانم. در اين حال ميكائيل فرود آمد و همراه او طبقى بود كه با پارچه‏اى پشمى پوشيده شده بود و آن را در مقابل پيامبر گذارد؛ جبرئيل نزديك آمده و گفت: اى محمّد! خداوند فرمان مى‏دهد كه امروز را با اين طعام افطار كنى.

 (بحار، ج‏16، ص: 78)

*چهل سال تربیت

4- رسول خدا صلى الله عليه و آله وسلّم در چهل سالگى به رسالت مبعوث شدند.

«عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ علیه السلام قَالَ إِنَّ اللَّهَ خَلَقَ مُحَمَّداً عَبْداً فَأَدَّبَهُ حَتَّى إِذَا بَلَغَ أَرْبَعِينَ سَنَةً أَوْحَى إِلَيْهِ وَ فَوَّضَ إِلَيْهِ الْأَشْيَاءَ فَقَالَ ما آتاكُمُ الرَّسُولُ فَخُذُوهُ وَ ما نَهاكُمْ عَنْهُ فَانْتَهُوا»

ابو اسامه از حضرت باقر عليه السّلام نقل كرد كه آن حضرت فرمود: خداوند محمّد مصطفى صلى اللَّه عليه و آله و سلم را بنده آفريد او را تا چهل سال تربيت نمود سپس به او وحى كرد و در اختيارش اشياء را قرارداد پس فرمود: «ما آتاكُمُ الرَّسُولُ فَخُذُوهُ وَ ما نَهاكُمْ عَنْهُ فَانْتَهُوا» آن چه را رسول خدا براى شما آورده بگيريد(و اجرا كنيد)، و از آن چه نهى كرده خوددارى نماييد. (بحار الأنوار، ج‏25، ص: 331)

*کمال روحی تا چهل سالگی

5- انسان تا چهل سالگى زمينۀ كمال روحى و معنوى دارد، امّا پس از آن دشوار مى‏شود.

«قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام إِنَّ الْعَبْدَ لَفِي فُسْحَةٍ مِنْ أَمْرِهِ مَا بَيْنَهُ وَ بَيْنَ أَرْبَعِينَ سَنَةً فَإِذَا بَلَغَ أَرْبَعِينَ سَنَةً أَوْحَى اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ إِلَى مَلَكَيْهِ قَدْ عَمَّرْتُ عَبْدِي هَذَا عُمُراً فَغَلِّظَا وَ شَدِّدَا وَ تَحَفَظَّا وَ اكْتُبَا عَلَيْهِ قَلِيلَ عَمَلِهِ وَ كَثِيرَهُ وَ صَغِيرَهُ وَ كَبِيرَه»

امام صادق عليه السلام فرمود: انسان تا سن چهل سالگى (تا حدودى) در گشايش و مهلت است و چون به چهل سالگى رسد خداوند متعال به دو فرشته (مامور انسان) دستور مى‏دهد: تا اينجا بنده‏ام را عمر (فرجه و مهلت) دادم از اين پس او را شديداً و به سختى كنترل و (اعمالش را) ضبط كنيد و زيادى، كمى، كوچك و بزرگ عملش را بنويسيد. (الخصال، ج‏2، ص: 545)

*برای یاری امام زمان(عج)

6- کسی که چهل صبح، دعای عهد را بخواند از یاران امام زمان علیه السلام خواهد بود.

«عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ الصَّادِقِ علیه السلام أَنَّهُ قَالَ مَنْ دَعَا إِلَى اللَّهِ أَرْبَعِينَ صَبَاحاً بِهَذَا الْعَهْدِ كَانَ مِنْ أَنْصَارِ قَائِمِنَا فَإِنْ مَاتَ قَبْلَهُ أَخْرَجَهُ اللَّهُ تَعَالَى مِنْ قَبْرِهِ وَ أَعْطَاهُ بِكُلِّ كَلِمَةٍ أَلْفَ حَسَنَةٍ وَ مَحَا عَنْهُ أَلْفَ سَيِّئَةٍ وَ هُوَ هَذَا اللَّهُمَّ رَبَّ النُّورِ الْعَظِيمِ وَ رَبَّ الْكُرْسِی ....»

حضرت امام جعفر صادق عليه السّلام فرمود: هر كس چهل بامداد اين- دعاى- عهد را بخواند، از ياوران قائم خواهد بود، و اگر پيش از ظهور آن حضرت بميرد خداوند (هنگام ظهور) او را از قبر بيرون آورد؛ و با هر كلمه اين دعا؛ هزار ثواب باو عطا فرمايد و هزار گناه از نامه عمل او محو كند...(بحار، ج‏53، ص: 95)

*گناهی که چهل روز انسان را از خدا دور می کند

7- پذيرفته نشدن اعمال از جمله نماز در چهل روز، پيامد برخی گناهان مثل غیبت و خوردن خمر است.

«قَالَ النَّبِيُّ صلّی الله علیه وآله وسلم مَنِ اغْتَابَ مُسْلِماً أَوْ مُسْلِمَةً لَمْ يَقْبَلِ اللَّهُ تَعَالَى صَلَاتَهُ وَ لَا صِيَامَهُ أَرْبَعِينَ يَوْماً إِلَّا أَنْ يَغْفِرَ لَهُ صَاحِبُهُ»

پیامبر صلی الله علیه وآله وسلم فرمود: هر كس مرد يا زن مسلمانى را غيبت كند، خدا تا چهل روز، نماز و روزه او را نپذيرد مگر كه غيبت شده از او درگذرد. (جامع الأخبار، ص: 146)

«عَنِ الْحُسَيْنِ بْنِ خَالِدٍ قَالَ قُلْتُ لِأَبِي الْحَسَنِ علیه السلام إِنَّا رُوِّينَا عَنِ النَّبِيِّ صلّی الله علیه وآله وسلم أَنَّهُ قَالَ مَنْ شَرِبَ الْخَمْرَ لَمْ يُحْتَسَبْ صَلَاتُهُ أَرْبَعِينَ يَوْماً ً قَالَ فَقَالَ صَدَقُوا»

حسين بن خالد كه به امام هفتم گفتم: از پيغمبر صلّى اللَّه عليه و آله و سلّم براى ما روايت شده كه هر كه خمر مى‏نوشد چهل روز نمازش قبول نيست فرمود: راست گفتند. (علل الشرائع، ج‏2، ص: 345)

*فضیلت حفظ چهل حدیث

8-کسی که چهل حدیث، حفظ کند، روز قیامت فقیه محشور می شود.

عَنِ النَّبِيِّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَ آلِهِ أَنَّهُ قَالَ: «مَنْ حَفِظَ عَلَى أُمَّتِي أَرْبَعِينَ حَدِيثاً يَنْتَفِعُونَ بِهَا بَعَثَهُ اللَّهُ يَوْمَ الْقِيَامَةِ فَقِيهاً عَالِماً»

رسول خدا صلّی الله علیه وآله وسلم فرمود: هر كس از امّتم، چهل حديث را كه [مردم‏] از آن فايده برند، حفظ كند، خداوند در روز قيامت او را فقيه و عالم برانگيزاند» (الخصال، ج‏2، ص: 541)

توضیح: حفظ، داراى مراتب مختلفى است كه هر يك از آن مراتب، ثوابى مخصوص به خود دارد.

 يكى از آن مراتب، حفظ نمودن «لفظ حديث» است، خواه در خاطر حفظ شود و خواه در دفتر يا به گونه‏اى ديگر.

 مرتبه دوم، حفظ نمودن «لفظ و مفاهيم لغوى حديث» براى نقل و بازگو نمودن براى ديگران است.

 مرتبه سوم، حفظ نمودن «لفظ و مفاهيم حديث است براى عمل نمودن به آن».

 مرتبه چهارم، حفظ نمودن« لفظ و مفاهيم و ادراك مقصود حديث و عمل بر طبق آن است».

مرتبه پنجم، حفظ نمودن «لفظ و مفاهيم و ادراك مقصود حديث و عمل بر طبق آن و ادراك حصول مقصود حديث در جان و روان خود است». (الاربعين الهاشميّه، ص 8، اثر: بانو امين مجتهده اصفهانى)

*اگر چهل مؤمن شهادت دهند

9- چهل مؤمن اگر به خوب بودن مرده‏اى شهادت دهند، خداوند او را مى‏آمرزد.

«عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام أَنَّهُ قَالَ: إِذَا مَاتَ الْمُؤْمِنُ فَحَضَرَ جَنَازَتَهُ أَرْبَعُونَ رَجُلًا مِنَ الْمُؤْمِنِينَ وَ قَالُوا- اللَّهُمَّ إِنَّا لَا نَعْلَمُ مِنْهُ إِلَّا خَيْراً وَ أَنْتَ أَعْلَمُ بِهِ مِنَّا- قَالَ اللَّهُ تَبَارَكَ وَ تَعَالَى قَدْ أَجَزْتُ شَهَادَاتِكُمْ وَ غَفَرْتُ لَهُ مَا عَلِمْتُ مِمَّا لَا تَعْلَمُون»

امام صادق عليه السّلام روايت كرده كه آن حضرت فرمود: هر گاه مؤمنى از دنيا برود و چهل نفر از مؤمنان بر جنازه او حضور يافته و بگويند: «اللّهمّ إنّا لا نعلم منه إلّا خيرا و انت اعلم به منّا» (يعنى: بار خدايا ما جز خير و خوبى چيزى از او نمي دانيم و تو نسبت به او از ما داناتر هستى). خداوند تبارك و تعالى فرمايد: من گواهي هاى شما را بر خوبى او پذيرفتم و او را در مورد آن چه كه خود مي دانم و شما از آن بي خبريد، آمرزيدم. (من لا يحضره الفقيه، ج‏1، ص: 165)

*عبادت چهل شبانه روز جهت دریافت تورات

10- چهل شبانه روز، عبادت حضرت موسی علیه السلام به دریافت تورات انجامید.

خداوند می فرماید: «وَ واعَدْنا مُوسى‏ ثَلاثينَ لَيْلَةً وَ أَتْمَمْناها بِعَشْرٍ فَتَمَّ ميقاتُ رَبِّهِ أَرْبَعينَ لَيْلَةً وَ قالَ مُوسى‏ لِأَخيهِ هارُونَ اخْلُفْني‏ في‏ قَوْمي‏ وَ أَصْلِحْ وَ لا تَتَّبِعْ سَبيلَ الْمُفْسِدينَ»

و ما با موسى، سى شب وعده گذاشتيم؛ سپس آن را با ده شب(ديگر) تكميل نموديم؛ به اين ترتيب، ميعاد پروردگارش(با او)، چهل شب تمام شد. و موسى به برادرش هارون گفت: «جانشين من در ميان قومم باش. و(آنها) را اصلاح كن! و از روش مفسدان، پيروى منما!. (اعراف142)

*حکومت امام زمان (عج) چهل سال است

11-امام زمان علیه السلام، چهل سال حکومت می کنند.

امام حسن مجتبی علیه السلام در وقتی که از سوی مزدوران معاویه در مدائن زخمی شده بود در پاسخ تفصیلی به سؤال زيد بن وهب جُهنی، مبنی بر این که اوضاع را چگونه می بینید، فرمودند: «فَقَالَ أَرَى وَ اللَّهِ أَنَّ مُعَاوِيَةَ خَيْرٌ لِي مِنْ هَؤُلَاءِ يَزْعُمُونَ أَنَّهُمْ لِي شِيعَةٌ ابْتَغَوْا قَتْلِي وَ انْتَهَبُوا ثَقَلِي وَ أَخَذُوا مَالِي وَ اللَّهِ لَئِنْ آخُذُ مِنْ مُعَاوِيَةَ عَهْداً- أَحْقِنُ بِهِ دَمِي وَ أُومَنُ بِهِ فِي أَهْلِي خَيْرٌ مِنْ أَنْ يَقْتُلُونِي فَتَضِيعَ أَهْلُ بَيْتِي وَ أَهْلِي....

 وَ تُخْرِجُ الْأَرْضُ نَبْتَهَا وَ تُنْزِلُ السَّمَاءُ بَرَكَتَهَا وَ تَظْهَرُ لَهُ الْكُنُوزُ يَمْلِكُ مَا بَيْنَ الْخَافِقَيْنِ أَرْبَعِينَ عَاماً؟ فَطُوبَى لِمَنْ أَدْرَكَ أَيَّامَهُ وَ سَمِعَ كَلَامَه»

به خدا سوگند! معاويه براى من بهتر از اين مردم است، مى‏پندارند كه شيعه و پيرو من هستند حال آنكه كمر به قتل من بسته و بارم را به غارت و مالم را به تاراج بردند، به خدا اگر از معاويه براى حفظ خون خود و امان خانواده‏ام عهدى بگيرم، براى من بهتر است از اينكه اين به ظاهر شيعيان، خونم را ريخته و أهل بيت و بعضى از پیروانم تباه و ضايع شوند.... .

آن حضرت در خصوص حکومت عدل به نقل از امیرالمؤمنین علیه السلام و درباره آخرالزمان می فرمایند: و زمين روئيدنى خود را ظاهر و آسمان بركاتش را نازل ساخته و تمام گنج هاى خود را براى او آشكار مى‏سازد، و براى چهل سال بر تمام عالم حاكم شود، پس خوشا بحال كسى كه روزگار او را درك و سخنانش را به گوش جان مى‏شنود!. (الإحتجاج على أهل اللجاج، ج‏2، ص: 291)

*اجابت دعایی که چهل سال طول کشید

12-دعای حضرت موسی علیه السلام تا زمان برآورده شدن، چهل سال طول کشید.

«قال رسول الله صلّی الله علیه وآله وسلّم: فَلَا تَيْأَسُوا مِنْ تَأْخِيرِ الْإِجَابَةِ فَإِنَّهُ كَانَ بَيْنَ إِجَابَةِ مُوسَى وَ هَارُونَ فِي فِرْعَوْنَ أَرْبَعِينَ سَنَةً مِنْ حِينَ قَالَ اللَّهُ تَعَالَى لَهُمَا قَدْ أُجِيبَتْ دَعْوَتُكُما»

پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله وسلم فرمودند: پس بايد از تاخیر برآورده شدن دعا نااميد نشويد و به جاى ديگر نرويد و فاصله بين دعا كردن موسى و هرون در بارۀ فرعون تا زمان مستجاب شدن، چهل سال بود از آن وقتى كه خدا فرمود: دعاى شما را مستجاب كردم تا زمانى كه مستجاب شد، چهل سال طول كشيد. (إرشاد القلوب إلى الصواب، ج‏1، ص: 151)

*فضیلت چهل روز نماز جماعت

13-چهل روز درک نماز جماعت، برائت از نفاق و آتش را به همراه دارد.

وَ قَالَ رسول الله صلی الله علیه وآله وسلم «مَنْ أَدْرَكَ الصَّلَاةَ أَرْبَعِينَ يَوْماً فِي الْجَمَاعَةِ كُتِبَ لَهُ بَرَاءَةً مِنَ النِّفَاقِ وَ بَرَاءَةً مِنَ النَّار»

پیامبراکرم صلی الله علیه وآله وسلم فرمود: هر كس چهل روز نماز جماعت بخواند دورى از نفاق و دوروئى و دورى از آتش برايش نوشته می شود. (إرشاد القلوب إلى الصواب، ج‏1، ص: 184)

*چهل روز بارانی

14-قبل از حشر، آسمان چهل روز خواهد بارید.

 «إِذَا أَرَادَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ أَنْ يَبْعَثَ الْخَلْقَ أَمْطَرَ السَّمَاءَ عَلَى الْأَرْضِ أَرْبَعِينَ صَبَاحاً فَاجْتَمَعَتِ الْأَوْصَالُ وَ نَبَتَتِ اللُّحُوم»

امام صادق فرمود: چون خداى عزّوجلّ خواهد خلق را مبعوث كند چهل روز آسمان بر زمين ببارد تا رگ و پي ها جمع شوند و گوشت برويد. (أمالي الصدوق، ص: 177)

*شرط استجابت دعا

15-یکی از راه های استجابت دعا، مقدم داشتن دعا برای چهل نفر می باشد.

«مَنْ قَدَّمَ فِي دُعَائِهِ أَرْبَعِينَ مِنَ الْمُؤْمِنِينَ ثُمَّ دَعَا لِنَفْسِهِ اسْتُجِيبَ لَه»

امام صادق علیه السلام فرمود: هر كس دعایِ بر چهل مؤمن را بر دعای خود مقدم دارد، دعاى خودش مستجاب شود. (أمالي الصدوق، ص: 456)

*گریه آدم برهابیل

16-حضرت آدم علیه السلام، چهل شب بر مرگ هابیل گریه کرد.

«عَنْ أَبِي حَمْزَةَ الثُّمَالِيِّ عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِيٍّ الْبَاقِرِ علیه السلام قَال..... فَبَكَى آدَمُ عَلَى هَابِيلَ أَرْبَعِينَ لَيْلَةً»

امام باقر علیه السلام فرمود: حضرت آدم چهل شب بر هابیل گريه كرد. (كمال الدين و تمام النعمة، ج‏1، ص: 214)

*عبادت خالصانه

17-عبادت خالصانه چهل روز، چشمه های حکمت را برای انسان ظاهر می کند.

«قَالَ رسول الله صلّی الله علیه وآله وسلّم مَنْ أَخْلَصَ لِلَّهِ أَرْبَعِينَ صَبَاحاً ظَهَرَتْ يَنَابِيعُ الْحِكْمَةِ مِنْ قَلْبِهِ عَلَى لِسَانِه»

رسول اکرم صلّی الله علیه وآله وسلّم می فرماید: کسی که چهل روز خالصانه برای خدا عبادت کند، چشمه های حکمت از قلب او بر زبانش ظاهر می شود. (جامع الأخبار، ص: 94)

*انتظار برای گناه

18-انتظار کشیدنِ چهل روزه برای گران شدن مواد غذایی، دوری از خدا را به همراه دارد.

«وَ قَالَ رسول الله صلّی الله علیه وآله وسلّم مَنْ جَمَعَ طَعَاماً يَتَرَبَّصُ بِهِ الْغَلَاءَ أَرْبَعِينَ يَوْماً فَقَدْ بَرِئَ مِنَ اللَّهِ وَ بَرِئَ اللَّهُ مِنْه»

هر كس مواد غذایی را جمع كند و 40 روز انتظار گران شدن آن را بكشد از خدا دور و خدا هم از او دور است. (بحار، ج‏59، ص: 292)

*راز یک قلب نورانی

19- چهل روز خوردن غذای حلال، قلب را نورانی می کند.

فَعَنِ النَّبِيِّ صلّی الله علیه وآله وسلّم «مَنْ أَكَلَ الْحَلَالَ أَرْبَعِينَ يَوْماً نَوَّرَ اللَّهُ قَلْبَهُ»

از پيامبر صلّی الله علیه وآله وسلّم روايت شده: هر كس غذاى حلالى بخورد، خداى تعالى تا چهل روز قلبش را نورانى مى‏كند. (عدة الداعي و نجاح الساعي، ص: 153)

*وقتی همه چهل روز گریه کردند

20-آسمان، زمین، خورشید و ملائکه، چهل روز بر امام حسین علیه السلام گریه کردند.

 قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام يَا زُرَارَةُ إِنَّ السَّمَاءَ بَكَتْ عَلَى الْحُسَيْنِ أَرْبَعِينَ صَبَاحاً بِالدَّمِ- وَ إِنَّ الْأَرْضَ بَكَتْ أَرْبَعِينَ صَبَاحاً بِالسَّوَادِ- وَ إِنَّ الشَّمْسَ بَكَتْ أَرْبَعِينَ صَبَاحاً بِالْكُسُوفِ وَ الْحُمْرَةِ- وَ إِنَّ الْجِبَالَ تَقَطَّعَتْ وَ انْتَثَرَتْ وَ إِنَّ الْبِحَارَ تَفَجَّرَتْ- وَ إِنَّ الْمَلَائِكَةَ بَكَتْ أَرْبَعِينَ صَبَاحاً عَلَى الْحُسَيْنِ ....»

امام صادق علیه السلام فرمود: اى زراره! آسمان تا چهل روز بر حسين بن على عليهما السّلام خون باريد و زمين تا چهل روز تار و تاريك بود و خورشيد تا چهل روز گرفته و نورش سرخ بود و كوه ها تكه تكه شده و پراكنده گشتند و درياها روان گرديده و فرشتگان تا چهل روز بر آن حضرت گريستند (كامل الزيارات، ص: 81)

*بقاء اربعین حسینی تا قیامت

گفتنى است: گرامى داشت ياد متوفّی پس از مرگ او در همه ملل و اديان رسميت دارد و بعضى با گذشت يك ماه و بسيارى نيز پس از چهل روز از متوفاى خود تجليل مى كنند.

در ميان مسلمانان، به ويژه شيعيان، پس از شهادت امامان معصوم علیهم السلام در نخستين اربعين آنان مراسم گرامى داشت انجام مى شده ولى شهادت امام حسين علیه السلام اين ويژگى را دارد كه روز اربعين حسينى هر ساله تا قيامت ادامه خواهد داشت. (شكوفايى عقل در پرتو نهضت حسينى، آيه الله العظمی جوادى آملى، ص. 231)

* نشانه های مومن

وَ قَالَ الْحَسَنُ الْعَسْكَرِيُّ علیه السلام عَلَامَاتُ الْمُؤْمِنِ خَمْسٌ صَلَاةُ إِحْدَى وَ الْخَمْسِينَ وَ زِيَارَةُ الْأَرْبَعِينَ وَ التَّخَتُّمُ بِالْيَمِينِ وَ تَعْفِيرُ الْجَبِينِ وَ الْجَهْرُ بِبِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيم

امام حسن عسكرى علیه السلام فرمودند: پنج چيز از نشانه‏هاى مؤمن است. گزاردن پنجاه و يك ركعت نماز واجب و نافله، زيارت اربعين، انگشتر در دست راست كردن، پيشانى بر خاك ساييدن و بلند گفتن بسم الله الرحمن الرحيم. (روضة الواعظين و بصيرة المتعظين، ج‏1، ص: 195)

*کیفیت زیارت سیدالشهداء

عَنِ الْمُفَضَّلِ بْنِ عُمَرَ قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام: تَزُورُونَ خَيْرٌ مِنْ أَنْ لَا تزورون [تَزُورُوا وَ لَا تَزُورُونَ خَيْرٌ مِنْ أَنْ تزورون [تَزُورُوا قَالَ قُلْتُ قَطَعْتَ ظَهْرِي قَالَ تَاللَّهِ إِنَّ أَحَدَكُمْ لَيَذْهَبُ إِلَى قَبْرِ أَبِيهِ كَئِيباً حَزِيناً وَ تَأْتُونَهُ أَنْتُمْ بِالسُّفَرِ كَلَّا حَتَّى تأتونه [تَأْتُوهُ شُعْثاً غُبْراً

از مفضّل بن عمر نقل كرده كه وى گفت: حضرت امام صادق علیه السلام فرمودند: زيارت برويد بهتر است از اينكه به زيارت نرويد و زيارت نرويد بهتر است از اينكه به زيارت برويد.

راوى مى‏گويد: محضر مبارك حضرت عرض كردم: با این کلام، كمر من را شكستيد.

حضرت فرمودند: به خدا قسم! همانا يكى از شما وقتى به زيارت قبر پدرش مى‏رود، غمگين و اندوهناك مى‏رود ولى به زيارت قبر مطهّر آن حضرت مى‏رويد در حالى كه با خود سفره‏ها مى‏بريد، نه، اين طور نبايد به زيارت آن جناب برويد بلكه با حالى افسرده و حزين و گرفته زیارتش کنید.

(كامل الزيارات، ص: 130)

*شرح آمدن جابر بن عبدالله انصاری به کربلا

عَنْ عَطِيَّةَ الْعَوْفِيِّ قَالَ خَرَجْتُ مَعَ جَابِرِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ الْأَنْصَارِيِّ رَحِمَهُ اللَّهُ زَائِرَيْنِ قَبْرَ الْحُسَيْنِ بْنِ عَلِيِّ بْنِ أَبِي طَالِبٍ علیهما السلام فَلَمَّا وَرَدْنَا كَرْبَلَاءَ دَنَا جَابِرٌ مِنْ شَاطِئِ الْفُرَاتِ فَاغْتَسَلَ ثُمَّ ائْتَزَرَ بِإِزَارٍ وَ ارْتَدَى بِآخَرَ ثُمَّ فَتَحَ صُرَّةً فِيهَا سُعْدٌ فَنَثَرَهَا عَلَى بَدَنِهِ ثُمَّ لَمْ يَخْطُ خُطْوَةً إِلَّا ذَكَرَ اللَّهَ حَتَّى إِذَا دَنَا مِنَ الْقَبْرِ قَالَ أَلْمِسْنِيهِ فَأَلْمَسْتُهُ فَخَرَّ عَلَى الْقَبْرِ مَغْشِيّاً عَلَيْهِ فَرَشَشْتُ عَلَيْهِ شَيْئاً مِنَ الْمَاءِ فَأَفَاقَ ثُمَّ قَالَ يَا حُسَيْنُ ثَلَاثاً ثُمَّ قَالَ حَبِيبٌ لَا يُجِيبُ حَبِيبَهُ ثُمَّ قَالَ وَ أَنَّى لَكَ بِالْجَوَابِ وَ قَدْ شُحِطَتْ أَوْدَاجُكَ عَلَى أَثْبَاجِكَ وَ فُرِّقَ بَيْنَ بَدَنِكَ وَ رَأْسِكَ فَأَشْهَدُ أَنَّكَ ابْنُ النَّبِيِّينَ وَ ابْنُ سَيِّدِ الْمُؤْمِنِينَ وَ ابْنُ حَلِيفِ التَّقْوَى وَ سَلِيلُ الْهُدَى وَ خَامِسُ أَصْحَابِ الْكِسَاءِ وَ ابْنُ سَيِّدِ النُّقَبَاءِ وَ ابْنُ فَاطِمَةَ سَيِّدَةِ النِّسَاءِ

عطيّه كوفى گويد با جابر بن عبد اللَّه انصارى براى زيارت قبر امام حسين عليه السّلام از كوفه بيرون رفتیم، وقتى به كربلا رسيديم جابر كنار فرات رفت و غسل كرد؛ سپس لُنگى به كمر خود بست و قطعه ديگرى (همچون لباس احرام) به شانه‏اش افكند و مقدارى سعد (گياه خوشبو) از كيسه درآورد و به بدنش پاشيد و به راه افتاد. قدمى برنمي داشت مگر با ذكر خدا، و چون نزديك قبر رسيد به من گفت: دستم را به قبر برسان، تا دستش به قبر رسيد بيهوش به روى آن افتاد، قدرى آب به صورتش پاشيدم تا حالش به جا آمد، سپس سه بار گفت: يا حسين، بعد از آن گفت: دوست، جواب دوستش را نمي دهد؟، سپس گفت، چگونه پاسخ دهى، زيرا خون از رگهاى گردنت به پشت و شانه‏ات روان شده و بين بدن و سر مباركت جدائى افتاده و من گواهم كه توئى فرزند پيامبران و پسر آقاى مؤمنان و پسر هم‏پيمان تقوى و پرهيزگارى و از نژاد هدايت و پنجمين نفر از اصحاب كساء و پسر سيّد نقباء و پسر فاطمه بهترين زنان. (بحار، ج‏65، ص: 130)