مدیر مؤسسه پارسا در گفتوگو با مرکز خبر حوزه، با بیان اینکه پايگاه اطّلاعرساني سراسري اسلامي(پارسا) از موسسات وابسته به دفتر آيت الله العظمي سيستاني است که در سال 1378 با حمايت و اشراف حجت الاسلام و المسلمين سيدجواد شهرستاني تأسيس شد، گفت: هدف اساسي اين موسسه، اطّلاعرساني ارايه خدمات در زمينه منابع و آثار اسلامي و پژوهشهاي مرتبط با جهان اسلام است.
امیرحسین شرافت افزود: پايگاه اطّلاعرساني سراسري اسلامي(پارسا) به عنوان پيشگام نشر الكترونيكي متون اسلامي و توزيعكنندة جهاني آثار و تحقيقات اسلامي، توانسته است تا حدّ زيادي خلاء فقدان يك نظام اطّلاعرساني جامع و ثبت شده را برطرف نمايد.
مدیر موسسه پارسا با بیان این که تلاش بر آن است تا تمام آثار و تحقيقات اسلامي تحت يك نظام خاص در اختيار پژوهشگران قرار گيرد؛ خاطرنشان ساخت: نحوه کار به اين ترتيب است که، ابتدا در بخش «مأخذ شناسي آثار اسلامي» مشخصات كتابشناختي هر اثر شامل: پديدآورنده، نام اثر، ناشر، تعداد جلد، تعداد صفحات، عكس روي جلد، و... استخراج ميگردد.
وی ادامه داد: در اين مرحله كلية آثار اسلامي صرفنظر از قابليت پژوهش داشتن يا نداشتن، معرّفي ميشوند، همچنین آن دسته از آثار اسلامي كه بر اساس ارزيابي كميتة علمي، جنبة پژوهشي و تحقيقاتي داشته باشند، چكيدهاي از آن تهيّه ميشود كه پس از ترجمه و ويرايش به سه زبان فارسي، عربي و انگليسي در اختيار پژوهشگران و محققان قرار ميگيرد.
*اصطلاحنامهای با هزاران شاخه فرعی
شرافت با اشاره به این که با توجه به تورم اطّلاعات و براي سهولت دسترسي به منبع موردنظر، اين مؤسسه اقدام به طراحي و تدوين اصطلاحنامه ويژه علوم اسلامي كرده است، تصریح کرد: در اين اصطلاحنامه بيست موضوع اصلي و هزاران شاخة فرعي براي علوم اسلامي تعريف شده است که سرشاخههاي اصلي اصطلاحنامه مزبور شامل اخلاق، ادبيات، اديان و فرق، اقتصاد، پيامبر و اهلبيت(ع)، تاريخ و جغرافي، جامعهشناسي، حديث، حقوق، روانشناسي و علومتربيتي، شخصيتشناسي، عرفان و تصوف، علوم سياسي، علوم طبيعي و رياضي، فقه و اصول، فلسفه و منطق، قرآن و علوم قرآني، كلام، مرجع و هنر می باشد
وی یادآورشد: اصطلاحنامه علوم و معارف اسلامي به صورت سلسله مراتبي (درختي) طراحي شده و داراي انعطاف لازم و قابليت جرح و تعديل در شاخههاست.
شرافت تصریح کرد: مؤسسه پارسا علاوه بر فعاليت پژوهشي و اطّلاعرساني آثار و تأليفات داخلي، تلاش گستردهاي را براي معرفي آثار و منابع اسلامي در سطح جهان آغاز نموده است و از اين جهت موفق به اطلاعرساني طيف وسيعي از تحقيقات و پژوهشهاي بينالمللي گرديده است.
وی با بیان این که خدمات و محصولات اين مؤسسه از سه طريق شبكه جهاني اينترنت، لوح فشرده (CD) و آثار مكتوب ارايه ميشود گفت: بستر اصلي ارايه محصولات پارسا از طريق وبسايت www.islamicdatabank.com است.
مدیر عامل موسسه پارسا با اشاره به این که در پايگاه مزبور در حال حاضر بيش از 300هزار ركورد اطّلاعاتي شامل كتاب، مقاله، مجموعه مقاله و پاياننامه در موضوعات اسلامي وجود دارد، یادآور شد: اين اطّلاعات به روش جستجوي كلمهاي و موضوعي قابل بازيابي است و شامل اطّلاعات كتابشناسي، نمايه و چكيده و تصوير روي جلد هر اثر است.
وی ادامه داد: ارتباطات موضوعي منابع اين بانك ويژگي مهم ديگري است كه از طريق آن ميتوان به اطلاعات بيشتري در موضوع مورد نظر دست يافت و با توجه به اطّلاعرساني فراملّي موسسه پارسا، برخي محصولات به سه زبان فارسي، عربي و انگليسي ارائه ميشود.
*پروژهها و طرحهای در دست اجرا
شرافت به پروژه هاي در دست اجراي اين موسسه اشاره کرده و ابراز داشت: منبع شناسي تعليم و تربيت، منبع شناسي اخلاق اسلامي و منبع شناسي عرفان و تصوف اسلامي، از طرح هايي است که تا پايان سال جاري کتاب و لوح فشرده آنها عرضه خواهد شد.
مدیر موسسه پارسا، منبعشناسي استشراق و استغراب، مرجعشناسي منابع اسلامي، طرح گسترده کتابشناسي کتاب هاي چاپ ايران به زبان عربي(بانک اطلاعات کتاب هاي عربي ايران) به عنوان يکي از طرح هاي ميان مدت در حال انجام اين موسسه ياد کرده و گفت: تا دو ماه آينده سايت جديد و به روز شده پارسا با ارائه آخرين اطلاعات منابع وآثار اسلامي مورد بهره برداري قرار میگیرد.
* محصولات و نرم افزارهای برگزیده جشنوارهها
وی با بیان این که موسسه پارسا لوحهاي فشرده بسياري را كه همان كتابشناسيهاي مرجع ميباشد، ارايه نموده است، افزود: میتوان به مرجع 78، مرجع 79، مرجع 80، مرجع 81، مرجع 82، مرجع 83، مرجع84-85، مرجع 2000، كتابشناسي جهاني قرآن كريم، کتابشناسي پيامبر(ص)، مرجع مهدويت، لوح فشرده هنر اسلامي، لوح فشرده امام علي(ع) در آينه قلم، لوح فشرده فهرست مقالات اسلامي ، لوح فشرده وقف در آينه آثار، لوح فشرده الدليل 2005، لوح فشرده الدليل 2006 ، لوح فشرده الدليل 2007 ،لوح فشرده الدليل 2008، الدليل 2009، لوح فشرده امام مهدي در آينه قلم، مرجع قرآن کريم ، منبعشناسي امام خميني و انقلاب اسلامي، و غربشناسي اشاره کرد.
وی ادامه داد: برخي از محصولات مکتوب و نرم افزاري اين موسسه در سال هاي اخير، به عنوان برگزيده جشنواره هايي چون اطلاع رساني، کتاب سال حوزه ، جايزه شهاب و... گرديده است
شرافت به معرفی برخي محصولات مكتوب موسسه پرداخته و یادآور شد: این مؤسسه در نخستين سال تأسيس، كارنامة منابع اسلامي ايران در سال 1378 را با عنوان مرجع 78 منتشر كرد. در اين كتاب دو جلدي و با قطع رحلي، اطّلاعات كتابشناسي 5435 عنوان از منابع اسلامي در دو بخش مأخذشناسي و چكيدهنويسي سامان يافته است.
وی خاطرنشان ساخت: مرجع 79 : اطّلاعات مربوط به 9 هزار عنوان از منابع اسلامي اعم از كتاب، مقاله و پاياننامه است. که در این مرجع ارتباطات مختلف آثار به يكديگر نشان داده شده است، به عنوان مثال اگر كتاب يا مقالهاي داراي شرح، ترجمه، نقد و توصيف و تصحيح باشد، در ذيل اثر با شمارهاي ارجاعي به آن اشاره ميشود.
مدیر موسسه پارسا در خصوص مرجع 80 گفت: در این مرجع نیز اطّلاعات 8هزار و 252 عنوان از منابع اسلامي آمده است. که این منابع بر اساس آخرين استانداردها و تجربههاي جهاني در سيستمهاي اصطلاحنامهنويسي و نمايهسازي تنظيم شده است، همچنین مرجع 81 كتابشناسي منابع اسلامي ايران (كتابها، مقالهها، پاياننامهها) و مشتمل بر 9هزار اثر منتشر شده در سال 1381 میباشد. منابع مكتوب اسلامي كه حداقل علميّت را دارا بودهاند و به يكي از موضوعات اسلامي و جهان اسلام پرداخته باشند، در دامنة كار اين كتابشناسي قرار گرفتهاند. منابع معرّفي شده در مرجع 81، بر اساس اصطلاحنامة بيست موضوعي علوم اسلامي طبقهبندي شدهاند.
شرافت ادامه داد: در مرجع 82 اطّلاعات مربوط به حدود 10هزار عنوان از منابع اسلامي آمده است. براي بسياري از منابع معرّفي شده در مرجع 82، علاوه بر اطلاعات مأخذشناسي و نمايهسازي، چكيدهاي توصيفي ـ تشريحي نيز تهيّه شده است و مرجع 83 شامل معرفي و توصيف تقريبا همه نگارشها و نگاشتههاي علمي درباره اسلام و معارف اسلامي در سطحي گسترده و در شكل كتاب، مقاله و پايان نامه میباشد و از آن هدف، پوشش دادن كل منابعي است كه در داخل كشور در موضوعات اسلامي مانند تاريخ، فقه، اخلاق، هنر، كلام، قرآن، حديث، عقايد و كلام، فلسفه و منطق نوشته شده است.
وی اضافه کرد: مرجع 2000 كارنامة كتابهاي اسلامي منتشر شده در خارج از ايران در خلال سالهاي 1997-2001، و نمادي از فعاليتهاي بينالمللي اين مؤسسه است. در مرجع 2000 اطّلاعات مربوط به 5 هزار كتاب اسلامي است در تدوين اين كتابشناسي از استاندارها و تجربههاي جهاني در اصطلاحنامهنويسي و نمايهسازي استفاده شده است.
این محقق و پژوهشگر خاطرنشان کرد: كتابهاي معرّفي شده در مرجع 2000، كتب منتشر شده در حوزة كشورهاي عربي، اروپايي، آمريكا و جنوب شرقي آسياست كه به يكي از زبانهاي عربي، انگليسي، فرانسه و آلماني منتشر شدهاند. اين كتاب سه جلدي به عنوان كاتالوگ اولين نمايشگاه تخصصي كتابهاي اسلامي نيز معرفي گرديد.
شرافت با اشاره به ویژگیهای: كتابشناسي جهاني علوم قرآني، گفت: اين كتابشناسي توصيفي و موضوعي 4 جلدي، در دو بخش قرآن و علوم قرآني و معارف قرآني تدوين شده است در بخش اول منابعي كه در زمينة تفسير و ترجمه، ناسخ و منسوخ، محكم و متشابه، اعجاز قرآني، قَسمها و مَثَلها، اوصاف قرآن و تأليفات جديد قرآنپژوهي میباشد، در بخش معارف قرآني، كتابهايي كه درباره موضوعات و مفاهيم قرآني تأليف شده است مانند: منابعي كه به اخلاق قرآني پرداختهاند يا منابع فقهي، فلسفي و كلامي كه دربارة قرآن نگارش يافتهاند، معرّفي شده است. در اين كتابشناسي 9 هزار 500 عنوان كتاب معرفي گرديده است.
وی یادآور شد: كتابشناسي پيامبر (صلي الله عليه و آله) به صورت اجمالي و مشتمل بر 4هزار و 399 منبع اعم از كتاب، مقاله و پاياننامه است. منابع معرفي شده درباره زندگي، سيره و شخصيت پيامبر و از منابع لاتين، فارسي و عربي شناسايي و به شيوهاي علمي فهرستنويسي و طبقهبندي گرديده است، همچنین كتابشناسي جهاني مهدويّت مشتمل بر3هزار و 336 منبع، در يك جلد رحلي همراه با لوح فشرده منتشر شده است. اين كتاب نیز در دو بخش منابع مربوط به امام مهدي(عج) و معارف مهدوي(عج) تدوين يافته است. در بخش منابع مربوط به امام مهدي(عج) كلية آثاري كه مستقيماً با مهدويّت مرتبط بوده به شكل موضوعي معرّفي شده است، و در بخش معارف مهدوي(عج) آثاري كه دربارة موضوعات و معارف مهدوي و گرايشهايي كه در پرتو اين انديشه نگارش يافته، آمده است.
وی اضافه کرد: امام علي(ع) در آينة قلم، كارنامة جامع منابع مكتوب دربارة اميرمؤمنان عليهالسلام است. اين كتابشناسي فهرست نسبتاً كاملي است مشمتل بر 8هزار و 500 منبع شامل چهار هزار كتاب و مجموعه، سه هزار مقالة مندرج در نشريّات، هزار و سيصد مقالة مندرج در مجموعهها، سيصد و پنجاه پاياننامه و بيش از يكصد مقالة دايرةالمعارفي كه به زبانهاي فارسي، عربي، اردو، انگليسي، فرانسه، آلماني، تركي، كردي و برخي زبانهاي ديگر نگارش يافته است.
*کتابشناسی هنر اسلامی با 4هزار و 500 منبع
مدیر موسسه پارسا اشارهای هم به كتابشناسي هنر اسلامي کرد و افزود: اثر حاضر، كارنامة منابع اسلامي دربارة هنر است. در اين كتاب قطع رحلي تك جلدي، اطّلاعات كتابشناختي بيش از 4هزار و 500 منبع دربارة هنر اسلامي ارائه شده است. منابع معرّفي شده در اين مجموعه شامل كتابها، مقالات (اعم از مقاله نشريه، دايرةالمعارف و مجموعه مقالات) و پاياننامههاي دانشگاهي ميباشد. كتابشناسي هنر اسلامي همراه با لوح فشرده عرضه شده است.
وی یادآور شد: الدليل 2005 كتاب سال (Year book) منابع اسلامي ايران به زبان عربي است. در الدليل 2005 اطلاعات مأخذشناسي، چكيده و نمايه حدود2000 كتاب ديني ايران ارايه شده است و کتاب الدليل 2006 اطلاعات مأخذشناسي، چكيده و نمايه میباشد و الدليل 2007 اطلاعات مأخذشناسي، چكيده و نمايه بيش از 2هزار و 200 كتاب ديني كشور در آن ارايه شده است.
شرافت گفت: در الدليل 2008 اطلاعات مأخذشناسي، چكيده و نمايه حدود از 2هزار و 300 كتاب ديني كشور ارايه شده است، همچنین
در الدليل 2009. اطلاعات کتاب هاي ايران در حوزه دين و فلسفه در سال 2009 ميلادي معرفي گردیده است.
وی در ادامه آغاز انتشار فصلنامة كتابهاي اسلامي را تابستان 1379 اعلام کرده و ابراز داشت. اين نشريه با هدف اراية اطّلاعات تازهترين كتابهاي منتشر شدة علوم اسلامي ايران و جهان، به سه زبان فارسي، عربي و انگليسي منتشر ميشود. فصلنامة كتابهاي اسلامي در سه بخشِ مقالههاي تخصصي مرتبط با معارف اسلامي؛ گزارشهاي اجمالي و بخش كتابشناسي علوم اسلامي چاپ و منتشر ميگردد. از فصلنامة مزبور تاكنون 41 شماره منتشر شده است.
مدیر موسسه پارسا در خصوص مقالات این موسسه گفت: مقالهشناسي امام علي(ع) فهرست مقالات نشريات ايران دربارة امام علي(ع) است. اين مجموعه شامل بيش از 2300 مقاله دربارة امام علي(ع) در بيش از 180 عنوان نشرية ادواري است و مقالهشناسي پيامبر(ص) اطّلاعات بيش از 1400 مقالة مربوط به پيامبر اكرم(ص) در 130 نشريه است، همچنین مقالهشناسي امام حسين(ع)، جامعترين مقالهشناسي پيرامون امام حسين(ع) در بيش از 130 نشرية ادواري است.
*جمعآوری بیش از 2هزار مقاله قرآنی
وی افزود: فهرست منابع قرآني، فهرست بيش از 130 منبع قرآني مناسب براي ترجمه فارسي است و مقالات قرآني دهة هفتاد، اطّلاعات بيش از 2 هزار مقالة قرآني از ميان 100 عنوان نشرية ادواري میباشد که اين فهرست، كارنامة مقالات قرآني كشور از سال 1379-1370 است كه به زبان فارسي در نشريات ادواري درج شده است.
شرافت اظهار داشت: مطبوعات اسلامي، كارنامة برخي مطبوعات و اخلاق روزنامهنگاري است که در اين كتاب به كارنامة برخي مطبوعات و اخلاق روزنامهنگاري پرداخته شده و چندي از ابعاد مطبوعات بررسي گرديده و راهنماي مطبوعات اسلامي، فهرستگان يكصدسال نشريههاي ايران و ايرانيان است.
وی به كتابشناسي امامزادگان اشاره کرده و گفت: اين كتاب با هدف شناسايي منابع مربوط به زندگينامه، فضايل و كرامات امامزادگان و سادات و زيارتگاهها و بقاع متبركه آنها در ايران و برخي كشورهاي اسلامي، به معرفي كتابها، مقالات و پايان نامههايي كه با اين موضوع تاليف شدهاند، همت گماشته و فهرست و چكيده اين آثار را به صورت موضوعي در اختيار محققان و دانشجويان قرار داده است و مجموعه كتابها، مقالات و پايان نامههايي كه مستقلا درباره امامزادهها يا بقاع متبركه نوشته شده، در فصل هاي متنوع تدوين شده است. در اين مجموعه اطلاعات كتابشناختي یک هزار و 660 اثر در قالب مأخذشناسي و چكيده وجود دارد.
شرافت خاطرنشان ساخت: سفيران رستگاري، عنوان كتابي است كه در آن سي مقاله از نشريات مختلف درباره امامزادگان درج شده است. اين مقالات در شرح حال و سوانح زندگي و تجليل و ابراز ارادت به امامزادگان نوشته شدهاند.
مدیر موسسه پارسا ادامه داد: نسخه پژوهي دفتر اول از مجموعه مقالات متنوع درباره نسخه شناسي و فهرست نگاري نسخه هاي خطي در كتابخانههاي شخصي و عمومي ايران و جهان است که فهرست كتابخانههاي ايران، پژوهشهاي نسخه شناسي، تصحيح رسالههاي خطي، كتابشناسيهاي موضوعي، گنجينههاي دست نويسهاي اسلامي در جهان، فهرست كتابخانههاي خارج از كشور و ... مطالب دفتر اول آن را تشکیل میدهد.
وی اضافه کرد: بعثت نامه مقالاتي درباره بعثت پيامبر اكرم(ص) است كه بر اساس تاريخ نشر آنها در مجلات و يا مجموعهها گردآوري شده است و همچنین وقف در آينه آثار معرفي مجموعهاي از آثار منتشر شده مربوط به وقف از منابع شيعه و اهل سنت در كشورهاي مختلف می باشد که منابع موضوعاتي آن چون تاريخ وقف، وقفنامهها، جايگاه وقف، مراكز وقفي، ديدگاههاي فرق و مذاهب پيرامون آن و گزارشهايي از همايشها و كنگرهها است.
شرافت یادآور شد: امام حسن(ع) پژوهشي است در تبيين شخصيت علمي، سياسي و معنوي امام حسن (ع) و معرفي منابع مهم نوشته شده دربارة آن حضرت اعم از كتاب، مقاله و پاياننامه. كتاب حاضر در دو بخش تدوين شده و در بخش اول، پنج مقاله در بارة مقام علمي امام حسن (ع)، شخصيت و فضايل آن حضرت و صلح ايشان با معاويه ارائه گردیده و در بخش دوم، اطلاعات كتابشناسي حدود چهارصد منبع به زبانهاي فارسي، عربي، انگليسي و تركي آمده است.
مدیر موسسه پارسا با اشاره به اثر ارزشمند «امام مهدي(عج) در آينه قلم» گفت: در اين اثر حدود 8هزار منبع مرتبط با امام مهدي(عج) و مهدويت شناسايي، مأخذشناسي و موضوعبندي شده است که نيمي از اين منابع نيز داراي چکيدههاي راهنما هستند و منابع اين کتابشناسي شامل: کتاب، مقاله (اعم از مقالههاي نشريه، دايرةالمعارف و مجموعه مقالات) و پاياننامه ميباشد.
*نرمافزاری با 35هزار منبع
وی به قابلیتهای نرمافزار مرجع قرآن کريم هم اشارهای کرده و ابراز داشت: مرجع قرآن کريم مشتمل بر اطلاعات 35هزار منبع درباره قرآن و علوم قرآني و معارف قرآني است. کتابها، مقالهها، مجموعهها، مقالات دايرهالمعارف و پايان نامهها که در موضوعاتي چون تفسير و ترجمه، ناسخ و منسوخ، محکم و متشابه، اعجاز قرآني، قَسَمها و مَثَلها، اوصاف قرآن و ... نگاشته شدهاند، بخشي از منابع معرفي شده در اين لوح فشرده در زمينه معارف قرآني علاوه بر تحقيقات و پژوهشهاي قرآنپژوهي، آثار درباره موضوعات و مفاهيم قرآني مانند منابعي که به اخلاق قرآني، يا منابع فقهي، فلسفي، کلامي، اقتصادي و ... با رويکرد قرآني پرداختهاند، معرفي شده است.
*شناسایی 11هزار منبع پیرامون انقلاب اسلامی و امام خمینی
این محقق و پژوهشگر یادآور شد: منبعشاسي امام خميني و انقلاب اسلامي از دیگر کارهای این موسسه پيرامون امام خميني و انقلاب اسلامي است که در صدد مستند سازي و ارائه کامل و روزآمد تاليفات، تحقيقات و نگاشته هاي در باره اين تحول اجتماعي و سياسي قرن بيستم و بنيان گذارآن مي باشد. در اين مرحله حدود 11هزار منبع مرتبط با امام خميني و انقلاب اسلامي شناسايي، مأخذشناسي و موضوعبندي شده که نيمي از منابع نيز داراي چکيدههاي راهنما هستند و منابع اين کتابشناسي شامل: کتاب، مقاله (اعمّ از مقالههاي نشريه، دايرةالمعارف و مجموعه مقالات) و پاياننامه ميباشد.
وی خاطرنشان کرد: اين مجموعه به گونه اي طراحي شده که در فاز دوم و با تکميل اطلاعات ماخذشناسي تا حجم حداقل 20هزار منبع داخلي و خارجي، متن منابع به خصوص مقالات را نيز ارائه و از اين جهت به بانک جامع و روزآمد مطالعات و پژوهش هاي مربوط به امام خميني و انقلاب اسلامي تبديل شود.
شرافت اظهار داشت: بخش اول کتاب غرب شناسی از طرحهای کلان و جامع منبعشناسی و کارنامه منابع پیرامون فرهنگ و تمدن غربی است که درصدد مستند سازی و ارائه کامل و روز آمد تالیفات، تحقیقات و نگاشتههای در باره کلیت تمدن واندیشه غربی می باشد در این مرحله بیش از دو هزار وپانصد منبع (عمدتا منابع به زبان فارسی ) ماخذشناسی و موضوع بندی شده است که نیمی از منابع نیز دارای چکیده های راهنما ميباشند. منابع این کتاب شامل کتاب، مقاله (اعم از مقالههای نشریه، و دیگر مقالات) و پایان نامه می باشد و اغلب منابع با مراجعه مستقیم شناسایی شده است.
مدیر مؤسسه پارسا در پایان خاطرنشان کرد: پژوهشها و مصادیق مورد نظر این اثر عمدتا آثاری را شامل می شود که با هدف شناخت غرب به کنکاش در باره ماهیت غرب و مهمترین مبانی و ویژگیها وساختار آن پرداختهاند؛ از اينرو منابع اصلي تمدن غرب مانند آثار دست اول فلسفه و انديشه غربي اينجا معرفي نگرديده، زيرا دامنه کار، بسيار گسترده ميشد.