به مناسبت سالروز این یوم الله به سراغ تعدادی از روحانیون سالخورده که از نزدیک شاهد وقایع و حوادث این روز تاریخی بودند رفتیم.

برای این امر باید دنبال روحانیون بودیم که حداقل 65 یا 70 سال سن داشته باشند و این کار ما را در تهیه این گزارش مشکل کرده بود، مخصوصاً این که این افراد به خاطر سن زیاد و کهولت سن حاضر به گفت‌وگو نمی‌شدند و یا یاداوری خاطرات آن زمان به خاطر سن زیادشان مشکل بود.

بالاخره با تلاش فروان توانستیم با تعدادی از این پیشکسوتان عرضه مبارزه با نظام طاغوت در مدرسه مبارکه فیضیه و دارالشفاء گفت‌گو کنیم که حاصل ان از نظر مخاطبان عزیز می‌گذرد.

* از نزدیک شاهد جریانات خرداد 42 بودم

حجت الاسلام والمسلمین علی کریمی که 66 ساله و اهل ساوه است گفت: من در سال 42 شانزده سال داشتم و در قم مشغول به تحصیل بودم و از نزدیک شاهد جریانات خرداد42 بودم.

وی افزود: مبارزات علنی امام خمینی‌(ره) با رژیم منحوس شاه از جریان انجمن ایالتی و ولایتی شروع شد، بعد از آن با ارائه قانون کاپیتولاسیون از سوی رژیم، این مبارزات شدت یافت که به دستگیری امام‌(ره) و قیام مردم قم انجامید.

حجت الاسلام والمسلمین کریمی ادامه داد: بعد از دستگیری امام‌راحل مردم قم به خیابان ریخته و علما و مراجع اعتراضات خود را در مقابل عوامل این کار نشان دادند و به دنبال آن حساسیت رژیم نسبت به اعتراضات بیشتر شد و کماندوها و افرادی که به صورت لباس شخصی از طرف رژیم در میان مردم و مدرسه فیضیه حضور داشتند؛ یک روز یکی از علما که در مدرسه فیضیه سخنرانی داشت کماندوها به مدرسه هجوم آوردند و با شعار جاوید شاه طلبه‌ها را تحریک کرده و درگیری صورت گرفت و تعداد زیادی از طلبه‌ها در این جریان مصدوم شدند .

وی اضافه کرد: مردم قم که نسبت به این جریانات آگاهی یافتند، با علما و روحانیون همراه شده و در روز 15 خرداد ماه به تظاهرات خیابانی پرداختند.

* مردم خود جوش به صحنه آمدند

این روحانی پیشکسوت در مورد نحوه شکل‌گیری اجتماع مردم قم در روز 15خرداد خاطرنشان ساخت: مردم قم علاقه خاصی به مراجع دارند و وقتی فهمیدند امام را دستگیر کرده و به فیضیه حمله بردند، به صورت خود جوش به صحنه آمدند و به صورت دسته جمعی از جلوی حرم به سمت بیوت مراجع عظام تظاهرات کردند .

حجت الاسلام والمسلمین کریمی افزود: بعد از قیام 15 خرداد و کشتار مردم، تعداد زیادی از طلاب را دستگیر کرده و تعدادی از آنها را زندانی کرده و عده‌ای را به سربازی بردند. من نیز از جمله کسانی بودم که به سربازی فرستادند. امام‌(ره) بعد از اطلاع از این جریانات فرموده‌ بودند محیط نظامی‌ هم نیاز به تبلیغ و آگاهی دارد.

 این روحانی ساوه‌ای ضمن توصیف وضعیت کشور در زمان طاغوت گفت: آن زمان نه به دین و نه به روحانی اهمیت نمی‌دادند و یک تعداد افراد از انگلستان و آمریکا در حکومت نفوذ داشتند حتی فرماندهان ارشد نظامی هم بله قربان گوی اینها بودند و مخازن نفت کشور همه در دست غربی‌ها بود و همه‌ی جاهای حساس در کنترل اجنبی‌ها بود، ولی هیچ کس نمی توانست کمترین اعتراضی بکند ولی امام خمینی‌(ره) با شجاعت و درایتی که داشت نهضت را آغاز کرد و با پشتیبانی روحانیون و مراجع عظام این انقلاب عظیم صورت گرفت.

* مدام نگران دستگیری بودم

وی ضمن ذکر خاطره‌ای از ایام مبارزات ابراز داشت: آن موقع که برای تبلیغ به مناطق می‌رفتم رساله‌های امام‌(ره) را به صورت مخفیانه با خود به همراه می بردم و به افرادی که معتقد بودند رساله می‌دادم، ولی مدام نگران بودم که آنها دستگیر شوند و سر انجام خود من هم دستگیر بشوم.

حجت الاسلام والمسلمین کرمی ادامه داد: آن وقع مأموران شاه روحانیون انقلابی را زیر نظر داشتند، ولی طلبه‌ها با همکاری که با هم داشتند آنها را سردرگم می‌کردند از جمله زمانی که یک روحانی بالای منبر می‌رفت و سخنانی علیه حکومت طاغوت می گفت؛ طلبه ها به محض پایان سخنرانی دور منبر را گرفته و  لباس روحانی را عوض می‌کردند و فوراً او را از محل سخنرانی خارج می‌کردند.

وی در پایان اظهار داشت: انقلاب در اثر این مبارزات به ثمر نشست و مردم به برکت انقلاب به امنیت و آسایش رسیدند. این انقلاب بزرگترین نعمتی است که خداوند به ما موهبت کرده است و مقام معظم رهبری که عزت و افتخار اسلام و مسلمین هستند، بعد از حضرت امام‌(ره) توانستند این انقلاب را به بهترین شکل ادامه دهند.

* طلاب فیضیه را از طبقه دوم پایین انداختند

حجت الاسلام والمسلمین نورالله مرتضوی یکی دیگر از روحانیون پیشکسوتی است که با او در حیاط مدرسه علمیه فیضیه به گفت‌وگو نشستیم، او با اشاره به واقعه 15 خرداد سال 1342، گفت: آن موقع من در حوزه علمیه تویسرکان مشغول تحصیل بودم که خبر آوردند، مأموران ساواک به فیضیه حمله کرده و طلاب و روحانیون را از طبقه دوم مدرسه علمیه فیضیه به پایین انداختند.

وی در مورد ابراز احساسات طلاب شهرستان و مردم نسبت به این واقعه می‌گوید: این جریانات احساسات مردم را جریحه‌دار کرد و باعث شد بغض و کینه مردم علیه نظام طاغوت شدت یابد، ولی به خاطر خفقانی که حاکم بود، در شهرستان ها خیلی امکان  بروز احساسات نبود، اما در دل خیلی خشمگین بودند و هر چه زمان می‌گذشت این خشم بیشتر می‌شد و اعتراضات جنبه علنی پیدا می‌کرد.

این روحانی پیشکسوت با اشاره به اهمیت واقعه 15 خرداد در شکل گیری انقلاب اسلامی، گفت: 15 خرداد نقش مهمی در وقوع انقلاب داشت؛ من خودم در تظاهرات سال‌های 52 و 54 در قم بودم و از نزدیک اعتراضات مردم را شاهد بودم، مأموران ساواک مکرراً به فیضیه حمله کرده و طلبه‌های معترض را دستگیر می‌کردند و عده‌ای را زندانی و تعدادی را به سربازی می‌بردند. در یکی از این اعتراضات خود من دستگیر شدم و 4 روز در زندان اوین بودم.

* می دیدم طلبه ها را از بالا به پایین پرت می‌کنند!

حجت الاسلام والمسلمین مهدی انصاری نیز که 80 سال سن دارد و به خاطر کهولت سن به سختی سخن می‌گوید با اصرار ما در این گفت‌وگو شرکت می‌کند و در مورد خاطراتش از تظاهرات 15 خرداد 42 می‌گوید: چند روز قبل از 15 خرداد ماه سالروز شهادت امام صادق‌(ع) بود و آقای آل طه منبر رفته بودند؛ ایشان همین که خواستند خطبه را شروع کنند یکی از پائین منبر با صدای بلند از مردم خواست که صلوات بفرستند و بعد از آن این کار مکرراً تکرار شد و عملاً نمی‌گذاشتند سخنرانی ادامه یابد تا این که یکی از مردم خواست به روح رضا شاه پهلوی صلوات بفرستند که این با اعتراض طلبه‌ها مواجه شد، مزدوران ساواک و لباس شخصی‌های شاه مخلوع که مقدمات این قضیه را فراهم کرده بودند با طلبه‌ها به زد و خورد پرداختند. من بلافاصه از مدرسه خارج شدم و از بیرون می‌دیدم که طلبه‌ها را از بالا به پائین پرت می‌کردند.

* خون طلبه‌ها بر در و دیوار فیضه بود!

وی ادامه داد: من بعد از این واقعه برای تبلیغ ایام محرم به شهرستان رفته بودم و در محل تبلیغ بودم که مردم در 15 خرداد علیه شاه به تظاهرات پرداخته و عده‌ زیادی از طلاب و روحانیون و مردم عادی شهید شدند؛ بعد از برگشتن از تبلیغ به مدرسه فیضیه که وارد شدم خون طلبه‌ها بر در و دیوار مدرسه به چشم می‌خورد و جای تیر اندازی‌ها معلوم بود و بقایای کتاب‌ها و عمامه و لباس‌های روحانیون را که آتش زده بودند در هجره‌ها همچنان باقی مانده بود.

تهیه و تنظیم: علی حاجی