اشاره، عطر آن است که خود ببوید، نه آنکه عطار بگوید؛ سابقه چندین و چند ساله در کارهای اجرایی و غیر اجرایی، اخذ فلان مدرک و حکم استادی، هرگز کسی را استاد نکرده و نمیکند، آنچه در حوزه‌های علمیه مشتری دارد، علمیت، نحوه بیان و جذابیت‌های اخلاقی یک استاد است، طلاب و فضلای حوزه در سطوح مختلف، برای نمره درس نخوانده و در درس حاضر نمی‌شوند؛ بلکه حوزویان به دنبال علمیت یک استاد هستند نه حکم و مدرک او.
آنچه گذشت، گوشه‌هایی از گفت وگوی خواندنی خبرنگار مرکز خبر حوزه، با حجت الاسلام و المسلمین حسین وحید پور، از اساتید سطوح عالی حوزه در زمینه تبیین جایگاه اساتید و ضرورت شناخت این جایگاه در حوزه است که تقدیم خوانندگان محترم میگردد.
*اساتید، رکن اصلی داد و سند علمی حوزه هستند
نقش اساتید نه فقط در حوزه بلکه به طور کلی در مجامع علمی مهم بوده و مانند معاملات که طرفینی است و اگر یک طرف قرارداد نباشد، معامله منعقد نمی‌شود، اساتید نیز رکن اصلی داد و ستد علمی حوزه هستند، جایگاه استاد، جایگاه سیرآب کنندگی است و اساتید نیاز و تشنگی علمی طلاب و دانشجویان را برطرف میکنند و اگر اساتید را از حوزه و دانشگاه منها کنید، علم و دانش راکد میماند.
*سقوط جامعه در بیتوجهی به اساتید
حفظ جایگاه اساتید، در حقیقت از سقوط جامعه علمی جلوگیری میکند، به طور قطع استاد، رکن جامعه علمی و حوزوی است و همان طور که غفلت از رکن در نماز موجب اسقاط نماز میگردد، بیتوجهی به اساتید سقوط جامعه علمی را به همراه دارد و سقوط عالمان، حرکت قهقرایی جامعه را در پی دارد.
باید برای حفظ جایگاه اساتید سرمایه گذاری کنیم و مانند علمای سلف برای استاد پروری برنامه داشته باشیم، اساتیدی که بتوانند بر اساس نیاز روز حرکت علمی و تحقیقاتی داشته باشند و مشکلات و نیازهای جامعه را رفع کنند.
در گذشته طلبه با استعدادی که سیوطی می‌خواند، جامع المقدمات را درس می‌داد و به نوعی یک سبک رقابت سالم در میان اساتید بوجود میآمد، در این رقابت سالم، کسی که موفق می‌شد و کرسی شاگردی داشت بر مقام استادی باقی میماند و کسی که موفق نمی‌شد خود به خود از گردونه رقابت خارج می‌شد به عرصههای دیگر مانند تبلیغ و منبر و ... روی میآورد.
گرچه امروز در حوزه این رقابت را تا پایه ششم و ابتدای سطح دو حذف کردیم ولی برای سطوح بالاتر میبایست برنامه دقیقتری داشته باشیم تا در عین حال که دروس آزاد برگزار میشود و طلاب از مزایای این طرح استفاده می کنند، آسیبها نیز شناسایی و رفع شود.
امروز خوشبختانه در سطوح عالی حوزه نزدیک 1000 استاد در درسها و رشتههای مختلف وجود دارند و این مسئله قدرت انتخاب بیشتری برای تعیین استاد به طلاب میدهد، این روند می بایست تقویت شود؛ چرا که دغدغه مراجع و بزرگان نیز همین است.
*بزرگترین دانشگاه های دنیا سیستم آموزشی حوزه را الگو قرار دادهاند
سیستم آموزشی حوزه ما در سطوح عالی، که قدرت انتخاب و آزادی بیشتری به طلاب میدهد و پیش مطالعه، مطالعه و مباحثه سیستمی است که در هیچ کجای دنیا نمونه آن وجود ندارد و مهم‌ترین دانشگاه‌های دنیا که خیلی‌ها برای درس خواندن در آنجا پر و بال می‌زنند، سعی می کنند از این سیستم حوزه الگو بگیرند.
*جایگاه استاد بخش‌نامه‌ای نیست
سیستم آموزشی سطوح عالی حوزه، در یک جو آزاد اندیشی، استاد پرورش میدهد و استاد خود را در یک مقام علمی به طلاب عرضه میکند، بنابراین جایگاه استادی در حوزه کلیشه‌ای و بخش نامه‌ای نیست و اساساً غلط است اگر تصور کنیم با دستور و حکم کسی استاد میشود.
چرا یک استاد جوان 300 شاگرد را به دور خود جذب میکند؟ طلبه به خاطر نمره و مدرک سر درس نمی‌رود، به خاطر علمیت و جذابیت اخلاقی و نحوه تدریس جذب استاد میشود، امروز طلاب جوان ده درس را می‌روند تا یک استاد خوب انتخاب کنند، این ویژگی بسیار مهمی در سیستم آموزشی حوزه است چرا برخی می‌خواهند ما را دانشگاهی کنند؟ دانشگاه‌ها باید بیاییند و محسنات حوزه را یاد بگیرند.
*حوزه را به اضمحلال نکشانیم!
محدود کردن و از بین بردن حریت در حوزه بسیار خطرناک است، رقابت سالم را از بین خواهد برد، فاتحه استاد پروری را می خواند، روابط و ضوابط حاکم می شود و اساتید مبرز خانه نشین خواهند شد و در نهایت حوزه به اضمحلال خواهد رفت.
*تکریم استاد به تهیه‌کردن بلیت استخر نیست
مسئولین باید توجه داشته باشند که تکریم استاد به تهیه کردن بلیت اسختر و سینما نیست، سهمیه عتبات و عمره جایگاه استاد را برجسته نمیکند، آنچه در راستای تکریم اساتید اهمیت دارد، شناخت جایگاه اساتید سطوح عالی و خارج، مشورت با آنها در مدیریت و برنامهریزی برای حوزه، و حضور آنها در اتاق فکر مدیریت حوزهها است، باید جایگاه اساتید را حفظ کرد، به نوعی برنامه ریزی کرد که اساتید بعد از 30 سال زحمت و تلاش علمی، کارهایشان هدر نرود و از وجودشان استفاده شود و لااقل از تجربیاتشان برای تقویت اساتید جوان بهره مند شد، البته انصافاً باید تمام تلاشهای مدیریت را ارج نهاد و تشکر کرد و آنچه بیان میشود از روی دغدغه و پیشنهاد است.
*نقش اساتید در برنامه ریزی آموزشی، پژوهشی و اخلاقی پر رنگتر شود
اساتید، خط مقدم حوزه محسوب میشوند چون با طلاب دائماً در ارتباط‌اند و مشکلات آنها را از نزدیک شاهد هستند بنابراین حتماً باید نقش موثری در برنامه ریزیهای آموزشی و پژوهشی و اخلاقی برای طلاب داشته باشند.
طراحیها در حوزه باید به نحوی باشد که نقش اساتید سطوح عالی و خارج حوزه در برنامه ریزیهای آموزشی و پژوهشی و اخلاقی برای طلاب پر رنگتر باشد.
پویایی و شادابی حوزه به تلاش اساتید بستگی دارد، وقتی طلبه قدرت انتخاب داشته باشد، استاد مجبور میشود خود را برای کلاس آماده کنند، چون رقیب دارد و باید مطلبی را ارائه دهد که مشتری بخرد، در غیر این صورت طلبه به سراغ استاد دیگری میرود.
*در حوزه علمیت مشتری دارد نه مدرک و حکم!
عطر آن است که خود ببوید، نه آنکه عطار بگوید؛ سابقه چندین و چند ساله در کارهای اجرایی و غیر اجرایی، اخذ فلان مدرک و حکم استادی، هرگز کسی را استاد نکرده و نمیکند، آنچه در حوزه‌های علمیه مشتری دارد، علمیت، نحوه بیان و جذابیت‌های اخلاقی یک استاد را استاد میکند، طلاب و فضلای حوزه در سطوح مختلف، برای نمره درس نمی‌خوانند و برای نمره در درس کسی حاضر نمی‌شوند، حوزویان به دنبال علمیت یک استاد هستند نه حکم و مدرک او.
*وظیفه امروز اساتید حوزه چیست؟
اساتید حوزه، به ویژه اساتید سطوح عالی و خارج باید ویژگی‌های خاص داشته و قصد، انگیزه و هدفشان خدا باشد، یعنی برای خدا یاد بگیرد و عمل کند و برای خدا یاد دهد، استاد باید خود و جایگاهش را بشناسد، خود را نبازد و غرور و ریا نداشته باشد، برای خدا و با اخلاص قدم بردارد و طلاب را به عنوان سربازان امام زمان (عج) تربیت کند، عالم به زمان باشد، متاسفانه برخی اساتید تنها درسی که شب مطالعه کردهاند در 45 دقیقه ارائه می دهند و تمام! پس هدایت فکری، سیاسی و اجتماعی و اخلاقی طلبه چه می شود؟ چه کسی باید طلبه را از سیاست زدگی و افراط و تفریط در مسائل اجتماعی بازدارد، چه کسی باید تعاملات مناسب او با همسر و فرزندانش را گوش زد کند؟
*اساتید تنها مُدرس نیستند، باید مربی هم باشند
کلاس ابزار و وسیلهای است تا در ضمن تدریس کارهای جنبی صورت گیرد، اساتید حوزه تنها مدرس نیستند، باید مربی هم باشند، در حوزه امروز مُدرس کم نداریم، ولی مربی چند نفر داریم؟
عملکرد بد برخی طلاب و نارضایتی خانوداههایشان برای چیست؟ استاد وظیفه دارد به فکر طلبه باشد، متاسفانه برخی اساتید هنوز نقش خود را نمی‌دانند، عظمت جایگاه خود را نشناختهاند. صرف تدریس مهم نیست و باید بدانند که چه کارهای بزرگی از آنها بر می‌آید.
*و اما سخن آخر...
فراموش نکنیم، لباس پوشیدن، واکس کفش، تمیزی یقه و همه جزئیات دررفتار و گفتار اساتید مهم است، اساتید باید همه جوانب را مراعات کنند تا بتواند تاثیرگذار باشد،نسل جوان امروز به ویژه طلاب به این سادگی تحت تاثیر قرار نمی‌گیرند.
گفت وگو : سیدر ضا حسینی
