حوزه علمیه از دیرباز سرمنشأ اتفاقات و حوادث مهم و اثرگذاری در تاریخ ایران و اسلام و البته جهان بوده است.
حوزه ای که روزگاری در نجف اشرف به عنوان مهد نخبه پروری و فاضل آوری، پایگاه علم عالم اسلام بود و سالهایی دیگر این کرسی عظیم و سترگ و شگرف را در شهر قم بنا نهاد و به دست مرحوم آیت الله حائری یزدی موسس این حوزه معظم و مقدس، فضایی برجسته و متبرک و عالم پرور برای احیای علوم اسلامی فراهم کرد.
نقش اجتماعی و فرهنگی حوزه و حضور مستمر و جدی اش در عرصه سیاست و دفاع از مظلومان و محرومان و قشر فرودست جامعه و نیز استقلال و هویت صنفی سترگ و شاخصی که این طیف برجسته جامعه از آن برخوردار است، حوزه را تبدیل به یکی از ارکان مهم اجتماعی و فرهنگی در کشور ایران کرده است که در طول تاریخ توانسته در بخشهای متنوع حیات اجتماعی مردم و نیز در بزنگاههای تاریخی جامعه ایرانی و اسلامی نقشی بی بدیل ایفا نماید.
چه در عرصه سیاست، چه در حوزه اجتماعی و چه در حیطة فرهنگی، همیشه حوزه و حوزویان و عالمان دین آیین، حضوری بی بدیل و تأثیرگذار داشته اند و موجبات پدیدارشدن لحظات و وقایع مهم و خطیر و تعیین کننده ای را به وجودآورده اند.
از انقلاب اسلامی ایران به رهبری امام خمینی به عنوان یک مجتهد و عالم حوزوی گرفته تا پیش از آن و نقشی که روحانیون در انقلاب مشروطه داشتند و نیز در واقعه سترگ و افتخارآفرین جنبش تنباکو و نقش بی‌نظیری که مرحوم میرزای شیرازی ایفا کردند و همچنین ظهور و بروز بزرگانی همچون سید حسن مدرس و سید جمال الدین اسدآبادی و نواب صفوی و هزاران ستاره پرفروغ آسمان گلگون جهاد و رشادت و تدبیر و بصیرت، که همگی در آوردگاه حوزه و در دامان علم دین و عالمان آیین رشد یافته و تربیت شدند و چون شمعی نورافشان جامعه گشتند و هدایت و حمایت مردم را بر عهده گرفتند.
حوزه علمیه در طول تمام این سالهای مدید و قرون متمادی که از ظهورش می گذرد همیشه ملجأ و مأمن مردم بوده است و نه تنها در عرصه قیام های اجتماعی و حرکتهای سیاسی که حتی در عرصه خدمات فرهنگی و جهاد رفاهی و کمک رسانی های اجتماعی هم پیشرو و سرسلسله جهادگران بوده است.
طومار بلند و افتخارآفرین اما مغفول ماندة خدمات اجتماعی متنوع و متکثری که علما و مراجع معظم تقلید طی این سالها داشته اند و خدمت رسانی های مادی و عمومی همچون بنانهادن مراکز خدماتی و مساجد و مدارس و بیمارستانها و کتابخانه ها و... که در طول این چندین و چند قرن از سوی علمای حوزوی به منصة ظهور و بروز رسیده گویای نقش بی بدیل و حضور منیر و توان بالقوه و بالفعل بی نظیر حوزه های علمیه است که براستی باید گفت هیچ ارگان و قشر و طیف اجتماعی دیگری در طول تاریخ حیات اجتماعی مردم این سرزمین، به پای آن نمی رسد و همگان از این خوان پرکرامت و این سفرة پرنعمت بهره مند بوده و در واقع میهمان خدمتگزاران دین خدا و سربازان امام زمان (عج) گشته اند.
آری؛ شروع سال تحصیلی را می توان به راستی و درستی بهار علم آوری دانست که در باغ پر گل معارف دینی و مفاهیم معنوی، با پرسه های شاداب و معطر شکوفه های علم و دانش و طلاب نجیب و شریف و دوست داشتنی علوم دینی، به بار می نشیند و جانی دوباره به هر شهر و دیاری می بخشد.
و این شروع دوباره نویدبخش این نکته است که شاید بتوانیم به احیای نقش حقیقی و همه جانبة حوزه در عرصه اجتماع یاری رسانیم و باردیگر شاهد دوران شکوفایی بی نظیر و بی بدیل حوزه در جامعه اسلامی خویش باشیم.
انشا الله تعالی!
محمدرضا محقق
