حجت الاسلام والمسلمین ناصر فروهی، رییس دانشکده الهیات دانشگاه تبریز در گفتگو با خبرنگار خبرگزاری حوزه جدیت در عرصه پژوهش در کنار آموزش را از ضرورت‌های امروز حوزه‌های علمیه عنوان کرد و گفت: باید با الهام از روش‌های تربیتی امام صادق(ع) طلاب را در رشته‌های مختلف تربیت کنیم.
با نظر به اینکه هر یک از ائمه اطهار(ع) با شرایط و مقتضیات خاص زمان خود روبه رو بودند، نقش این بزرگواران در تفسیر وحی الهی به مردم و جامعه چه بود؟
نگاه ماه نسبت به اهل بیت(ع) و ائمه اطهار(ع) این است که این بزرگواران به عنوان جانشینان بر حق پیامبر عظیم‌الشأن اسلام هستند و تمامی شئون پیامبر(ص) جز دریافت وحی را دارا هستند.
امام صادق(ع) می فرماید: ما اهل بیت(ع) خزانه داران علم الهی، مفسران وحی پروردگار و حجت آشکار خدا بر آفریدگان هستیم، این سه ویژگی بیانگر این است که ائمه اطهار(ع) خلفا و حجت خداوند بر روی زمین هستند.
تمامی ائمه(ع) جانشینان پیامبر(ص) و حجت خدا بر روی زمین هستند، اما هر یک در زمان خود ویژگی های خاصی داشته اند که سیاست خاص خود را می طلبد، گاهی در قالب سکوت گاهی دعا و گاهی صلح و گاهی هم در قالب انقلاب، سیاست خود را دنبال می کردند.
امام صادق(ع) بعنوان رییس مکتب تشیع از چه ویژگی های برجسته ای برخوردار بودند؟
امام صادق(ع) از ویژگی های منحصر به فردی برخوردار بودند که باعث شده بیشتر مطرح شوند، ایشان در بین همه ائمه بیشترین عمر را داشته و هیچ کدام از ائمه به اندازه امام صادق(ع) زندگی دنیوی نداشته است، همچنین ایشان طولانی ترین دوره امامت را به مدت 34 سال داشتند.
امام صادق(ع) بیشترین شاگرد را تربیت کرده، بیش از 4 هزار شاگرد، انبوه احادیث در علوم و موضوعات مختلف را از ایشان نقل کرده و به عنوان احیاگر مکتب تشیع شناخته می شوند.
با توجه به اینکه مذهب ما مذهب جعفری است، حوزه های علمیه چگونه می توانند معارف مکتب جعفری را به جامعه عرضه کنند؟
در این برهه از زمان می‌طلبد مردم جهان با شیعه آشنا شوند، البته به برکت انقلاب اسلامی ایران این امر محقق شده است، ولی قبل از انقلاب، مذهب شیعه ناشناخته بود لذا با توجه به نیازهای روزافزون و افزایش شاخه‌های علم که باعث افزایش شبهات زیادی نیز می‌شود، حوزه های علمیه و طلاب باید این نیازهای جوامع بشری را پاسخگو باشند و این می طلبد که حوزه و دانشگاه در کنار هم دست به دست هم داده و این نیازها را پاسخگو باشند.
در زمان امام صادق(ع) شاگردان برجسته ای تربیت و به جامعه اسلامی معرفی شدند، حتی در 200 یا 100 سال اخیر نیز شاهد ظهور علما و فضلای برجسته ای در جهان اسلام بودیم، روند فعالیت حوزه در انجام این رسالت مهم را چگونه می‌بینید؟
مقام معظم رهبری در دیدار اعضای شورای عالی حوزه های علمیه فرمودند: "رسالت اصلی حوزه تربیت علمای وارسته است" تا بتواند خلاء موجود را پر کنند و پاسخ های قانع کننده و اصیل را که برآمده از وحی و آموزه های پیامبر اکرم(ص) است به جامعه تحویل دهند.
حوزه علمیه چون در گذشته محدود بود، علمای برجسته زود شناخته می شدند، اما حوزه امروز مانند دریایی شده است که علمای وارسته به سختی شناخته می شوند، بر همین اساس حوزه باید بیشتر به استعداد شناسی بپردازد، اخیرا نیز رشته‌های تخصصی در حوزه علمیه راه اندازی شده و این قدم بزرگی است.
مقام معظم رهبری به پرهیز طلاب و روحانیون از مدرک گرایی تاکید کردند، به نظر شما چرا مدرک‌گرایی در حوزه آفت است؟
یکی از آسیب هایی که حوزه با آن روبه روست، توجه به محور آموزش است و به امر پژوهش کمتر توجه می شود، طلبه هایی که در حوزه تحصیل می کنند، بیشتر آموزش محور هستند که نمونه آشکار آن انتشار محدود مجلات تخصصی علمی پژوهشی است حوزه نباید طلبه را طوری تربیت کند که به سمت مدرک‌گرایی حرکت کند و به عبارتی دغدغه اصلی آنان مدرک باشد.
حوزه های علمیه برای دوری از این آسیب‌ها چه روشی را باید در پیش بگیرند؟
ما باید روش های تربیتی و آموزشی امام صادق(ع) را بازنگری کنیم، آن حضرت، شاگردان خود را در رشته‌های مختلف و مورد نیاز جامعه تربیت می‌کردند، بنابراین اگر روش امام صادق(ع) را در حوزه های علمیه به کار بگیریم قطعا جواب می دهد و تربیت عالمان وارسته که رسالت اصلی حوزه‌های علمیه است محقق می شود.
شما فکر می کنید اعلام یک روز به عنوان سالروز شهادت امام صادق(ع) برای این امر کافی است؟
با توجه به ویژگی هایی که امام صادق(ع) از آن برخوردار بودند و به خاطر نقش برجسته ای که ایشان در احیای مکتب شیعه داشتند می طلبد بیش از این در عزاداری، تبیین برنامه‌ها و ویژگی‌ها و شاخصه‌های تربیتی ایشان کار کنیم تا ویژگی‌های آن امام همام را برجسته نشان دهیم. باید با استفاده از فرصت موجود در معرفی هر چه بیشتر شیوه‌های تربیتی رییس مذهب جعفری تلاش کنیم هر چند یک روز برای این کار کافی نیست، اما مرام امام صادق(ع) را باید در طول سال و ایام تحصیلی تبیین نمود زیرا مذهب شیعه متصل به وحی است.
برای تحقق این امر چه کمبودها و کاستی های سخت افزاری و نرم افزاری در حوزه های علمیه وجود دارد؟
حوزه علمیه در سال های اخیر از نظر نرم افزاری در علوم اسلامی واقعا خوب کار کرده است، نرم افزارهای اسلامی که در حوزه تولید شده کم نظیر است و شاهکاری در مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی انجام شده است، اما کافی نیست باید پاسخگوی نیازهای جهان اسلامی باشیم، چرا که آنها تشنه علوم اهل بیت(ع) هستند.
نقش آموزشی زبان‌های خارجی و تربیت طلاب زبان‌دان، جهت ترویج مکتب جعفری در سطح جهان را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
متاسفانه در حوزه علمیه کمتر در این زمینه کار شده است، البته این به آموزش زبان در مدارس و جامعه ما برمی گردد، در هر کشوری که زبانشان غیر زبان انگلیسی است در مدارس زبان انگلیسی را به عنوان زبان دوم آموزش می دهند، اما در آموزش و پرورش ما این مساله کمرنگ است و درصد کمی از دانش آموزان ما بعد از پایان تحصیلات بطور کامل با زبان انگلیسی آشنایی دارند.
مسئولان حوزه و دانشگاه باید به این مساله بیشتر توجه کنند و نگران این هم نباشیم که با آموزش زبان خارجی فرهنگ غیرخودی را ترویج می کنیم، بلکه آموزش زبان یک ابزاری است تا معارف مکتب جعفری و دین اسلام را در سطح بین المللی ترویج کنیم.
ما طلبه ها یک رسالت ذاتی داریم و آن این است که بتوانیم فرهنگ غنی اسلام را به گوش جهانیان برسانیم و این هم تنها با آموزش و خواندن کتاب های مرسوم حوزوی کافی نیست، طلاب باید بیشتر پژوهش کنند و این خلاء پر شود، ما دریایی از علم اهل بیت(ع) در اختیار داریم که می توانیم با بهره گیری از آنها پاسخگوی نیازهای جامعه باشیم.
با نظر به اینکه دانشکده الهیات از سال 88 در دانشگاه تبریز راه اندازی شده است، سیاست های این دانشکده در تربیت دانش پژوهان پاسخگو به نیازهای دینی جامعه چیست؟
دانشجویان به گونه ای در رشته های اسلامی در این دانشکده تربیت می شوند که پاسخگوی نیازهای جامعه اسلامی باشند، البته دانشکده الهیات نباید در پذیرش دانشجو تنها به کنکور سراسری اکتفا کند، بلکه باید به صورت گزینشی نیز علاقه مندان و افراد مستعد را جذب کند، تا بتوانیم دانشجویان دغدغه‌مند پاسخگو به نیازهای جامعه را تربیت کنیم، چرا که در بیشتر رشته‌های دانشگاهی یا حتی برخی رشته‌های تخصصی حوزوی برخی از دانش پژوهان تنها برای اخذ مدرک تحصیل می کنند.
