به گزارش مرکز خبر حوزه، این مرجع تقلید در مراسم اختتامیه کنفرانس بین المللی فقه و قانون که با حضور پژوهشگران ایرانی و خارجی در بنیاد علوم وحیانی اسراء قم برگزار شد، با ذکر این مطلب که فقه و قانون دارای مبادی و مسایل مشترک و مختص از هم هستند، اظهارداشتند: یکی از مشترکات فقه و قانون آن است که هر دو دارای سه مرحله و مقطع می باشند؛ فقه دارای مواد خاص است که در رسالات مراجع موجود است که این مواد، از مبانی و پیش از آن، از منابع خاص اخذ شده است؛ در واقع ماده های فقهی به مبانی تکیه دارد و این مبانی از منابع استنباط می شود.
معظم له افزودند: مبانی فقه در فن اصول تنظیم می شود و این تثلیث، در قانون هم وجود دارد؛ قانون نیز به همین شکل تنظیم می شوند؛ قانون اساسی از منابع دینی کتاب و سنت و عقل گرفته می شود و نه اجماع؛ زیرا اجماع به هر طریقی که صورت گیرد، زیر مجموعه سنت است و صدرنشینی فعلی او بی جاست؛ اجماع در ردیف اخبار جای می گیرد، نه منابع اولی.
*قانون بدون فقه، غیرعلمی است
مفسر برجسته قرآن کریم تصریح کردند: دنیا با دو خطر جدی روبراست که نخستین آن، مشکل اخذ از منبع در قانون است؛ زیرا اگر منبع نباشد، قانون نیز وجهه و سبقه علمی نخواهد داشت؛ حقوق بشری که سازمان ملل و جوامع بین المللی حول محور آن تنظیم شده است، به هیچ عنوان پایه علمی ندارد و بدون شک می توان گفت که کشورهایی که در قانون گذاری به فقاهت تکیه نکرده اند، قانون خود را بر پایه غیر علمی بنا کرده اند.
ایشان افزودند: سازمان ملل بر پایه سلسله مواد حقوقی است که از مبانی همچون، استقلال، امنیت، عدالت، زندگی مسالمت آمیز و... گرفته شده است که محوری ترین آن مبانی، عنصر عدالت است؛ اما آنها چطور می توانند تشخیص دهند که عدالت را چگونه می توان ایجاد کرد؛ زیرا منابعی برای تعیین اینکه جای اشیا و انسان ها و حوادت کجاست ندارند؛ مشکل در تشخیص این که فرق ترور با دفاع از کشور و جان چیست برای آنها به دلیل اینکه روی اصول غیر علمی و بر پایه رسومات محلی و مادی شان تنظیم شده است، موجب شده است تا این همه بی عدالتی در جهان شده است.
حضرت آیت الله جوادی آملی خاطرنشان کردند: وقتی عدال ترسیم می شود، سایر منابع نیز سامان می پذیرند، پس نباید تعجب کرد که مقاومت حزب الله را ترور می خوانند؛ زیرا آنها این مفاهیم حقوقی را بر پایه جهالت مدرن خود بنا کرده اند.
این مفسر برجسته قرآن کریم در ادامه با اشاره به مشکل مشابه در قانون گذاری کشورهای اسلامی، اظهارداشتند: مواد حقوقی ما از مبانی گرفته می شود و این مبانی از منابع وحی متبلور شده در قرآن و سنت استنباط می شود؛ عقل چشم بیداری است که می تواند آن قانون الهی را ببیند؛ با این وجود عقل، هیچ سمتی در مهندسی ندارد و نمی تواند به عنوان قانون گذار مطرح شود، بلکه فقط می تواند قانون شناس باشد؛ در واقع عقلی که چراغ است نیازمند روغن و سوخت چراغ دارد و خداوند این سوخت را در اختیار او قرار داده است و انبیای الهی را فرستاد تا فتیله این چراغ را برای درک بهتر عقل از واقعیات خارجی بالا بکشند.
*فتیله عقل را بالا بکشید
این مرجع تقلید با اشاره به روایتی از امام علی(ع) که انبیای الهی را رهبران انقلاب فرهنگی در جهان معرفی می کنند، عنوان کردند: خداوند هیچ انسانی را بدون چراغ خلق نکرده است؛ وحی صراط اصلی است و انسان با نیروی عقل می تواند آن صراط را مشاهده و در آن مسیر حرکت کند؛ این گونه کنفرانس هایی که با حضور علمای تشیع و تسنن برگزار می شود باید موجب شود تا فتیله عقل را بالا بکشد؛ در واقع مشکل ما با امثال غزالی آن است که آنان منکر حسن و قبح عقلی هستند؛ در حالی که بوعلی سینا نظر فلسفی دیگری را در این باره بنا کرد؛ در واقع احدی نمی تواند قانون گذار باشد و اگر بخواهیم مثل غزالی حسن و قبح عقلی را منکر شویم، نه فقیهی شفافی خواهیم داشت، نه قانونی.
ایشان با بیان این که در فقه، سخن از تعارض است و نه تزاحم، تصریح کردند: مجمع تشخیص نظام برای کشورهای اسلامی لازم است؛ زیرا می تواند در این تزاحمات قانونی، اهم را از مهم تشخیص دهد؛ دایره بحث فقه بیشتر در مسایل کلی است و قانون به جزییات می پردازد، پس باید عناصری باشند که از لابه لای قضایا و مسایل کلی و جزیی برای اجرای قانون، بهترین و مهم ترین ها را با تکیه بر فقه و قانون تشخیص دهند؛ عناصری مثل استحسان، شریعت نسخ شده سابق و قول صحابی که از سوی غزالی مطرح شده است می تواند در قانون راهگشا باشد که باید به این عناصر نیز توجه کرد.
*فقط حکومت دین بر مردم مشروعیت دارد
حضرت آیت الله جوادی آملی در پایان گفتند: در اسلام، برتری با فقاهت است نه فقیه؛ فقیه دارای سه سمت مرجعیت، قضا و توان صدور حکم ولایی ( صدور فتوای تحریم تنباکو) است؛ در واقع در اسلام نه حکومت شخص بر مردم رسمیت دارد و نه حکومت مردم بر مردم بلکه آنچه از نظر اسلام مشروعیت دارد، حکومت دین در همه ابعاد است و به غیر از دین هیچ کسی بر دیگران حاکم نیست.
