به گزارش سرویس استان های مرکز حوزه، تولیت موسسه اهل البیت(ع) اصفهان در این مقاله آورده است:
« در دين مبين اسلام سنت‌هاى حسنه بسيارى وجود دارد كه هر كدام دنيايى از زيبايى و حكمت را در خود جاى داده است و يكى از آنها سنت حسنه‌ى وقف است. وقف عبارت است از "حبس عين مال و در راه خدا قرار دادن منفعت آن كه در آن فضيلت بى‌شمارى نهفته است."
*زیباترین جلوه نیکوکاری
وقف، يكى از زيباترين جلوه‌هاى نيكوكارى‌است و هديه‌اى است كه انسان را پس از مرگ همراهى مى‌كند. مكتب حيات بخش اسلام در كنار راه كارهايى كه براى رسيدن به زندگى كامل معنوى ارائه مى‌دهد، براى جبران كاستى‌ها و محروميت‌ها، زدودن نوميدى و تضادها و رفع فاصله‌هاى فاحش طبقاتى بر اساس قاعده‌ى عدل در جامعه بشرى، سنت‌هاى حسنه‌اى را مقرر داشته است كه از جمله آنها، وقف و صدقه مى باشد كه با بيان »فاستبقوا الخيرات« توصيه شده است.
پيامبر گرامى اسلام صلى الله عليه و آله و ائمه معصومين عليهم السلام با پايه‌گذارى موقوفات گوناگون كه غالباً براى تامين معيشت بينوايان، ايتام و افراد بى‌سرپرست و يا رفع نيازمندى‌هاى عمومى در نظر گرفته شده بود، اهميت اين سنت حسنه را عملاً خاطر نشان كردند.
مسلمانان نيز در طول تاريخ، با پيروى از آن بزرگواران به اقتضاى شرايط روزگار خويش و به نيت برخوردارى از ثواب مستمر، از ميان برداشتن انواع نيازها، تسكين و تخفيف آلام مادى و معنوى زندگى، رفع مشكلات جوامع بشرى، توسعه علم و فرهنگ و به طور كلى رواج خيرات و مبرات و ايجاد بنيادهايى كه به عنوان باقيات الصالحات به شمار روند، اقدام به برپا داشتن سنت حسنه وقف نمودند كه هر كدام از موقوفات ايشان، به مانند موسسه‌اى كامل داراى عوايد، بودجه، برنامه مصرف و تشكيلات بنيان گذارى دقيقى بود.
توصيه به وقف در كلام معصومين(ع)
مساله وقف و صدقات جاريه از زيباترين تعاليم اسلام است كه بر اساس تعاون و حس نوع دوستى بنا نهاده شده است. هدف اصلى از وقف، تامين و تثبيت محل سكونت و منبع ارتزاق، تامين قسمتى از نيازمندى‌هاى عمومى و گسترش فرهنگ احداث بناهاى علمى، بهداشتى و مذهبى است.
اسلام با اين كار يك برنامه عالى انسانى را پايه‌گذارى كرد كه در اثر آن عواطف بشردوستانه ميان انسان‌ها زنده شد، اين ابتكار دين مبين اسلام تا آن جا در روح و اخلاق مردم اثر گذاشت كه امروز بسيارى، حاضر مى‌شوند از مال خود چشم بپوشند و با وقف كردن قسمتى از اموال خويش به نفع افرادى از جامعه كه مى‌بايست تحت حمايت قرار گيرند، وسيله آسايش آنان را فراهم كنند و نيازمندى‌هاى نسل‌هاى آينده را نيز از اين طريق تامين نمايند.
*وقف یادگار ماندگار
از سوى ديگر با توجه به اين كه انسان‌موجودى جاودانى‌است و از فنا و نابودى بيزار است، دوست دارد پس از وى نامى از او به يادگار بماند؛ در فرهنگ اسلامى يكى از بهترين راه‌هاى زنده نگاه داشتن نام انسان انجام امور خير به ويژه وقف است.
»وقف« سنت حسنه‌اى است كه از ديرباز به اشكال گوناگون در تاريخ بشر وجود داشته است و اسلام نيز آن را در مسيرى روشن، منطقى و هدفدار مورد استفاده قرار داده است. در بيان اهميت اين عمل خداپسندانه همين بس كه در آيات بسيارى از سوره‌هاى مباركه قرآن كريم به آن اشاره شده است، ضمن اين كه ائمه معصومين عليهم السلام نيز در روايات بسيارى مردم را به وقف تشويق كرده‌اند. پيامبر اكرم(ص) فرمودند: « اذا مات ابن آدم انقطع عمله الا من ثلاث؛ صدقه جاريه او علم ينتفع به او ولد صالح يستغفر له» وقتى آدم بميرد، پرونده عمل او مسدود مى‌شود، مگر در سه مورد؛ صدقه جاريه، علمى كه از آن نفع برده شود و فرزند صالحى كه برايش دعا كند» (بحار الانوار، ج 2، ص 22)
امام صادق عليه السلام نيز مى‌فرمايند: «ليس يتبع الرجع بعد موته من الاجر الا ثلاث خصال: صدقه موقوفه لا تورث او سنه هدى سنها و كان يعمل بها و عمل بها من بعده او ولد صالح يستغفر له» (بحارالانوار، ج6، ص293) پس از مرگ آدمى پاداشى به دنبال او فرود نمى‌آيد، مگر در سه خصلت: صدقه‌اى كه فرد در زمان حياتش جارى و برقرار ساخته كه پس از مرگش تا قيامت جارى و برقرار مى‌ماند، صدقه‌اى كه وقف كرده و به ارث گذاشته نمى‌شود و سنتى كه برقرار نموده و در زمان حياتش به آن عمل مى‌شده و پس از وفاتش به آن عمل مى‌شود و نيز فرزند صالحى كه برايش طلب آمرزش كند» (بحارالانوار، ج 2، ص 293(
رواج سنت وقف در ميان معصومين(ع)
پيشوايان دينى ما نه تنها مردم را به سنت حسنه وقف تشويق مى نمودند بلكه خود از نخستين افرادى بودند كه اقدام به وقف املاك شخصى خويش مى كردند.
ابن ابى‌الحديد مى‌گويد: رسول خدا صلى الله عليه و آله از دنيا رفت در حالى كه مزارع زيادى در «خيبر» ، «بنى النضير»، «وادى نخله» و همچنين طائف داشت كه پس از مرگ او همه صدقه شد.
امام حسين عليه السلام نيز زمين و اشياى ديگرى را كه به ارث برده بود، پيش از آن كه تحويل بگيرد، وقف كرد ضمن اين كه حضرت اميرالمومنين على عليه السلام، حضرت فاطمه زهرا سلام الله عليها و ساير معصومين نيز موقوفه‌هاى فراوانى داشته اند كه مجال ذكر آنها در اين فرصت اندك نيست.
اصفهان از پيشتازان عرصه وقف
با توجه به پيشينه‌ى مذهبى مردم اصفهان عجيب نيست، اگر بگوييم اين استان از گذشته تا به امروز از پيشتازان عرصه وقف بوده است.
شايد كهن‌ترين منبع تاريخى كه از موقوفات اصفهان سخن گفته است، مربوط به قرن چهارم هجرى باشد. ضمن اين كه بسيارى از صاحب‌نظران، قرن‌هاى دهم و يازدهم هجرى قمرى را دوران شكوفايى و توسعه موقوفات شهر اصفهان مى‌دانند چنان كه در اين دوران، كمترين زمين زراعى و يا خانه مسكونى در اصفهان يافت مى‌شد كه وقف نباشد
البته ذكر اين نكته ضرورى است كه خاندان صفويه در تاريخ اوقاف ايران پرچم‌دار وقف شناخته شده‌اند به طورى كه در آن عصر موقوفات اصفهان وزير مخصوص داشته كه معروف به وزير فيض آثار بوده است.
در عصر صفوى، اصفهان داراى 162 باب مسجد، 48 باب مدرسه، 1802 باب كاروانسرا و 273 باب گرمابه بوده كه احتمالاً همه وقف بوده است. آمار ذكر شده بيانگر اين واقعيت است كه در اصفهان عصر صفوى، زمين‌هاى شهرى به ويژه زمين‌هايى كه كاربرى عمومى و اقتصادى داشته، تقريباً همه وقف بوده است.
مطالعه منابع وقف در اصفهان بيانگر اين واقعيت است كه عايدات موقوفات را مى‌توان به دو دسته تقسيم كرد، دسته اول موقوفاتى هستند كه مستقيماً سيماى فيزيكى و كالبد آنها مورد استفاده است، مانند مساجد، مدارس، كتابخانه‌ها، بيمارستان‌ها، آب‌انبارها، حمام‌ها، تكايا و ... دسته دوم موقوفاتى هستند كه مستقيماً جنبه عمرانى ندارد بلكه كمكى به انسان‌هاى محروم جامعه به شمار مى روند مانند مصارف خيريه، پرداخت هزينه دانش‌آموزان و بيماران، روضه‌خوانى، نوشتن كتاب، نشر فرهنگ و معارف اسلامى و . ...
در واقع وقف، تمامى آن چه را يك جامعه روستايى و شهرى در بعد تامين اجتماعى نياز دارد شامل مى‌شود لذا شهرهايى مثل اصفهان كه داراى موقوفات بيشترى هستند داراى نوعى تعادل اجتماعى بوده و هستند، از جمله موقوفات مهم اصفهان مى‌توان به مدرسه چهارباغ، مدرسه صدر بازار، بيمارستان‌هاى اميرالمومنين، شهيد صدوقى و سيدالشهدا اشاره كرد.
اهميت وقف در عصر حاضر
در عصر حاضر نيز وقف يكى از مهمترين مصاديق عمل به سنت انبيا و معصومين عليهم السلام است و رواج اين عمل خداپسندانه در كشور اسلامى ايران سبب شده، سازمانى تحت عنوان سازمان اوقاف و امور خيريه، سرپرستى و نظارت بر امور وقف را در كشور بر عهده داشته باشد.
از آنجا كه وقف از بهترين سنت‌هاى حسنه در اسلام بوده و به منزله پله‌هاى صعود جامعه به سمت سرفراز زندگى كردن مى باشد و همچنين با توجه به نياز فرهنگى، اجتماعى و اقتصادى جامعه به توليد علم و دانش، اقدام به انجام اين سنت نبوى در امور علمى و فرهنگى در عصر حاضر بسيار حائز اهميت است به شكلى كه مقام معظم رهبرى مى‌فرمايند: "بدون شك ايجاد مراكز علمى از قبيل دانشگاه‌ها، دانش‌سراها، مراكز تحقيقاتى و خوابگاه براى دانشجويان از جمله بارزترين مصاديق كار نيك است كه اگر از سوى مومنين وقف شود ان شاء‌الله مورد رضاى الهى و داراى اجر و ثواب اخروى خواهد بود" .
در سال‌هاى گذشته با توجه به نياز كشور به ساخت مدرسه، شاهد فعاليت‌هاى چشم‌گير خيرين مدرسه‌ساز بوده‌ايم تا جايى كه به حول و قوه الهى امروزه نياز جامعه به احداث مدرسه، تقريبا مرتفع شده است.
اما در عرصه‌هاى ديگر جامعه همچون احداث خوابگاه هاى دانشجويى، ساخت بيمارستان، مراكز بهداشت و... همچنان به تلاش و همت خيرين نيازمنديم. به اميد آنكه به لطف خداوند و مدد بندگان نيكش در اين عرصه‌ها نيز به زودى به بى‌نيازى برسيم.
