به گزارش خبرگزاری حوزه، این مرجع تقلید در پاسخ به پرسش های نوروزی، نظر خود را درباره برگزاری مراسم عید نوروز، جایگاه عید نوروز در اسلام، اعمال عید نوروز در مفاتیح، برپایی سفره ی هفت سین، نام گذاری نوروز به عنوان عید، گذاشتن پول میان اوراق قرآن، شادی و تفریح در نوروز و سیزده بدر، سبزه هایی که به شکل اسامی مقدسه درآورده می شود و...، را اعلام کردند.

متن پرسش های نوروزی و پاسخ های حضرت آیت الله مکارم شیرازی در پی می آید:

1- نظر معظم له در مورد عید نوروز

سئوال: نظر مبارک شما در مورد برپایی مراسم عید نوروز چیست ؟ و از دیدگاه دینی چه جایگاهی دارد ؟

پاسخ: اوّلاً: در برخی روایات نوروز را عید مذهبی دانسته اند که حوادث تاریخی مطلوب ویا پیروزی هایی در آن واقع شده؛ ولی با توجّه به این که اعتبار این روایات ثابت نیست نمی توان نوروز را به عنوان عید مذهبی در نظر گرفت امّا عید ملّی ایرانیان و بعضی کشورهای اسلامی دیگر است. مانند بسیاری از اعیاد که در میان اقوام جهان مرسوم است و بدعت هم محسوب نمی شود. و اساس این عید ملّی آغاز بهار است که تحوّل مهمّی در عالم طبیعت و موجودات به وجود می آید.

ثانیاً: به موازات این عید سنّت های حسنه و کارهای پسندیده ای از جمله دعا و توجّه به خداوند در آغاز سال، صله رحم، کنار گذاشتن کدورتها، نظافت، مسافرت و تجدید قوا برای انجام کار بهتر، کمک به نیازمندان در هفته احسان و مانند آن انجام می شود که آثار مثبتی دارد و از نظر اسلام مطلوب است.

ولی باید از آمیخته شدن این امور مثبت با خرافات و گناهان خودداری کرد؛ از جمله شب چهارشنبه سوری است که هیچ مدرکی برای آن نیست و تفاوتی با سایر چهارشنبه ها ندارد و ضایعات فراوانی هر سال در آن ایجاد می شود از جمله نقص در بدن یا آسیب رسیدن به بیماران قلبی و عصبی و زنان باردار. که نمی توان این ها را نادیده گرفت و گفت این مراسم جزء آداب نیاکان است، چرا که مصداق سخن مشرکان در آیه شریفه « إِنَّا وَجَدْنا آباءَنا عَلى‏ أُمَّةٍ وَ إِنَّا عَلى‏ آثارِهِمْ مُقْتَدُونَ (الزخرف/23) » خواهد شد. و پریدن از روی آتش و تبادل سرخی و زردی و امثال آن قطعاً از خرافات می باشد. همچنین روز سیزدهم فروردین که می تواند آثار مثبتی از جمله گردش در طبیعت و دیدن آثار عظیم خلقت خداوند و تفریح سالم داشته باشد و نباید آن را با خرافاتی از جمله نحس دانستن آن و پایمال کردن زراعت مردم به این بهانه و ارتکاب گناهان آلوده کرد.

با توجّه به نکات فوق باید اعتدال را در مورد این عید در نظر گرفت؛ از طرفی نباید آن را به طور کامل نفی کرد زیرا آثار مثبت فراوانی دارد و نه هر چیز را که به نام عید نوروز انجام می شود پذیرفت. «وَ کَذلِکَ جَعَلْناکُمْ أُمَّةً وَسَطا (البقرة / 143 ) ».

٢ – روایات مربوط به نوروز و تعظیم آن

سئوال: من به شخصه هیچ عقیده ای به ملیت و ملی گرایی ندارم و فکر می کنم که یکی از اهداف متعالیه اسلام زدودن همین افکار قومی و قبیله ای و ... بوده است. اکنون در کتاب «مفاتیح» به احادیثی برخوردم دربارهی تعظیم نوروز و مراسمی که درباره ی آن و عبادات مخصوص آن روز آورده شده است. آیا این روایات کاملاً معتبر است؟یکی از دوستان می گفت احتمال آن که اجداد ما این روایات را ساخته باشند تا بتوانند در سایه ی آن کار خود را بکنند زیاد است. مثلاً در «هفت سین» قرآن می گذارند تا رنگ و بوی اسلامی بگیرد و به این عنوان آن را حفظ کنند. لطفاً توضیح دهید.

پاسخ: نوروز ربطی به قوم خاصی ندارد و مربوط به طبیعت است که در روایات به آن اشاره شده است و سفارش به روزه و دعا و ... کرده اند اما مسائل اضافی و ملحق به نوروز، ساختگی است و اعتبار ندارد.

٣ – جایگاه عید نوروز در اسلام

سئوال: عید نوروز در روایات و احادیث ما شیعیان و در شرع مقدس اسلام چه جایگاهی دارد؟ و آیا در این باره حدیث و روایتی موجود است؟ و آیا رسم و رسوماتی برای آن تعریف شده است؟

پاسخ: روایتی در مورد نوروز وجود دارد هر چند از نظر سند مورد گفتگو است. شرح آن را در کتاب «مفاتیح نوین» بخش (اعمال ماه های خورشیدی) مطالعه فرمایید.

 4– نوروز از منظر اسلام

سئوال: آیا این درست است که دین اسلام عید نوروز را رد کرده است؟ با توجه به روایت امام موسی کاظم (علیه السلام) چرا باید دین اسلام عید نوروز را رد کند؟ آیا نمی شود ما تمام سنت های کشورمان را که مربوط به زمان هخامنشیان است داشته باشیم و شیعه هم باشیم؟

پاسخ: عید نوروز فرصت مناسبی برای صله رحم و نظافت و امثال آن و تفکر در مورد عظمت خدا در نو شدن طبیعت است ولی اگر به کارهای خرافی نظیر مراسم چهارشنبه سوری و سیزده بدر دچار شود، قطعاً مورد رضایت خداوند نخواهد بود.

٥ – روز عید مردگان

سئوال: آیا درست است که روز قبل از سال تحویل (عید سال نو شمسی) روز عید مردگان است؟ این روز اعمال یا دعای خاصی دارد؟ در این روز می بینیم که سفره هفت سین بر سر مزار پهن می کنند، آیا درست است؟

پاسخ: این مطلب اعتباری ندارد و این یک رسم عرفی است که مردم بر سر مزار مردگان حاضر می شوند و فاتحه می خوانند.

6 – برپایی سفره ی هفت سین در جوار اماکن متبرکه

سئوال: آیا برپایی «سفره ی هفت سین» به عنوان یک مراسم سنتی در کنار بقاع متبرکه جایز است؟

پاسخ: مانعی ندارد.

٧ – تایید سنت های حسنه نوروز

سئوال: شنیده بودم که شما گفته اید نوروز بی اساس و سطحی است و مسلمانان را از آن بر حذر داشته اید. می خواستم بدانم که آیا این مطلب صحت دارد و این که نظر شما درباره ی نوروز چیست؟

پاسخ: عید نوروز جنبه های مثبت و منفی متعددی دارد. جنبه های مثبت آن نظافت، صله رحم، کمک به اقشار ضعیف و کم درآمد و مانند آن است و جنبه های منفی آن، مراسم خرافی چهارشنبه سوری، سیزده بدر، تشریفات کمرشکن، چشم و هم چشمی، مسافرت های گناه آلود، شکستن مرز محرمیت ها و امثال آن می باشد. حال اگر به جنبه های مثبت آن پرداخته شود و از جنبه های منفی آن اجتناب شود طبق روایت حضرت علی علیه السلام که فرمدند " َ کُلُّ یَوْمٍ لَا یُعْصَى اللَّهُ فِیهِ فَهُوَ یَوْمُ عِیدٍ " عید نوروز طبیعی، عید تشریعی هم می شود و اگر خدای نکرده بر عکس شود از منظر حضرت علی (علیه السلام) چنین روزی عید نخواهد بود.

٨ – شادی و تفریح در نوروز و سیزده بدر

سئوال: آیا نحس بودن عدد 13 مورد قبول فرهنگ شیعه است؟ جایگاه نوروز و شادی در فرهنگ شیعه چگونه است؟

پاسخ: سیزده بدر ریشه شرعی ندارد و از خرافات است ولی تفریح سالم و خالی از گناه بدون اعتقاد به نحس بودن سیزده، اشکالی ندارد. در زمینه ی نوروز می توانید به کتاب «مفاتیح نوین» که در بخش (تالیفات) سایت موجود است در قسمت «اعمال ماه های خورشیدی» مراجعه فرمایید.

٩ – نام گذاری نوروز به عنوان عید

سئوال: آیا گفتن لفظ «عید» برای سال نو و عید نوروز اشکال دارد؟

پاسخ: اشکالی ندارد.

10 – فضیلت شرعی نداشتن عید نوروز

سئوال: من طلبه هستم و با چند نفر دیگر از طلاب در مورد عید نوروز تحقیقاتی انجام داده ایم و طبق گفته علمای رجال و درایه، حدیثی که شیخ طوسی (رحمة الله) در مورد عید نوروز ذکر کرده اند معتبر نمی باشد زیرا اولا خبر واحد است و به حد تواتر نرسیده، ثانیاً منبع آن کتابی قوی نیست چون در کتاب دعاییه ایشان ذکر شده نه در کتاب فقهیه ایشان. در ضمن اصل کلمه ی عید یعنی بازگشت. این بازگشت در حالیست که ریشه ی این عید به آیین زردشتیان باز می گردد. حال سوال این است که نظر فقهی و نظر محققانه ی شما در این مورد چیست؟

پاسخ: ما برای عید نوروز جنبه ی شرعی قائل نیستیم، بلکه یک قرارداد عرفی است که آثار مطلوبی دارد و از آثار نامطلوب آن نیز باید پرهیز گردد.

11– سبزه هایی که به شکل اسامی مقدسه درآورده می شود

سئوال: ما امسال سبزه عید نوروز را به شکل اسم های پنج تن مثلاً «یا حسین» درآوردیم و چون آن ها را روز سیزده بدر همان جا می گذاریم، آیا مشکلی ندارد؟ اگر مشکل دارد با سبزه ها چه کار کنیم؟

پاسخ: در صورتی که بی احترامی و هتک حرمت شود، جایز نیست و بهتر است در محلی قرار دهید که بی احترامی نشود

١2 – اعمال عید نوروز در مفاتیح

سئوال: اعمالی که در مفاتیح تحت عنوان عید نوروز آمده مربوط به کدام تقویم است؟ آیا هر سال نو را در هر فرهنگ شامل می شود (مثلا عید نوروز ایرانیان) یا برای تقویم قمری است؟

پاسخ: خیر، مربوط به عید نوروز (سال شمسی) است.

13 – گذاشتن پول میان اوراق قرآن

سئوال: رسم است که در عید نوروز و مانند آن پول لای قرآن می گذارند و عیدی می دهند. آیا این کار اشکال دارد؟

پاسخ: اشکالی ندارد.