به گزارش مرکز خبر حوزه، استاد حوزه علمیه قم، پیش از ظهر امروز در همایش ملی جریان‌شناسی اندیشه‌های کلامی جهان اسلام در سده اخیر که در موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) قم برگزار شد، در باره چیستی علم کلام گفت: موضوع علم کلام عقاید دینی است که در این راستا به دنبال تبیین درست و دفاع از اعتقادات است.
وی ادامه داد: اسقاط اعتقادات و دفاع از آنها و پاسخ‌گویی به شبهاتی که در این عرصه ارائه می‌شود، یکی دیگر از اهداف علم کلام محسوب می شود.
حجت الاسلام والمسلمین ربانی گلپایگانی خاطرنشان کرد: دراین راستا گاهی غرض برای متکلم، خود متکلم است که می‌خواهد به معرفت تحقیقی برسد، گاهی ارشاد و تعلیم، گاهی الزام و غلبه بر خصم و گاهی دفاع است.
وی با بیان این که روش‌های علم کلام در برخورد با شبهات مختلف، متفاوت است، اظهار داشت: در این راه علم کلام از روش‌های برهان، منطق، خطابه، جدال احسن، مغالطه و... بهره می‌گیرد که متناسب با غرض و مخاطب متفاوت است.
حجت‌الاسلام والمسلمین ربانی گلپایگانی، قرآن و روایت را مهم‌ترین منابع کلامی معرفی کرده و گفت: در این منابع مقتضای ماهیت علم کلام از نظر برهان، خطابه، جدال احسن و استفاده از عقل و نقل وجود دارد.
وی با اشاره به دوره‌های مختلف کلامی در زمان‌های مختلف، افزود: در عصر ائمه(ع)، اصحاب که خود از شخصیت کلامی برجسته بودند با رورش‌های نقل و عقل و جدال احسن و برهان مباحث کلامی را مطرح می‌کردند.
این استاد حوزه و دانشگاه افزود: در کنار این جریان، جریان کلامی اهل‌سنت وجود داشت که اهل حدیث و حنابله بودند. اهل حدیث اساساً با تفکر عقلی مباحث اعتقادی مخالف بودند و شعار آنها پذیرش آنچه در قرآن آمده، بدون چون و چرا است.
وی، به عصر بعد از حضور ائمه اطهار(ع) اشاره کرد و گفت: در زمان افرادی چون شیخ مفید و سید مرتضی، کلام عقلی و نقلی وجود داشت. البته دراین دوره جریانی عقلی فلسفی ایجاد شد که شخصیت‌های این جریان در مباحث کلامی، وارد علم فلسفه شدند.
حجت‌الاسلام والمسلمین ربانی گلپایگانی به عصر خواجه نصیر طوسی اشاره کرد و گفت: خواجه نصیر طوسی مباحث فلسفی وارده در کلام را به صورت کامل‌تری آورد، به گونه‌ای که فلسفه را به عنوان مدخل و مقدمه کلام قرار می‌دهد.
سخنران این همایش همچنین به عصر معاصر و آثار کلامی در این زمینه اشاره کرد و با بیان این که کلام شیعه همواره بر محور عقلی و نقلی بوده است، گفت: امروز نیز جریان کلامی حاکم در جهان تشیع، جریان عقلی و نقلی است و تمامی اندیشمندان به هردو عرصه اهتمام دارند.
وی با بیان این که فلسفه کلامی خواجه نصیر‌الدین طوسی و ملاصدرا، در کنار هم، بهترین روش کلامی است،گفت: روش کلامی فسلفه خواجه نصیر‌الدین و روش کلامی فلسفه صدرایی جامع‌ترین روش کلامی است که پاسخ‌گوی تمامی حوزه‌های اعتقادی است.
حجت‌الاسلام والمسلمین ربانی گلپایگانی افزود: البته این دو به تنهایی منابع گرانسنگی هستند، ولی جمع این دو، بهترین روش کلامی است.
