به گزارش سرویس بین الملل مرکز خبر حوزه، حجت‌الاسلام والمسلمین ابوالحسن احمدی شاهرختی از مبلغانی است که تاکنون سفرهای علمی و تبلیغی به کشورهایی چون: ازبکستان، تایلند، تانزانیا، چین، رومانی و روسیه داشته و چهار سفر تبلیغی به استانبول و آنکارا نیز در کارنامه تبلیغی وی به چشم می خورد.
وی که امسال در ایام تبلیغی محرم در ترکیه حضور داشته است، در مصاحبه با حوزه نیوز به تفصیل از شرایط دینی و اوضاع مسلمانان و شیعیان در ترکیه سخن گفت. آنچه در پی می آید، ماحصل این گفت و گوست:
* وضعیت دینی مردم ترکیه
حدود 98درصد جمعیت ترکیه مسلمان اند که به رغم نظام لائیک حاکم در این کشور، مردم نسبت به آیین اسلام و موازین آن مقید هستند، به گونه‌ای که صدای اذان در شهرهای بزرگ ترکیه، مانند استانبول و آنکارا از هر سو شنیده می شود. مساجد آنها نیز هنگام نماز، مملو از جمعیت است. هر ساله تعداد فراوانی در مناسک حج حضور می یابند. بیشتر مردم ترکیه، برادران اهل‌سنت اند که اکثر آنها حنفی می‌باشند؛ همچنین در این کشور، شیعیان، علوی‌ها، مسیحیان و یهودیان جزو اقلیت‌ها محسوب می شوند.
* شیعیان
شیعیان ترکیه عمدتاً آذری زبان و در شهرهای قارص، اغدیر، استانبول و آنکارا ساکن اند. آمار دقیقی در مورد جمعیت آنان وجود ندارد، اما بر اساس تخمین‌هایی که وجود دارد، تعداد آنان حدود دو میلیون نفر ارزیابی می‌شود.
شیعیان ترکیه، نقش و حضور چندانی در حاکمیت ندارند. آنان، مراسم عبادی خود را عمدتاً در مساجد شیعی برگزار می‌کنند و همین امر، همدلی و همبستگی آنان را تضمین کرده است.
عمده فعالیت‌های علمی شیعیان در استانبول متمرکز است و در این میان، «موسسه کوثر» نقش مهمی در ترجمه و انتشار آثار شیعی دارد که ترجمه و انتشار «المیزان» به زبان ترکی استانبولی از جمله آنهاست. «لهوف»، «گريه بر شهدای كربلا» به زبان ترکی استانبولی نیز از دیگر کتاب‌های منتشر شده از سوی انتشارات کوثر می‌باشد.
همچنین در کنار این انتشارات، انتشارات «ذوالفقار فاطمه» نیز آثاری از جمله «امامان كربلا» نوشته «آیت الله سيد محمدتقی مدرسی» پيرامون زندگی امام حسين (ع) و امام زين العابدين (ع) که به زبان آذری ترجمه شده بود منتشر ساخت.
«زینبیه» در استانبول نیز فعالیت‌های دینی زیادی دارد. این مرکز به ریاست آقای «شیخ صلاح الدین اوزگوندوز» اداره می شود. چندی است کلنگ احداث مجتمع بزرگ زینبیه با حضور نماینده آیت‌الله العظمی سیستانی در استانبول زده شده است. پایگاه اطلاع رسانی زینبیه نیز در زمینه‌های مختلف فعال است و مطالب خود را به زبان های ترکی، آذری، فارسی، انگلیسی، فرانسوی وآلمانی عرضه می کند.
در کنار این مراکز شیعی، سازمان امور دیانت ترکیه نیز درسال 2010 به انتشار کتاب رساله توضیح المسائل شیعی با عنوان «جعفری علم حالی» اقدام کرد که در نوع خود جالب می‌نماید؛ سازمانی که به هیچ وجه جز آثار مربوط به فقه حنفی را منتشر نمی‌کرد، به فقه جعفری و علوی نیز توجه نشان می‌دهد.
سایت «کربلا نت» نیز مطالب خوبی درباره امام حسین(ع) و حادثه کربلا دارد. همچنین، پایگاه اطلاع‌رسانی کتابخانه اهل‌بیت(ع) امکان استفاده ازکتب شیعی را به صورت آنلاین فراهم می کند.
شیعیان در شهر آنکارا دو مسجد به نام‌های «محمدیه» و«الله اکبر» دارند و نیز مسجد دیگری در شهر سینجان که در نزدیکی آنکارا قراردارد، وجود دارد. همچنین، «بنیاد باب علی» به فعالیت‌های شیعی مشغول است.
* علوی‌ها
علویان یکی از مهمترین مشکلات موجود در سیاست جامعه شناختی ترکیه را تشکیل می‌دهند. آنان از تأسیس جمهوریت تاکنون نتوانسته‌اند در ساختار سازمان امور دیانت وارد شوند و اعتقاداتشان مورد توجه قرار نگرفته است.
مهمترین مشکل علویان را می‌توان در اختلافی که با سازمان امور دیانت دارند، خلاصه کرد. علویان خیلی وقت است که با این سازمان اختلاف دارند. بعضی از گروه‌های علوی می‌خواهند سازمان امور دیانت منحل شود و از سیستم اداری (حکومت) خارج گردد و بعضی دیگر می‌گویند که علویان نیز باید در ساختار سازمان امور دیانت جایی داشته باشند.
علویان در اعتقاداتشان به انحراف رفته اند، مثلا ایام عاشورا را روزه میگیرند، اما ماه مبارک را روزه نمیگیرند! به مسجد نمیروند و به جای آن «خانه جمع» دارند که شبیه به خانقاه صوفیان است. نماز نمی خوانند و به شدت سکولار هستند!
البته اخیرا و به همت مبلغان شیعه، برخی از آنها به آداب شیعه گری پایبند شده اند و دارای مسجد و برنامه های خاص شیعی گردیده اند. آنها ایتام آل محمد هستند و حوزه علمیه باید برای آنان که در کشورهایی مانند سوریه، اردن و دیگر کشورها حتی در آمریکای لاتین پراکنده اند فعالیتی درخور تدارک کند.
* وهابيت
دولت عربستان با تأسي از تفكر وهابي، تمامي مظاهر اسلامي مانند بارگاه ائمه اهل بيت(ع) را كه در دوره عثماني از عزت و عظمت ويژه‌اي برخوردار بود، به دلیل مخالفت آن با تعالیم وهابیت از بين برد که دولت تركيه و مردم آن بارها مراتب اعتراض و ناراحتي خود را از اين موضوع به اطلاع حكام سعودي رسانده‌اند؛ همین مسئله دلیل بر نپذیرفتن وهابیت از سوی مردم این کشور می‌باشد.
موضوع ديگري كه در عدم موفقيت رشد انديشه‌هاي وهابيت در تركيه نقش مؤثري دارد، وجود ريشه‌هاي قوي تصوف در اين كشور است. به گونه‌اي كه تصوف و گرايشات صوفيانه جزء لاينفك اعتقادات مردم تركيه محسوب مي‌گردد.
* اقليت هاي ديني در ترکیه
وزارت خارجه ترکيه در گزارش تقديمي خود به مجلس ملي اين کشور؛ تعداد اقليت هاي مذهبي اين کشور را 89 هزار نفر اعلام کرد.
در ترکيه شصت‌هزار ارمني، 25 هزار يهودي و نزديک به سه تا چهار هزار نفر نيز مسيحي ارتدوکس وابسته به کليساي فانوس زندگی می کنند.
* تشکیل سازمان امور دیانت در ترکیه
با توجه به اهمیت دین در میان مردم ترکیه، پس از منحل شدن وزارت شرعیه و اوقاف ترکیه در سال 1924 سازمان امور دیانت به جای آن نشست و مذهب رسمی سازمان به شکل تسنن (حنفی) تعیین شد. در این کشور سازمان امور دیانت، زیر نظر دولت این کشور، متصدی اجرای آیین‌های رسمی مساجد در شهرها و روستاها، با نگاه در اختیار و کنترل داشتن دین آغاز به کار کرد. رییس این سازمان، معاون نخست وزیر می‌باشد و مستقیماً از سوی او انتخاب می‌شود. مدیر این سازمان به مدت 5 سال می‌تواند عهده‌دار این سمت باشد و مدت مدیریت او نیز یک بار قابل تمدید می‌شود. امروز نزدیک به 70هزار مسجد در سراسر ترکیه زیر پوشش سازمان فعال هستند.
در کنار سازمان امور دیانت، «بنیاد دیانت ترکیه» نیز با بهره گیری از کمک‌های مردمی و سازمان دیانت به انجام امور دینی مختلف می پردازد. این بنیاد که دارای شخصیت حقوقی خصوصی است در سال 1975 با هدف معرفی چهره حقیقی اسلام، کمک به سازمان دیانت در آشناسازی مردم نسبت به اسلام، ایجاد و تجهیز مساجد، ایجاد و مدیریت موسسات بهداشتی برای کمک به بیماران فقیر، عرضه خدمات اجتماعی با بهره گیری از کمک های مردمی به ویژه زکات فطره و... تأسیس شد.
سازمان دیانت ترکیه توسط حنفی‌ها تشکیل شد و در ابتدای کار، اثری از حضور علوی‌های ترکیه که نزدیک به پانزده تا بیست میلیون هستند، نبود. در سال 2008 بیانیه ای از سوی آنها منتشر شد که بر اساس آن تمامی دین‌های رسمی این کشور می‌توانند فعالیت‌های دینی داشته باشند.
* ترکیه؛ کشوری با فرهنگی آسیایی و اروپایی
ترکیه؛ دروازه ورود به اروپا و فرهنگی برای جذب توریست می‌باشد. این شرایط فرصت خوبی را برای ما به وجود آورده است که فعالیت‌های تبلیغی دراین کشور داشته باشیم و این کشور را محلی برای حرکت تبلیغی در اروپا قرار دهیم ضمن آنکه مردم این کشور نفرت شدیدی از امریکا و اسرائیل دارند.
ترکیه برای انجام دادن کارهای فرهنگی، کشوری آزاد است؛ مثلا راه اندازی شبکه های تلویزیونی و رادیویی، روزنامه و ... نیاز به مجوز ندارد! به همین دلیل، شاهد انواع شبکه های رسانه ای مکتوب، دیداری و شنیداری در ترکیه هستیم. این فضا قطعا برای شیعیان هم مهیاست، ولی آن گونه که شایسته است نتوانسته ایم علاقه مندان به مکتب اهل بیت(ع) را در این کشور با استفاده از این موقعیت دریابیم.
* جایگاه حجاب در ترکیه
در کشور ترکیه، افرادی کاملا مقید به احکام اسلامی اند و در مناسبت‌های دینی، حضور پررنگی دارند؛ ولی ممکن است حضور این افراد به صورت بی‌حجاب باشد! دراین کشور با توجه به قوانینی که وجود داشته است، بی‌حجابی نشانه جدی بر بی بندو باری نیست. البته افرادی هم هستند که تنها اسمشان مسلمان است و عملا لائیک اند، چنانکه در میان شیعیان اسمی نیز یافت میشوند. همچنین افرادی هستند که به شدت به حجاب خود مقید اند و به صورت کامل، حجاب خود را رعایت می‌کنند.
نظام قدیم ترکیه که در گذشته وجود داشت و حجاب را در مراکز و دانشگاه‌ها ممنوع می‌کرد، امروز کاملا برداشته شده است و مخالفتی از سوی دولت درباره حجاب در ترکیه وجود ندارد و همه در انتخاب آن آزاد اند.
* محرم، ماه عزاداری در ترکیه
دکتر محمد گورمز، رئیس سازمان دیانت ترکیه، امسال برای نخستین بار، بیانیه‌ای از سوی سازمان امور دیانت ترکیه به مناسبت روز عاشورا صادر کرد. در این بیانیه نوشته شده بود که از امسال، ماه محرم برای مسلمانان، ماه عزاداری است، نه عید! پیش از صدور این بیانیه، تلاش می‌شد تا ماه محرم را با بیان مناسبت‌هایی جعلی چون بر زمین نشستن کشتی نوح، خلقت آدم و حوا، نجات حضرت یونس(ع) از شکم ماهی و دیگر مسائل شادی آور، این ماه را ماه شادی قرار دهند. از همین رو، در این ماه، مجالس شادی و عروسی برپا می‌شد. این مسئله به گونه‌ای ترویج می‌شد تا آهسته آهسته، مردم واقعه بزرگ این ماه را فراموش کنند.
امسال برای اولین بار و به صورت رسمی، از سوی یک نهاد دولتی که مسلمانان به آنها اعتماد دارند، این سخن گفته می‌شد، از این رو، اهمیت فراوانی داشت.
در این بیانیه همچنین نوشته شده بود که محرم، برای تمامی مسلمانان جهان درد مشترکی است و ماجرای عبرت‌آموز و پر مشقت و پیام‌آور دین اسلام است.
دکتر گورمز این حرکت امام حسین(ع) را هجرت برای نجات دین معرفی کرد و این حادثه را به دلیل حرص گروه سیاسی خاص در مقابل سیدالشهدا(ع) معرفی نمود. در این بیانیه، ایستادگی اصیل امام حسین(ع) و یارانش در این حادثه و مبارزه شرافت‌مندانه در مقابل باطل، دلیل بر جای ماندن این واقعه در قلب تمامی مسلمانان و محکوم شده از سوی وجدان بشری معرفی شده است.
وی تمامی کارهایی که در این عرصه می‌شود، روزه‌هایی که گرفته می‌شود، صدقاتی که داده می‌شود، عزاداری‌هایی که صورت می‌گیرد و... همه را بازتاب‌های این حرکت معرفی می‌کند.
حضور رئیس و برخی مسئولان این سازمان در «مسجد کوجاتپه» و شرکت در مراسمی که از شبکه شش ترکیه(آناتولی) به صورت مستقیم پخش شد نیز واقعه مهمی دیگری در این عرصه بود. در این مراسم، قاریان بین المللی ترکیه بین نماز مغرب و عشا به تلاوت قرآن کریم پرداختند و پس از آن محمد گورمز به ایراد سخنرانی در باره محرم و عاشورا پرداخت.
از نتایج این موضع‌گیری می‌توان به سخن یکی از شخصیت‌های شیعی این کشور، اشاره کرد. «موسی آیدین» از شخصیت‌های مؤثر جریان شیعی کوثر در ترکیه است که به گفته وی، سالهای قبل در ایام محرم، در حدود پنج محل از کشور مراسم عزاداری برگزار می‌شد، ولی امسال در بیش از پنجاه شهر، برای حضرت سیدالشهدا(ع) مجالس عزاداری برگزار گردید.
* چنین اقدامی، نیازمند قدردانی است
رییس دیانت ترکیه با این عملکرد، یکی از قدمهای بزرگ تقریبی را در ترکیه برداشت و رسما امام حسین(ع) را محور وحدت شیعه و سنی در این کشور اعلام نمود و این قابل تقدیر و ستایش است. به نظر می رسد، ما هم باید اقدامی تشکر آمیز در مقابل این کار الهی انجام دهیم. ما باید این کار را حرکتی شایسته بدانیم و امیدوار باشیم که این حرکت ادامه یابد تا گام‌های بعدی برای تحکیم وحدت شیعه و سنی در این کشور برداشته شود.
