به گزارش خبرگزاری حوزه، بحث استقلال حوزه های علمیه همواره یکی از دغدغه های دلسوزان حوزه بوده و خواهد بود، بدان معنا که آیا این استقلال به معنای فاصله گرفتن از نظام اسلامی و یا بی تفاوت بودن نسبت به حکومت اسلامی است؟ آیا ارتباط حوزه با نظام لزوما به معنای آن است که استقلال حوزه خدشه دار شده است؟ مسئولیت متقابل حوزه و نظام نسبت به یکدیگر  چگونه است؟ و ...؛ پرداختن به این  گونه مباحث در کرسی های آزاد اندیشی می تواند علاوه بر ترویج و تقویت فضای آزاد اندیشی در حوزه، پاسخی به دغدغه ها پیرامون ارتباط حوزه با حکومت اسلامی باشد.  

براین اساس، معاونت تهذیب حوزه های علمیه در ادامه برگزاری سلسله کرسی های آزاداندیشی، سومین کرسی آزاد اندیشی با موضوع "حکومت حوزوی، حوزه حکومتی" را شب گذشته با حضور صاحب نظرن و طلاب و اساتید، در سالن اجتماعات مدرسه علمیه فیضیه قم برگزار کرد.

در ابتدای این نشست، حجج اسلام والمسلمین غفاری قمی، استاد حوزه و دانشگاه، بهرامی، استاد حوزه علمیه قم، باقری، مدیر مسئول موسسه فرهنگی ولایت و محمد غفرانی، استاد حوزه و همچنین دکتر عیسی نیا و فراتی از اعضای هیئت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی نظرات خود را پیرامون "حکومت حوزوی، حوزه حکومتی" بیان کردند.

* بررسی جایگاه حکومت دینی و ورود حوزویان به امور حکومتی

پس از ارائه دیدگاه های حوزویان، آیت الله محسن اراکی، دبیرکل مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی و استاد حوزه علمیه قم به عنوان کارشناس این نشست، به بررسی جایگاه حکومت دینی و ورود حوزویان به امور حکومتی پرداخت.

وی با اشاره به تعاریف متفاوت از حکومت دینی، اظهار داشت: دیدگاه شیعه نسبت به حکومت، با تفکر سکولار غربی کاملا متفاوت است؛ در دیدگاه ما، حکومت اسلامی، حکومت عالم عادل بر جامعه است.

دبیر کل مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی افزود: ما معتقدیم که حاکم باید عالم عادل باشد، در حالی که مخالفان این عقیده، بر این تأکید دارند که حاکم می تواند غیر عالم و غیر عادل باشد.

* حاکمیت ولی فقیه؛ مصداق واقعی حاکم عالم عادل

استاد حوزه علمیه قم، حاکمیت ولی فقیه را مصداق واقعی حاکم عالم عادل دانسته و ابراز داشت: آنهایی که با حاکمیت ولایت فقیه مشکل دارند، در اصل با حکومت عالم و عادل مخالف هستند.

آیت‌الله اراکی با بیان این که وظیفه حاکم اقامه عدل در جامعه است  و کسی که اجرا کننده عدالت است, باید عالم به عدل باشد  و در کنار آن عاملیت در حد بالایی داشته باشد، گفت: کجای این مسئله دیکتاتوری و استبداد است؟

وی خاطرنشان کرد: دیکتاتوری و استبداد در شرایطی ایجاد می گردد که گفته شود که لازم نیست حاکم جامعه عالم و عادل باشد!

* حکومت ولایت فقیه، بهترین حکومت است

دبیر کل مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی با بیان این که بر اساس عقلانیت حکومت ولایت فقیه بهترین حکومت است، افزود: این که جمعی از خبرگان علمی و عادل دور هم جمع شده و فردی که دارای ویژگی های لازم باشد را برای رهبری جامعه انتخاب کنند، این مسئله نشان دهنده عقلانیت این حکومت است.

وی، اساس نظام اسلامی  و ماهیت حکومت دینی را ضد دیکتاتوری و ضد استبدادی معرفی کرد و گفت: در تاریخ اسلام، در میان علمای شیعه و سنی، هیچ کسی نگفته که حاکم عالم و عادل نمی تواند بر جامعه رهبری داشته باشد؛ تنها مسائلی که در این عرصه موجب اختلاف میان شیعیان و اهل سنت است، نپذیرفتن حاکمیت ظالم در جامعه از سوی شیعیان می باشد.

* ماهیت حوزه تربیت فقهای عادل است

آیت‌الله اراکی با بیان این که ماهیت حوزه علمیه تربیت فقهای عادل که آشنا و عامل به عدل باشند، است، تصریح کرد: حوزه امروز ما، همان رویکرد و ماهیت حوزه امیر المومنین(ع) را بر عهده دارد، حال اگر نتواند این رسالت را به خوبی انجام دهد، باید آن را آسیب شناسی کرد.

استاد حوزه علمیه قم در ادامه با انتقاد از جداسازی حوزه و دانشگاه، گفت: این جداسازی، ارمغان تفکر سکولار غربی است که در کشور ما حاکم شد و امروز نیز وجود دارد؛ این مسئله مشکلات زیادی را برای ما به همراه داشته است.

دبیر کل مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی تاکید کرد: هرآنچه که از علم در عرصه های مختلف وجود دارد، به حوزه بزرگ امیرمومنان(ع) که برگرفته از آموزه های نبی مکرم اسلام(ص) است، باز می گردد و حوزه علمیه نیز همان راه را ادامه می دهد.

وی با اشاره به این که حوزه های علمیه مراکز تعلیم و تعلم و تربیت نظم رفتاری در جامعه هستند، ابراز داشت: معیار و ملاک، عالم بودن به حیطه مسئولیت و عادل بودن است، حال فرقی نمی کند که حوزوی باشد یا غیر حوزوی.

* حوزویان ملاک های دانایی، توانایی و عدالت راتبیین کنند

آیت‌الله اراکی با تأکید بر این که البته این مسئله به معنی فراخوان گسترده از روحانیت برای متصدی شدن مسئولیت ها نیست،  منتها باید در مباحث نظری و سیستم مدیریتی کشور  ورود یابند تا به این وسیله ملاک های دانایی و توانایی و عدالت را تبیین کنند.

وی با تکید بر لزوم آسیب شناسی سیستم حکومتی، افزود: باید بدانیم که هر وقت از دو اصل "حاکم بودن عالم  عادل" و "عمل به اصول دینی و اسلامی" دور شویم، با آسیب هایی روبرو خواهیم شد.

دبیر کل مجمع جهانی تقریب مذاهب نسبت دادن آفت به نظام اسلامی را نادرست خواند و گفت: از مهم ترین خدماتی که روحانیت می تواند و باید به نظام ارائه کند، نخست نقد دینی سیستم و بررسی آن با معیارهای اسلامی است.

* رسالت حوزه در برابر نظام

آیت‌الله اراکی با اشاره به این که رسالت دیگر حوزه در برابر حکومت، نظریه پردازی است، ادامه داد: حوزه باید در عرصه هایی چون اصلاح نظام بانکی وارد شود و نظام نامه آن را بر اساس فقه و تعالیم اسلامی تدوین کند؛ کارشناسان و متخصصان نیز باید بر اساس این نظام نامه حرکت کنند.

* حوزه و حکومت مکمل یکدیگرند

در این نشست همچنین حجت‌الاسلام غفاری قمی از اساتید حوزه و دانشگاه، به عنوان یکی از ارائه دهندگان نظرات خود در کرسی آزاداندیشی "حکومت حوزوی، حوزه حکومتی"، با ارائه تعریفی از حکومت دینی، گفت: در حکومت دینی نباید حوزه و حکومت را از هم جدا دانست؛ چرا که حکومت دینی تجلی عملی رویکرد حوزه است و حوزه و حکومت مکمل یکدیگرند.

وی با اشاره به وظایف حوزه در مقابل حکومت، گفت: مهمترین وظیفه حوزه، تامین نیازهای فکری حکومت از نظر فرهنگی، مدیریتی، اجتماعی و... است؛ حوزه می بایست در عین تامین این نیازها، همواره آنها را به روز ارایه نماید.

* نقش حوزه در مدیریت حکومت اسلامی

این استاد حوزه و دانشگاه با بیان این که لازمه ایفای چنین نقشی، به کار بردن حداکثر توان حوزه و اندیشمندان آن است، ادامه داد: نقش حوزه در مدیریت حکومت، نقشی و مهم و غیرقابل انکار است، ولی متاسفانه نسبت به این مسئله آن گونه که باید توجه نشده است.

وی با اشاره به دیدگاه‌های موجود در عرصه نقش حوزه در مدیریت حکومت، ابراز داشت: نخستین دیدگاه این است که مدیریت خُرد و کلان همگی از آن حوزویان باشد؛ اشکالی که در این عرصه وجود دارد این است که با توجه به امکانات امروز حوزه، این مسئله قابل اجرا نیست و شاید هم به این صورت به مصلت نباشد.

* دیدگاهی مبتنی بر خروج کامل حوزویان از حکومت!

حجت‌الاسلام غفاری قمی ادامه داد: این که اجرا و مدیریت از آن حوزویان نباشد و تنها حوزه به عنوان ناظری دلسوز در عرصه‌‌های مختلف حکومت حضور داشته باشد، به معنای خروج کامل حوزویان از حکومت است.

وی در تبیین دیدگاه سوم در این عرصه، افزود: دیدگاه مناسب و مورد قبول در این عرصه آن است که مدیریت و اجرا در مسئولیت‌های متناسب با حوزه توسط حوزویان انجام شود و در سایر امور به صورت ناظر عمل کنند؛ این دیدگاه، دیدگاه درستی است؛ چرا که دیگران نمی‌توانند مسئولیت‌های متناسب با حوزه را انجام بدهند ، چون تخصصی در این عرصه ندارند و انحراف ایجاد می‌شود.

این استاد حوزه و دانشگاه درباره میزان مدیریت حوزه بر حکومت، اظهار داشت: میزان مدیریت حوزه بر حکومت به صورت مستقیم یا غیرمستقیم بسیار کمتر از مقدار توان فعلی حوزه است؛ ما باید بدانیم که کوتاهی در این عرصه موجب می‌شود افرادی گرچه مومن و دلسوز باشند، ولی چون علم دینی کافی را ندارد، در برخی فعالیت‌هایی فرهنگی به جای اصلاح، فساد ایجاد کنند.

* حکومت اسلامی از برکات حوزه است

وی خاطرنشان کرد: متولیان بدانند که حکومت اسلامی از برکات حوزه است و ادامه و بقای آن نیز قرار گرفتن در مسیری است که از سوی حوزه ترسیم شده است و تقویت حوزه، تقویت حکومت است.

حجت‌الاسلام غفاری قمی در پایان تاکید کرد: مسئولان حکومت اسلامی باید مجریان اهداف حوزه ودین باشند و آنچه به عنوان مسئولیت در حوزه یاد می‌‌شود، امانتی از سوی خدا می‌باشد که انسان در برابر آن مورد سئوال قرار می‌گیرد.

* تغییر حکومت شاهنشاهی از افتخارات حوزه است

در بخش دیگری از برنامه های این نشست، حجت‌الاسلام والمسلمین محمد غفرانی از اساتید و کارشناسان حوزوی با ارائه نظرات خود پیرامون "حکومت حوزوی، حوزه حکومتی"،  درباره نقش حوزه در شکل گیری و تداوم نظام اسلامی، گفت: پس از پیروزی انقلاب، حوزه با حمایت و پشتیبانی قاطع و همه جانبه از امام خمینی(ره) توانست نظام سیاسی کشور را از نظام شاهنشاهی به نظام اسلامی تغییر دهد و مدل حکومتی جدیدی را به جهان عرضه کند؛ این مسئله از افتخارات حوزه است.

* نقش آفرینی حوزه

وی، ماندگاری نظام را از استحکام و بلندنظری امام راحل به عنوان فرزند حوزه  دانسته و ادامه داد: در بیش از سه دهه گذشته، حوزه علمیه در محورهایی چون ورود به نظام آموزشی کشور نقش‌آفرین بوده است، همچنین حضور مقام معظم رهبری در راس نظام به عنوان فرزند حوزه و نیز حضور برجستگان حوزوی در پست‌های کلیدی نظام، از خدمات حوزه به نظام اسلامی می‌باشد.

حجت الاسلام والمسلمین غفرانی، آموزش و پرورش را از ارکان اصلی تربیت جامعه دانسته و افزود: حوزه در عرصه نظام آموزشی صاحب اندیشه بوده و در تالیف کتاب‌های دینی و نقد کتاب‌های آموزشی در سطوح مختلف تحصیلی، نقش‌آفرین بوده است.

* خدمت حوزه به دانشگاه

وی با بیان این که حوزه علمیه پس از انقلاب، زبده‌ترین نیروهای خود را برای تدریس به دانشگاه‌ها اعزام کرده است، ادامه داد: تقدیم شهدا و جانبازان روحانی در دوران دفاع مقدس و نیز تلاش روحانیت در بسیج مردم برای حفظ و حراست از نظام، برگ زرین دیگری از افتخارات حوزه به شمار می رود.

این استاد حوزه یادآور شد: حوزه مرکزی برای تربیت نسل آینده کشور است؛ از این رو لازم است که حوزه در ارتقاء سطح آموزش فناوری و محصولات علمی خود بکوشد.

* حوزه مستقل و حامی نظام است

کارشناس مرکز مطالعات حوزه علمیه قم در پایان خاطرنشان کرد:: در طول سی و چهار سال گذشته، حوزه همواره مستقل و حامی و پشتیبان نظام بوده است.