به گزارش سرویس علمی وفرهنگی خبرگزاری حوزه، حضرت آیت الله سبحانی در پاسخ به یک پرسش قرآنی مفهوم «تسویل» و معنای آن را در قرآن کریم بیان داشتند.
سوال: منظور از تسویل نفس چیست ؟
در قرآن مجيد مكرراً از «تسويل نفس» سخن به ميان آمده و مفاد آن اين است كه نفس انسانى روى تمايلات نفسانى، كارهاى زشت را نزد او زيبا جلوه دهد، از اين جهت برخى براى انسان، نفسى به نام «مسوله» اثبات كرده اند، در مقابل «نفس مطمئنه» و يا «لوامه» و يا «راضيه» ، مثلاً يعقوب(ع) به فرزندان خود كه يوسف(ع) را در چاه افكندند، و رياكارانه گفتند كه گرگ او را خورده است، چنين مى گويد:
(...بَلْ سَوَّلَتْ لَكُمْ أَنْفُسُكُمْ أَمْراً فَصَبْرٌ جَميلٌ...).([1])
«نفس شما، كارتان را بر شما زيبا جلوه داده است، صبر و بردبارى كار زيباست».
و باز درباره سامرى كه مردم را به پرستش گوساله دعوت كرد، مى گويد:
(...وَكَذلِكَ سَوَّلَتْ لِى نَفْسِى).([2])
«اين نفس من كار مرا بر من زيبا جلوه داد».
رسول گرامى (صلى الله عليه وآله وسلم) آنجا كه از وضع گروهى خبر مى دهد و مى فرمايد: زمانى فرا مى رسد كه جوانان شما فاسد مى شوند و به كارهاى زشت امر مى كنيد و از كارهاى خوب باز مى داريد، ناگهان مردى از روى تعجب پرسید:
آيا چنين چيزى پيش مى آيد؟
رسول گرامى (صلى الله عليه وآله وسلم) فرمودند: بدتر از اين هم مى شود روزگارى مى آيد كه شماها تشخيص حق را از باطل و نيك را از زشت، از دست مى دهيد و سرانجام كارهاى نيك در نظر شماها بد، وكارهاى بد، در نظرتان نيك جلوه مى كند.([3])
درحالى كه قرآن فريب وجدان و خودآرايى نفس انسانى را تصديق مى كند، ولى يادآور مى شود كه اگر انسان به اعماق وجدان خود بازگشت كند، از وضع واقعى خود آگاهى صحيحى به دست مى آورد، به خطا و جرم خود معترف مى گردد، آنجا كه مى فرمايد:
(بَلِ الإِنْسانُ عَلى نَفْسِهِ بَصِيرة * وَلَو أَلْقى مَعاذِيرَه) .([4])
«انسان به نفس خود آگاه است، هر چند براى توجيه خود عذرهايى بتراشد».([5])
[1] . يوسف/18.
[2] . طه/96.
[3] . وسائل الشيعة، ج11، ص397.
[4] . قيامت/14 ـ 15.
[5] . منشور جاويد، ج3، ص 186ـ 187.
