به گزارش خبرگزاری حوزه، در تحلیل کارکردهای چندگانه و پیچیده رسانه در عصر کنونی، یکی از مباحث بسیار مهم ناظر به "طرح ذهنی" است که از منظر جامعه شناسان و اساتید علم ارتباطات، با سلیقه و ذائقه ارتباط بسیار نزدیکی دارد به گونه ای که عده ای معتقدند طرح ذهنی اساساً یعنی الگوها و معیارهایی که در تصمیم گیری به ما در زندگی کمک می کند.
به اعتقاد برخی اساتید فن، رسانه در مرحله نخست در مواجهه با مخاطب خود تلاش می کند که طرح ذهنی گروه های مختلف اجتماعی را شناسایی کند؛ به این معنا که معیارهای قضاوت، انتخاب و تصمیم گیری مخاطبان را کشف نموده و به این وسیله به شکلی غیرمستقیم بر رأی و نظر و سلیقه و ذائقه افراد، تأثیر لازم و مورد نظر خود را می گذارد.
طبیعی است در این بین، کسانی که از سواد رسانه ای مناسب برخوردار بوده و در این حیطه، آموزش های مقتضی را دیده باشند، می کوشند که با توجه به نیازها و علاقه های واقعی به طرح ذهنی خود آرایش دهند و بنابر این مانع از آن می شوند که افرادی یا جریاناتی در این زمینه دخالت کرده و ذهنشان را به شکل رایگان در اختیار آنها قرار دهند.
از سویی چنانچه به تعریف مبنایی و آکادمیک از سواد رسانه ای که این سال ها بارها و بارها بازگو شده نیز مراجعه کنیم، اهمیت این قضیه را بیش از پیش درک می کنیم:" سواد رسانه، دانش و مهارتی است که موجب می شود هنگام استفاده از متون رسانه ای، درک بهتر، خطای کمتر و بهره بیشتری داشته باشیم. "
آنچه مسلم است ذهنی که به مدد سواد رسانه ای بتواند به تجزیه و تحلیل درست پیام و حتی نقد آن بپردازد، قطعاً در مواجهه با انبوه پیام های دنیای کنونی، دست پاچه یا منفعل و حیران نمی شود بلکه بهترین عملکرد را از خود نشان می دهد که قطعاً این عملکرد او بر جامعه اش نیز تأثیر مطلوب و بهنجاری خواهد گذاشت.
همچنین اگر نظر برخی کارشناسان علم ارتباطات را بپذیریم که رسانه تشبیه به نیمرو کرده اند، به این معنا که نیمی از آن را می بینیم و نیمی از آن را نمی بینیم، در این صورت ضرورت اهتمام نهادهای عمومی و حاکمیتی به ترویج و تعمیق آموزش های سواد رسانه ای، بیشتر از قبل برایمان روشن می شود.
آنچه به اعتقاد نگارنده این سطور، حائز اهمیت می رسد این است که سواد رسانه ای در این جا به طور ویژه و مشهود کمک می کند که به این درک و شعور برسیم به طوری که حتی به این طریق جهان تازه ای فراروی دیدگان ما گشوده می شود که تا پیش از آن چندان به آن توجه نداشته و یا نتوانسته بوده ایم به وجود لایه های عمیق آن پی ببریم.
جان مایه کلام این که تعمیق و توسعه سواد رسانه ای به عنوان یک ضرورت در هیاهوی پایان ناپذیر عصر کنونی، الزامی است که برای داشتن سبک زندگی صحیح بدان نیازمندیم و گرنه در فضای آشفته و گمراه کننده ای که فضای مجازی نیز به آن دامن زده، نمی توان از آفات و آسیب های فضای مجازی و به معنای وسیع تر، عرصه ی فراخ رسانه ای در امان ماند.
سید محمد مهدی موسوی
